Nhà khoa học và sản phẩm hỗ trợ người bệnh không thể giao tiếp bằng lời nói

PGS.TS Lê Thanh Hà và sản phẩm BLife

Máy “đọc”  chuyển động của mắt

Sản phẩm do PGS.TS Lê Thanh Hà cùng các cộng sự, Trường ĐH Công nghệ, ĐHQGHN sáng chế.  Đây là nhóm nghiên cứu đầu tiên của Việt Nam chế tạo thiết bị giúp người bệnh bị tổn thương chức năng vận động, có thể giao tiếp bằng cử động của mắt.

Nói về cơ duyên bắt tay nghiên cứu đề tài, PGS.TS Lê Thanh Hà cho biết, nhân dịp đến thăm một đồng nghiệp bị bệnh xơ cứng teo cơ một bên (ALS), ông và các đồng nghiệp đã rất trăn trở khi chứng kiến người bệnh và người nhà bệnh nhân rất vất vả do không thể giao tiếp như người bình thường.

“Người bệnh bị liệt toàn thân, không thể giao tiếp bằng lời nói. Đây là một trong số các bệnh tổn thương chức năng vận động. Giáo sư thiên văn học nổi tiếng Stephen Hawking cũng đã mắc phải bệnh này.

Chúng tôi đã nghĩ đến giải pháp để giúp thầy giao tiếp được với người thân. Hệ thống này mặc dù không trực tiếp điều trị bệnh, nhưng có thể giúp người bệnh giải tỏa được tâm lý do có thể “nói” được trở lại đồng thời cũng giúp người nhà chăm sóc dễ dàng hơn. Nên, tôi đã đặt tên cho hệ thống này là “My beautiful life – Cuộc sống tươi đẹp”, PGS. TS Lê Thanh Hà cho hay.

Căn cứ vào thực trạng bệnh tật của người đồng nghiệp: chỉ đôi mắt là có thể cử động, biểu cảm được, do đó, PGS. TS Lê Thanh Hà cùng các cộng sự đã tìm hiểu, nghiên cứu, và chế tạo thiết bị giúp người bệnh có thể giao tiếp bằng cử động của mắt.

“Là những nhân sự trong lĩnh vực công nghệ thông tin, chúng tôi luôn mong muốn có thể dùng kiến thức chuyên môn của mình tạo ra những sản phẩm có ích cho cộng đồng, đặc biệt là có ích cho những người không may rơi vào tình trạng nói trên.

Với BLife, người bệnh chỉ cần dùng chuyển động của mắt để tương tác với thiết bị. Thiết bị có thể giúp người bệnh chuyển tải thông tin tới những người xung quanh bằng chữ hiện trên màn hình hoặc bằng âm thanh tiếng Việt được phát ra loa. Người bệnh cũng có thể thực hiện các tương tác khác như tìm kiếm và duyệt thông tin trên internet, kiểm tra, soạn và gửi email, tham gia tương tác với mạng xã hội, … Với BLife, người bị tổn thương chức năng vận động sẽ vẫn có khả năng giao tiếp và tương tác với mọi người và xã hội”, PGS. TS Lê Thanh Hà nói.

Đặc biệt, đối với những bệnh nhân mà mắt là kênh giao tiếp còn lại duy nhất của họ thì BLife thực sự có ý nghĩa. Ngoài những người bị tổn thương chức năng vận động, BLife cũng có thể hỗ trợ cho những người hoàn toàn khỏe mạnh nhưng ở trong tình huống không thể sử dụng cách thức thông thường như dùng chuột hay bàn phím để tương tác với máy tính.

 Hiện, nhóm đã hoàn thiện 2 phiên bản của hệ thống BLife với phần cứng được lắp đặt và tối ưu cho theo các tính năng của phần mềm để giảm tối đa chi phí.

