Ông Nguyễn Đình Hương: “Văn hóa từ chức ở Việt Nam đã có, nhưng chưa phổ biến”

Ông Nguyễn Đình Hương, Nguyên Phó Trưởng Ban Tổ chức Trung ương Nguồn internet

- Vấn đề “văn hóa từ chức” không phải bây giờ mới đặt ra. Nhưng khi Quốc hội bàn về vấn đề lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm  các chức danh lãnh đạo, văn hóa từ chức lại nóng lên. Là người nhiều năm làm công tác tổ chức, xin ông cho biết quan điểm của mình về vấn đề văn hóa từ chức?

Ông Nguyễn Đình Hương: Lâu nay tôi rất đồng tình với quan điểm về văn hóa từ chức. Bởi vì lịch sử của chế độ ta, Đảng ta trong quá trình hình thành và phát triển, đi liền với công tác cán bộ. Trong công tác cán bộ có 3 loại người. Có cán bộ làm rất tốt, có cán bộ làm không tốt nhưng mà họ đã cố gắng hết mình, còn có cán bộ làm rất kém, hư hỏng, tham nhũng, gây thất thoát lớn, nhân dân oán trách. Đảng ta nhận thức rõ điều đó, không phải chỉ trong chiến tranh mà cả hòa bình, xây dựng đất nước.

Chúng ta vẫn nhớ ông Kim Ngọc, Bí thư Tỉnh ủy Vĩnh Phú thời chống Mỹ. Ông đã để lại tấm gương sáng trong nhân dân, táo bạo, dám nghĩ, dám đổi mới làm, dám chịu trách nhiệm. Lúc đó, ông bị kỷ luật nhưng sau này chân lý sáng rõ thuộc về ông. Đây là điển hình của loại cán bộ tài năng và tâm huyết. Ngược lại, có loại cán bộ yếu kém, hư hỏng, điển hình như lãnh đạo vụ Vinashin, Vinaline,... Họ đã gây thất thoát hàng nghìn tỉ, gây nên những tác hại vô cùng lớn cho, cho đất nước, cho nhân dân. Vậy ai chịu trách nhiệm?

 Công tác cán bộ quan trọng như vậy, nên trong Văn kiện của Đảng  cũng đã nêu: Công tác cán bộ có ra có vào, có lên có xuống, coi đó là việc bình thường trong Đảng”. Song, thực hiện thì rất khó khăn, lên thì dễ xuống thì vô cùng khó.

Cho nên văn hóa từ chức là văn hóa rất hay. Lịch sử đã thực nghiệm trường hợp ông Lê Huy Ngọ, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT, xin từ chức sau vụ Lã Thị Kim Oanh (năm 2004).  Tôi đã khuyên ông Ngọ tốt nhất là nên chủ động từ chức, đừng để bị bãi miễn, đừng để ra Quốc hội buộc từ chức mà bản thân mình xin từ chức vì không làm tròn nhiệm vụ, Quốc hội sẽ chấp nhận. Hành động từ chức của ông Ngọ được Quốc hội và nhân dân hoan nghênh. Tôi nghĩ, trong Đảng, trong nhà nước ta, thực hiện văn hóa từ chức là rất hay, nhân dân rất đồng tình.

Nhưng vì sao văn hóa từ chức chưa thành phổ biến, mới chỉ là kêu gọi thôi. Đấy là vấn đề phải suy nghĩ. Chưa thành hiện thực là vì sao. Mới có trường hợp ông Lê Huy Ngọ. Không phải mình muốn có người từ chức, nhưng trong một nhiệm kỳ nhiều yếu kém mà không có ai từ chức là trái quy luật tự nhiên.

Hiện nay có không ít cán bộ hư hỏng, từ nhiệm kỳ khóa 10 đáng lẽ đã có người phải từ chức rồi. Nhưng vì sao không ai từ chức? Bởi vì, có 2 sức cản.

Thứ nhất, nhiều người đã lên rồi, họ không muốn xuống, họ sĩ diện, họ tham quyền cố vị, cố bám chức vụ đến cùng, vì quyền đi liền với lợi.

Lý do thứ 2 là cơ chế trách nhiệm cá nhân không rõ. Có thành tích thì họ nhận về mình, khi có khuyết điểm thì đổ cho tập thế, cho cơ chế. Ví dụ như vụ Vinashin, Vinaline có ai chịu trách nhiệm đâu? Sập cầu Cần Thơ có ai nhận trách nhiệm đâu? Chế độ trách nhiệm quan trọng lắm. Hai cái đó nó cản trở văn hóa từ chức, muốn thực hiện văn hóa từ chức trước hết chế độ trách nhiệm cá nhân phải rõ, có công được thưởng, có lỗi phải phạt.

