Nghệ sĩ Việt Nam làm thổn thức hàng triệu trái tim Triều Tiên

Đó là những trải nghiệm của NSƯT Thái Bảo và Ngọc Khang về những ngày tháng Tư vừa qua tại thủ đô Bình Nhưỡng trong khuôn khổ Festival mùa xuân Bình Nhưỡng lần thứ 28.

Bí hiểm của những công trình kiến trúc

Từ sân bay Bắc Kinh, đoàn Việt Nam được chuyển sang máy bay loại T.U54 của Hàng không CHDCND Triều Tiên. Từng đi biểu diễn ở rất nhiều nước trên thế giới nhưng đây là lần đầu tiên, chúng tôi tới Triều Tiên.

Một góc thủ đô Bình Nhưỡng, CHDCND Triều Tiên

Liên hoan Nghệ thuật hữu nghị (Festival) mùa xuân Bình Nhưỡng lần thứ 28 là một Festival đặc biệt khi diễn ra đúng dịp kỷ niệm 100 năm ngày sinh Chủ tịch Kim Nhật Thành (1912-2012), người đã lãnh đạo đất nước Triều Tiên từ năm 1948 đến khi qua đời vào năm 1994. Cơ hội 100 năm mới có một lần. Vì vậy, 24 nghệ sĩ của Đoàn Ca múa nhạc Việt Nam được lựa chọn tham dự Festival cảm thấy rất vinh dự và may mắn. Một tháng trước khi tham dự Festival, với sự giúp đỡ tích cực của Sứ quán CHDCND Triều Tiên tại Hà Nội, anh em nghệ sĩ trong đoàn đã miệt mài tập luyện những tiết mục ca-múa-nhạc đặc sắc nhất.

Chúng tôi tới sân bay quốc tế Bình Nhưỡng khi trời đã tối. Cả sân bay được chiếu sáng bởi chiếc đèn cao áp duy nhất. Ngoài trời mưa nặng hạt. Nhà ga sân bay một tầng, mái vòm, trông giống như một xưởng cơ khí đã cũ. Không nhiều cửa kiểm soát như những sân bay quốc tế các nước khác mà chúng tôi đã có dịp tới.

Nghệ sĩ Ngọc Khang tại khu di tích - nơi sinh của Chủ tịch Kim Nhật Thành (ngoại ô Bình Nhưỡng)

Theo quy định, qua cửa kiểm soát, tất cả mọi người phải để lại điện thoại di động tại hải quan sân bay và sẽ được nhận lại trước khi rời Triều Tiên. Máy ảnh, máy quay và máy tính xách tay được phép mang theo. Nhưng chúng tôi cũng không sử dụng nhiều các thiết bị này, vì ở Triều Tiên không có mạng Internet mà chỉ sử dụng mạng nội bộ. Máy ảnh cũng chỉ được chụp ở những nơi cho phép. Nếu bấm máy ở những nơi bị cấm, sẽ có người đến nhắc nhở ngay và yêu cầu xóa bức ảnh đã chụp.

Đoàn Việt Nam được bố trí lên ôtô cùng một đoàn khác về khách sạn. Đi cùng chúng tôi có 3 hướng dẫn viên và phiên dịch. Suốt chặng đường khoảng 30 cây số từ sân bay về đến khách sạn, hai bên đường tối om không một ánh điện. Nghe nói ở Triều Tiên, điện phân phối nên phải sử dụng hết sức tiết kiệm. Chúng tôi nhận ra trung tâm Bình Nhưỡng từ xa nhờ những ánh đèn le lói nơi các tòa nhà cao tầng. Đèn cao áp trên đường phố Bình Nhưỡng có phần thưa thớt và độ sáng vừa phải, đủ để nhận ra đường đi.