Phiên bản 1 có chức năng cơ bản nhất là hỗ trợ bệnh nhân giao tiếp với người xung quanh. Thông qua việc sử dụng chuyển động của mắt để nhập dữ liệu, hệ thống có thể chuyển đổi thông tin người bệnh đã nhập vào và muốn diễn đạt thành chữ hiện trên màn hình hoặc thành âm thanh trong đó có âm thanh tiếng Việt và phát ra loa.

Phiên bản 2 được bổ sung thêm các chức năng hỗ trợ người bệnh thực hiện các tương tác khác như tìm kiếm và duyệt thông tin trên internet, kiểm tra, soạn, và gửi email, tham gia tương tác với mạng xã hội, …

“Chúng tôi cũng có dự định phát triển Blife với nhiều chức năng hơn nữa để phục vụ người bệnh được tốt hơn. Ví dụ, hệ thống có thể được trang bị chức năng gắn với việc điều khiển các thiết bị như xe lăn hay các thiết bị khác trong môi trường smart home”, PGS. TS  Lê Thanh Hà nói.

Sản phẩm do người Việt, phục vụ người Việt

Trên thế giới, số lượng người mắc các bệnh lý dẫn đến tổn thương chức năng vận động là không nhỏ. Ở các nước phát triển, do điều kiện kinh tế tốt hơn, những đối tượng đặc biệt này cũng đã nhận được sự hỗ trợ và quan tâm nhất định.

PGS. TS  Lê Thanh Hà  cho biết, trên thế giới cũng đã có những hệ thống hỗ trợ giao tiếp cho người bị tổn thương chức năng vận động được phát triển thành sản phẩm thương mại. Tuy nhiên, giá thành của những sản phẩm này rất cao, từ 15.000 USD tức khoảng 350 triệu đồng.

“Mức chi phí này là quá cao để bệnh nhân ở các nước đang phát triển như Việt Nam có thể có khả năng chi trả. Ngoài ra cũng có một số phần mềm riêng rẽ nhưng rất hạn chế về chức năng tương tác và đòi hỏi người dùng phải có những hiểu biết nhất định về kỹ thuật máy tính để cài đặt và thiết lập các cấu hình thiết bị chuyên dụng, vì vậy tạo những rào cản lớn cho người sử dụng thông thường”, PGS. TS Lê Thanh Hà thông tin.

Trong khi đó, tại Việt Nam, số lượng người mắc các bệnh lý dẫn đến tổn thương chức năng vận động ở Việt Nam là không nhỏ. Tuy nhiên, hiện nay ở Việt Nam, chưa có các phương tiện hỗ trợ hoặc thay thế chức năng giao tiếp cho những người bệnh nói trên.

Vì vậy, PGS. TS Lê Thanh Hà cho biết sẽ cố gắng phát triển BLife với mức kinh phí phù hợp nhất để nhiều bệnh nhân của Việt Nam có thể tiếp cận Blife và có được sự hỗ trợ giao tiếp từ Blife.

“Chúng tôi mong muốn mang đến một sản phẩm hỗ trợ giao tiếp dành cho người Việt kém may mắn”, PGS. TS Lê Thanh Hà bày tỏ.

Với tính ưu việt của sản phẩm, đề tài “Hệ thống giao tiếp tiếng Việt dựa trên AI sử dụng tín hiệu mắt và tín hiệu điện não cho người tổn thương chức năng vận động” do PGS.TS. Lê Thanh Hà (khoa Công nghệ thông tin) và các cộng sự đã nhận được tài trợ từ Quỹ Đổi mới sáng tạo Vingroup (gọi tắt là Quỹ VinIF) năm 2020.

Để được nhận tài trợ, chủ nhiệm dự án phải là nhà khoa học có bằng tiến sĩ, đã có kinh nghiệm và thành tựu; số lượng người nước ngoài tham gia dự án không được vượt quá 30%. Quỹ sẽ tài trợ hằng năm cho các dự án xuất sắc để thúc đẩy các nghiên cứu đi vào ứng dụng thực tế…   

Hải Phong