 - Theo ông, đã có chuyển biến gì trong việc đề cao vai trò trách nhiệm cá nhân trong thời điểm hiện nay?

Ông Nguyễn Đình Hương: Đây là một vấn đề lớn liên quan đến chiến lược cán bộ. Tiêu chuẩn chức danh phải rõ ràng mới được. Ủy viên Bộ Chính trị, trách nhiệm là cái gì, Tổng bí thư trách nhiệm gì, Thủ tướng trách nhiệm gì, Bộ trưởng trách nhiệm gì, Bí thư tỉnh trách nhiệm gì, nếu anh không thực hiện đủ quy định đó thì anh phải chịu trách nhiệm? Cái này muốn chặt chẽ là phải có tiêu chí, chứ cứ hô hào khẩu hiệu: từ chức, từ chức là không được đâu.

 - Thưa ông, việc Quốc hội đặt ra vấn đề lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm, có một số chi tiết gây tranh luận, xin ông cho biết ý kiến của mình về các vấn đề này?

Ông Nguyễn Đình Hương: Theo tôi thì ở góc độ thuật ngữ, lấy phiếu tín nhiệm và bỏ phiếu tín nhiệm, nó như nhau. Về cơ bản nó là giống nhau, thực tế nó là thăm dò tín nhiệm. Tuy nhiên để chia 2 mức, mức lấy phiếu là thăm dò, bỏ phiếu là mang tính quyết định, mang tính pháp lý, như vậy cũng có thể chấp nhận thư thế.

Còn mức đưa ra tín nhiệm cao- tín nhiệm- tín nhiệm thấp - tín nhiệm rất thấp, cái đó theo tôi không nên. Chia ra làm 4 mức rất khó thực hiện, phải có tiêu chí, thế nào là tín nhiệm cao, thế nào là tín nhiệm, thế nào là tín nhiệm thấp, rất thấp ? Giống cho điểm khá, trung bình, tốt phải có định lượng và có tiêu chí. Không có định lượng làm thế nào biết cao hay thấp? Cho nên chỉ cần có hoặc không? Tín nhiệm hay không tín nhiệm thôi.

Về việc công khai kết quả lấy phiếu tín nhiệm, theo tôi cần phải công khai, dân chủ, minh bạch. Dân chủ là đi đôi với công khai, minh bạch, chứ úp úp, mở mở, rất khó được dân tin. Tại sao không công khai minh bạch, tại sao lại giấu? Tại sao phải bí mật? Cứ công khai ra, chẳng có ai bao che cho ai, sòng phẳng, minh bạch, có làm như vậy mới thực sự dân chủ.

Trong kỳ họp này, Quốc hội bàn về lấy phiếu tín nhiệm. Ảnh LD

- Xin hỏi ông, nếu kết quả lấy phiếu tín nhiệm thấp, có nên đề cập vấn đề từ chức ở đây không? Nếu có theo ông nên dặt từ chức ở góc độ nào, thành quy chế hay để tự nguyện cá nhân?

Ông Nguyễn Đình Hương: Nếu tín nhiệm thấp thì tức là lòng dân không tin, tập thể không tin, phải xử lý ngay. Tốt nhất là thực hiện văn hóa từ chức. Còn lấy phiếu tín nhiệm xong rồi để đấy thì chưa giải quyết được vấn đề gì. Nôm na, còn tín nhiệm thì ở lại, không còn tín nhiệm thì nên từ chức.

Văn hóa từ chức trước hết là sự tự nguyện, chủ động của cá nhân. Nên khuyến khích văn hóa từ chức. Người tự nguyện từ chức, là quyền của người ta. Rất hay là ở chỗ tâm lý họ muốn như thế. Còn anh bắt người ta phải từ chức thì coi như một hình thức kỷ luật rồi. Họ không làm được việc thì họ tự từ chức. Phiếu tín nhiệm thấp quá họ xin từ chức. Phiếu tín nhiệm chính là động lực để họ từ chức. Không có phiếu tín nhiệm thì khó thực hiện văn hóa từ chức.

Nên để việc từ chức là hành vi văn hóa của lương tri và trách nhiệm. Còn nếu họ không tự nguyện thì mới chuyển sang những hình thức xử lý khác.

- Xin trân trọng cảm ơn ông!