Buổi sáng, từ khách sạn phóng tầm mắt ra xung quanh, thủ đô Bình Nhưỡng khá thanh bình. Dòng sông uốn khúc hiền hòa chạy dọc thành phố. Không có tắc đường. Trên đường phố Bình Nhưỡng, chỉ có ôtô đi lại. Thi thoảng bắt gặp vài chiếc xe đạp men theo những con đường xanh mát bóng cây. Thủ đô Bình Nhưỡng vốn được đánh giá là một trong những thành phố nhiều cây xanh nhất trên thế giới. Dọc hai bên đường những nơi chúng tôi đi qua, những tòa nhà cao tầng, những công trình kiến trúc hoành tráng theo hơi hướng của Liên Xô cũ. Tiết trời mùa xuân hơi se lạnh của khí hậu ôn đới khiến chúng tôi có cảm giác đang ở một thành phố châu Âu.

Khải hoàn môn dẫn vào Thủ đô Bình Nhưỡng

Những công trình kiến trúc của Bình Nhưỡng mang lại sự bí hiểm đối với chúng tôi cũng như rất nhiều du khách quốc tế. Trong đó nổi bật nhất là công trình khách sạn hình kim tự tháp - Ryugyong. Đây là tòa nhà cao nhất và lớn nhất Triều Tiên gồm 105 tầng, đạt độ cao 330m với tổng diện tích sử dụng lên đến 360.000m².

Tôn sùng lãnh đạo

Tuy nền kinh tế còn gặp nhiều khó khăn bởi chính sách cấm vận song người dân Triều Tiên luôn tự hào về nền văn hóa độc đáo và sự tôn sùng lãnh đạo tối cao. Đã được thông tin trước như vậy nhưng khi sang Triều Tiên, điều này vẫn gây ra bất ngờ cho chúng tôi.

Biểu diễn nghệ thuật hoành tráng của các nghệ sĩ Triều Tiên

Những ai lần đầu đến Triều Tiên đều có cảm giác giống nhau rằng sự ngưỡng mộ, tôn thờ của người dân Triều Tiên đối với Chủ tịch Kim Nhật Thành và nhà lãnh đạo Kim Jong-il giống như sự tôn sùng đối với các bậc thánh nhân. Hình ảnh hai cha con vị lãnh tụ xuất hiện ở khắp mọi nơi. Trong câu chuyện của những người bạn Triều Tiên, không thể không nhắc đến hai nhà lãnh đạo này. Trên ngực áo người Triều Tiên mà chúng tôi gặp ở ngoài đường, đều có đeo huy hiệu in hình Chủ tịch Kim Nhật Thành và Kim Jong-il. Ảnh đám tang Chủ tịch Kim Jong-il diễn ra cách đây ít tháng cũng được treo ở nhiều nơi. Trong ảnh, khi xe chở linh cữu Chủ tịch Kim Jong-il đi qua, mặc dù trời mưa tuyết nhưng tất cả người dân hai bên đường đều cởi áo khoác trải xuống đất. "Để linh hồn Chủ tịch luôn ấm áp" - cô phiên dịch giải thích cho chúng tôi như vậy.

Đài Truyền hình Triều Tiên chỉ phát trên một kênh duy nhất với thời lượng từ sáng cho đến 23 giờ đêm. Thông tin thời sự không nhiều. Chủ yếu là các chương trình ca nhạc ngợi ca các vị lãnh tụ tối cao của Triều Tiên. Và những bài hát mà các đoàn nghệ thuật quốc tế biểu diễn tại Festival, đều mang nội dung ca ngợi thành tựu sáng ngời của Chủ tịch Kim Nhật Thành và nhà lãnh đạo Kim Jong-il, người đã mở ra kỷ nguyên độc lập cho CHDCND Triều Tiên.

Khu di tích nhà ở thời thơ ấu của Chủ tịch Kim Nhật Thành tại ngoại ô Bình Nhưỡng còn lưu giữ rất nhiều kỷ vật gia đình. Cô hướng dẫn viên thông tin Chủ tịch Kim Nhật Thành biết viết từ năm lên 4 tuổi và chữ đầu tiên ông viết là "độc lập". Đến năm 14 tuổi, Kim Nhật Thành rời Triều Tiên sang Trung Quốc để "tìm đường cứu nước".

