Quốc hội bàn chuyện "Cảnh sát biển có phải là Lực lượng vũ trang hay không"?

Thực tiễn quá trình thực hiện Pháp lệnh về Cảnh sát biển trong 20 năm qua đã chứng minh vị trí của cảnh sát biển trong lực lượng vũ trang nhân dân, đã phát huy hiệu quả, đóng vai trò nòng cốt trong quá trình thực thi pháp luật trên biển và bảo vệ chủ quyền an ninh quốc gia, cũng đã có quan hệ hợp tác phối hợp tốt với các lực lượng chấp pháp trên biển của các quốc gia khác. Tuy nhiên, lực lượng vũ trang nhân dân chúng ta hiện nay, theo Luật Quốc phòng, bao gồm quân đội nhân dân, công an nhân dân và dân quân tự vệ.

Để làm rõ địa vị pháp lý của lực lượng Cảnh sát biển, dự thảo đã xác định: "Lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam do Bộ trưởng Bộ Quốc phòng với tính cách là thành viên của Chính phủ trực tiếp quản lý điều hành và hoạt động, đồng thời khi có xung đột vũ trang trên biển thì đây là lực lượng trực tiếp chiến đấu bảo vệ chủ quyền quốc gia trong thế trận chiến tranh nhân dân trên biển".

Theo Đại biểu Trần Thị Dung (Điện Biên), cần quy định như thế nào để phù hợp với pháp luật, đúng vị trí của lực lượng này và đặc biệt là tạo cơ sở pháp lý cho lực lượng này làm tốt hơn được quy định trong luật và phù hợp với thực tế.

“Tôi đề nghị, chúng ta quy định theo hướng đây là một bộ phận cấu thành của Quân đội nhân dân Việt Nam. Cơ cấu thuộc Bộ Quốc phòng và thực tế bây giờ cơ cấu đang thuộc Bộ Quốc phòng. Vậy, chúng ta khỏi có bàn cãi phải là lực lượng vũ trang hay không nữa...”, bà Nguyễn Thị Dung nói.

ĐBQH Nguyễn Thị Dung (Điện Biên).

Đại biểu Bùi Thanh Tùng (Hải Phòng) cũng nhất trí việc CSB thực chất thuộc lực lượng vũ trang. Tuy nhiên, ĐB Tùng đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu thêm các nội dung tại Điều 66 của Hiến pháp, Điều 22 của Luật An ninh quốc gia. Khoản 1 Điều 23 của Luật Quốc phòng (sửa đổi) và các Điều ước quốc tế mà Việt Nam tham gia để quy định vị trí của Cảnh sát biển Việt Nam cho phù hợp, đảm bảo tính thống nhất trong hệ thống lập pháp cũng như thông lệ quốc tế.

Tuy nhiên, theo ĐB Nguyễn Phương Tuấn (Ninh Bình), không nên ghi điều này vào trong luật hoặc chúng ta viết cách nhẹ bớt đi. Hiện nay trên thế giới cũng có rất nhiều nước có lực lượng giống như chúng ta, họ có những tên gọi khác nhau nhưng không bao giờ họ đặt trực thuộc vào Bộ Quốc phòng, ví dụ ở Mỹ thì người ta gọi là lực lượng tuần duyên trực thuộc vào Bộ An ninh nội địa, ở Trung Quốc lực lượng hải cảnh trực thuộc vào Cục Hải dương quốc gia.

“Nếu chúng ta đưa lực lượng này thuộc vào lực lượng vũ trang nhân dân thì vô hình chung chúng ta sẽ phải sử dụng lực lượng vũ trang, tức là sử dụng quân đội để xử lý những xung đột trên biển về mặt dân sự, nếu chúng ta viết ở trong luật như thế thì có cần thiết không, theo tôi chúng ta không nên viết như vậy.” ĐB Nguyễn Phương Tuấn nói.

ĐBQH Nguyễn Phương Tuấn (Ninh Bình).

Đáp lại ĐB Tuấn, ĐB Nguyễn Minh Hoàng (TP.HCM) cho biết, nếu cập nhật được tình hình thì hiện nay lực lượng cảnh sát biển của Trung Quốc, Quân ủy Trung ương họ đã đưa về Ủy ban Quân sự, không còn để ở Cục Hải dương nữa. Lực lượng cảnh sát biển của Nhật Bản cũng đã đưa tổ chức vào phòng vệ Nhật Bản.

“Như vậy, chúng ta phải hiểu làm điều này không ngại gì với quốc tế, bởi hiện nay tình hình vùng biển của chúng ta diễn biến hết sức phức tạp và khó lường, và nếu như không tăng cường sức mạnh và phương tiện, trang bị, quản lý vùng biển trong đó có cảnh sát biển của chúng ta thì rõ ràng chúng ta đánh mất vai trò của lực lượng cảnh sát biển nếu không xác định là lực lượng vũ trang”.

Mặt khác, không những kiểm soát thực thi pháp luật ven biển mà còn đấu tranh trên biển để bảo vệ quyền chủ quyền quốc gia và chống cướp biển cũng như bảo vệ quyền lợi chính đáng của nhân dân ta trên biển. Phối hợp với hải quân trong tác chiến bảo vệ biển đảo. Việc sử dụng lực lượng vũ trang để giải quyết các vấn đề trên biển không tăng tính nhạy cảm trong giải quyết vấn đề quân sự”, ĐB Hoàng nêu ý kiến.

Trước những ý kiến của các ĐB, Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ cho rằng lực lượng Cảnh sát biển tương tự như biên phòng trên đất liền, nếu như Cảnh sát biển làm nhiệm vụ chấp pháp trên biển thì lực lượng biên phòng làm nhiệm vụ chấp pháp trên đất liền.

“Việc này liên quan đến phòng thủ đất nước, khi có chiến tranh xảy ra, khi đất nước bị tấn công thì lực lượng cảnh sát biển, lực lượng biên phòng bao giờ cũng phải nổ súng đầu tiên nếu nước ta bị tấn công. Từ xưa đến nay biên phòng đã là lực lượng vũ trang rồi nên cảnh sát biển không lý gì không xác định là lực lượng vũ trang được”, Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ nói.

Đại tướng Ngô Xuân Lịch, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng.

Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Đại tướng Ngô Xuân Lịch cho biết, Pháp luật hiện hành quy định bộ đội biên phòng là lực lượng nòng cốt chuyên trách quản lý, bảo vệ an ninh, trật tự biên giới quốc gia trên đất liền, hải đảo vùng biển. Cảnh sát biển là lực lượng chuyên trách của nhà nước thực hiện chức năng quản lý an ninh, trật tự, an toàn và đảm bảo chấp hành pháp luật trên các vùng biển và thềm lục địa Việt Nam.

Dự thảo luật quy định Chính phủ thống nhất quản lý nhà nước, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng chịu trách nhiệm trước Chính phủ về quản lý nhà nước đối với cảnh sát biển nhằm đảm bảo tính linh hoạt, chủ động trong quản lý điều hành hoạt động của cảnh sát biển.

“Quy định như trên tránh hiểu cảnh sát biển là lực lượng quân sự, dẫn đến bất lợi trong ứng xử giữa lực lượng chấp pháp của các quốc gia khác với cảnh sát biển trên khu vực Biển Đông, không để các thế lực thù địch lợi dụng, khiêu khích, tạo xung đột vũ trang, góp phần giữ gìn vùng biển hòa bình, ổn định và phát triển bền vững”, Bộ trưởng Ngô Xuân Lịch nói.