NYT: Tổng thống Assad chỉ giành được một Syria tan tành

Trong cuộc phỏng vấn với truyền thông Pháp được công bố tuần trước, ông Assad cho hay, chiến thắng ở Aleppo là dấu hiệu của “một điểm tới hạn trong cuộc nội chiến" và rằng chính phủ "đang trên đà chiến thắng". Nhưng NYT cho rằng, chiến thắng này diễn ra quá muộn bởi Syria đã bị tàn phá nghiêm trọng.

Những con số thống kê từ năm 2016 về Syria thực sự rất khủng khiếp. Hơn 80 % người Syria sống dưới mức nghèo khổ, trong đó có gần 70 % người Syria sống trong nghèo đói cùng cực, có nghĩa là họ không thể đảm bảo được cả những nhu cầu cơ bản. Tính đến thời điểm hiện tại, những con số trên có thể còn tệ hơn. Tỷ lệ thất nghiệp lên tới 58 %. Nhiều người trong số những người không bị thất nghiệp lại đang làm những công việc trái pháp luật như buôn lậu.

Tổng thống Syria Bashar al-Assad

Tuổi thọ trung bình đã giảm tới 20 tuổi kể từ khi cuộc nội chiến bắt đầu năm 2011. Khoảng một nửa trẻ em bị thất học. Thực tế đó sẽ gây ảnh hưởng lâu dài bởi nó phá hỏng cả một thế hệ ở Syria. Lĩnh vực y tế cũng rơi vào khủng hoảng. Những căn bệnh trước đây có thể kiểm soát được như thương hàn, bệnh lao, viêm gan A và bệnh tả, nguy hiểm nhất là bệnh bại liệt, đã quay lại trở thành một mối lo ngại lớn.

500.000 người đã bị chết trong cuộc giao tranh. Nhiều người Syria khác bị thiệt mạng do những ảnh hưởng gián tiếp của cuộc nội chiến như không có thuốc men, bệnh viện. Hơn 2 triệu người bị thương. Tóm lại, đã có tới 11,5% dân số trước chiến tranh bị thương vong trong gần 6 năm nội chiến. Hơn nữa, còn gần một nửa dân số Syria không còn nhà cửa hoặc đã trở thành những người tị nạn ở các quốc gia khác. Một cuộc khảo sát năm 2015 của Cơ quan về người tị nạn Liên Hiệp Quốc cho thấy, phần lớn những người trưởng thành, chiếm khoảng 86 phần trăm người tị nạn Syria ở Hy Lạp, đã tốt nghiệp trung học hoặc đại học. Hầu hết trong số họ dưới 35 tuổi. Nếu đúng như vậy, Syria đã mất đi những con người rất cần thiết trong công cuộc tái thiết đất nước.

Trong khi đó, chi phí tái thiết đất nước cũng rất khủng khiếp. Một nghiên cứu được tiến hành hồi tháng 3/2016 cho thấy, tổng thiệt hại kinh tế do hậu quả của nội chiến là 275 tỷ USD. Nhiều lĩnh vực kinh tế bị tàn phá. Bên cạnh đó, Quỹ Tiền Tệ Quốc tế ước tính, riêng chi phí sửa chữa những cơ sở hạ tầng thiết yếu đã lên tới từ 180 tỷ USD đến 200 tỷ USD.

Syria bị phá tan tành sau gần 6 năm nội chiến.

Hơn thế nữa, theo NYT, dù có giành chiến thắng trong cuộc nội chiến, chính quyền Syria vẫn phải dựa vào các lực lượng Nga và Iran.

Cuối cùng, NYT cho rằng, cả chính phủ của ông Assad cũng như các nhóm phiến quân mà ông đang đối đầu đều không đạt được mục tiêu của mình. Phe đối lập không thể lật đổ chính phủ. Trong khi đó, ông Assad sẽ phải đối mặt với cái mà Đặc phái viên của Liên Hợp Quốc và Liên đoàn Arập về Syria Lakhdar Brahimi đã cảnh báo từ năm 2012. Đó là Syria có thể trở thành một Somalia khác. Có nghĩa là nhà nước sẽ sụp đổ trong khi các thủ lĩnh phiến quân sẽ nổi lên. Cả quốc gia chìm trong giao tranh giữa các thủ lĩnh phiến quân. Nếu Syria bị Somalia hóa, ông Assad sẽ lãnh đạo một chính phủ. Chính phủ này sẽ nắm quyền nhưng không phải trên toàn lãnh thổ Syria. Thay vào đó, sẽ có nhiều lực lượng, bao gồm chính phủ, các lực lượng dân quân đối lập, lực lượng dân quân người Kurd, các nhóm tổ chức Nhà nước Hồi giáo cực đoan, cùng kiểm soát Syria theo từng khu vực nhất định.

Dù Syria có thoát khỏi nguy cơ bị Somalia hóa, ông Assad cũng phải đối mặt với nhiều khó khăn to lớn khi lãnh đạo Syria. Các mạng lưới chính quyền đã bị phá vỡ và bị thay thế bởi các lãnh chúa bán độc lập, các nhóm dân quân hoặc các cơ quan quản lý địa phương. Trong thời gian diễn ra nội chiến, người dân Syria đã tự sống sót và tự quản lý trong tình hỗn loạn. Do vậy, việc xây dựng lại hệ thống chính quyền như trước khi nội chiến xảy ra thật sự không hề đơn giản.

Chính phủ Syria có thể có đại diện ở Liên Hợp Quốc, có đại sứ quán ở một số nước, có cơ quan cấp hộ chiếu, có tiền in, nhưng khó có thể xây dựng lại được một nhà nước hoàn chỉnh. Sự kiểm soát hay quyền lực của ông Assad đã bị giới hạn đáng kể. Ông sẽ phải phụ thuộc vào sự hỗ trợ quy mô lớn từ bên ngoài nếu muốn khôi phục lại ngay cả những phần Syria ít bị tổn thương nhất.