Trường đại học tổng hợp Kim Nhật Thành, nơi chúng tôi được tham quan, là trường đại học danh tiếng nhất, có quy mô lớn và hiện đại nhất. Các lớp học được trang bị toàn bộ máy vi tính, lắp đặt camera giám sát. Tại đây có thư viện điện tử cực kỳ hiện đại. Nội dung lưu bút của Chủ tịch Kim Jong-il khi đến thăm trường đại học này được khắc nổi trên một mảng tường lớn, đại ý nhắc nhở mỗi sinh viên rằng: Người Triều Tiên chân đặt trên đất Triều Tiên nhưng mắt nhìn ra thế giới, hãy thể hiện cho cả thế giới biết thế nào là sự vĩ đại của đất nước Triều Tiên.

Văn hóa đỉnh cao

Festival hữu nghị mùa xuân Bình Nhưỡng năm nay là Festival lần thứ 28 kể từ sau Festival lần thứ nhất vào tháng 4/1982, cách đây 30 năm. Trong 30 năm qua, hơn 1.800 đoàn nghệ thuật đến từ 120 nước, hơn 20.000 nghệ sĩ trong đó có 2.500 nghệ sĩ hàng đầu thế giới đã tham dự Festival trọng đại này. 56 đoàn quốc tế đến Bình Nhưỡng dịp Festival và tham dự kỷ niệm 100 năm ngày sinh Chủ tịch Kim Nhật Thành, có 32 đoàn nghệ thuật, trong đó có nhiều nước lớn như Trung Quốc, Nga, Pháp, Đức...

Vẫn biết tham dự Festival có tính chất "vui là chính", nhưng cảm nhận của anh em nghệ sĩ đoàn Việt Nam chúng tôi được học hỏi nhiều thứ ở đây. Đó là quy mô tổ chức cực kỳ hoành tráng mang tầm cỡ thế giới khiến các đoàn quốc tế tham dự đều hết sức khâm phục và ngưỡng mộ. Những dàn hợp xướng với hàng nghìn người biểu diễn cùng lúc trên sân khấu trong đêm bế mạc với các động tác, cử chỉ, khẩu hình đều tăm tắp như lập trình máy tính mang lại cho người xem chúng tôi cảm giác kinh ngạc trước một chương trình nghệ thuật đỉnh cao đến thế. Đối với người nghệ sĩ thì chỉ có khổ luyện từ nhỏ mới mang lại sự chuyên nghiệp và đẳng cấp như vậy. Sân khấu biểu diễn cũng hết sức hiện đại, không một giây "chết". Di chuyển của các dàn hợp xướng, dàn ca, múa hàng trăm người được thực hiện bằng sân khấu trượt đã tạo ra sự sống động đó.

Xuyên suốt Festival, các nghệ sĩ Triều Tiên chỉ biểu diễn duy nhất dòng nhạc chính thống. Không có những ban nhạc nhẹ như Hàn Quốc nhưng dòng âm nhạc bác học tưởng như rất kén người thưởng thức ấy lại có sức cuốn hút kỳ lạ đối với công chúng. Không chỉ có khán giả Triều Tiên mà ngay đối với du khách nước ngoài, mặc dù bất đồng ngôn ngữ nhưng âm nhạc dường như đã thu hẹp khoảng cách ấy. Những trang sử hào hùng của nhân dân Triều Tiên trong cuộc đấu tranh giành độc lập dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Kim Nhật Thành đã được tái hiện. Mặc dù đã có dịp biểu diễn ở nhiều nước trên thế giới nhưng đứng trước dàn hợp xướng hàng nghìn người như vậy, chúng tôi đều cảm thấy bé nhỏ và khâm phục.

Festival mùa xuân Bình Nhưỡng lần thứ 28 là một kỷ niệm đáng nhớ trong cuộc đời nghệ sĩ Ngọc Khang khi bài hát "Niềm sung sướng và hạnh phúc dưới sự yêu thương của lãnh tụ vĩ đại" - một ca khúc Triều Tiên ca ngợi Chủ tịch Kim Nhật Thành do anh thể hiện trong đêm khai mạc đã được lựa chọn biểu diễn trong chương trình nghệ thuật kỷ niệm 100 năm ngày sinh Chủ tịch Kim Nhật Thành (15/4) với sự tham dự của các vị lãnh đạo Nhà nước và cán bộ cấp cao của CHDCND Triều Tiên.

Giọng nam opera hàng đầu của Việt Nam đã chinh phục hàng nghìn khán giả Triều Tiên. Cuối buổi biểu diễn, ông Vũ Xuân Hồng, Chủ tịch Liên hiệp Các tổ chức hữu nghị Việt Nam đã ôm chầm nghệ sĩ Ngọc Khang khen ngợi: "Cảm ơn Ngọc Khang! Toàn Đoàn Việt Nam tự hào về em!".

Trả lời phỏng vấn của Đài Truyền hình Triều Tiên "Vì sao anh lại hát bài hát của Triều Tiên hay đến vậy?", Ngọc Khang đã nói rằng: "Chủ tịch Hồ Chí Minh là người bạn lớn của Triều Tiên và Chủ tịch Kim Nhật Thành cũng là người bạn lớn của nhân dân Việt Nam. Niềm kính yêu Chủ tịch Hồ Chí Minh đã cho tôi sự rung động khi hát về Người. Và tôi đã mang tình cảm ấy khi hát về Chủ tịch Kim Nhật Thành".

…Đoàn Việt Nam rời Bình Nhưỡng khi hoa anh đào bắt đầu nở rực trên khắp đường phố. Festival đã kết thúc tốt đẹp nhưng mùa xuân thì mới bắt đầu trên đất nước Triều Tiên.

NSƯT Thái Bảo: Hạnh phúc khi tiếng hát đã chạm vào hàng triệu trái tim khán giả Triều Tiên Trở về từ Festival mùa xuân Bình Nhưỡng lần thứ 28, niềm hạnh phúc rạng ngời trong ánh mắt của NSƯT Thái Bảo. Chị vui mừng cho biết đã đoạt cúp bạc tiết mục đơn ca tại Festival, (không có cúp vàng) 1 trong 4 giải thưởng của Đoàn Việt Nam được trao trong lễ bế mạc. NSƯT Thái Bảo nhận Cúp Bạc - giải thưởng cao nhất dành cho tiết mục đơn ca tại Festival. NSƯT Thái Bảo tâm sự, là nghệ sĩ biểu diễn tiết mục đơn ca mở màn trong đêm khai mạc Festival, ca khúc chị lựa chọn là một bài hát của Triều Tiên có nội dung ca ngợi Chủ tịch Kim Jong-il. Không chỉ có sự chuẩn xác trong phát âm mà cần biểu cảm đúng tâm trạng khi thể hiện bài hát. Với suy nghĩ như vậy, trong một tháng trước khi sang Triều Tiên biểu diễn, ngoài "thày" dạy do Sứ quán Triều Tiên giúp đỡ, chị còn tìm đến những người Triều Tiên đang học tập, sinh sống, làm việc tại Hà Nội để nhờ hướng dẫn. Sự tận tâm trong nghề cùng kinh nghiệm, bản lĩnh của một nghệ sĩ 28 năm cống hiến cho nghệ thuật đã làm nên một Thái Bảo trong lòng hàng triệu khán giả Triều Tiên tại Festival. Trong buổi tổng duyệt trước đêm khai mạc, khi Thái Bảo biểu diễn xong tiết mục của mình, vị Bộ trưởng Văn hóa Triều Tiên đã tới chúc mừng chị. Sự xúc động khiến ông rơm rớm nước mắt. Ông nói với chị: "Tôi không nghĩ người Việt Nam lại hát bài hát của Triều Tiên chuẩn xác đến như vậy. Chị đã đánh thức tình cảm của tôi với Chủ tịch Kim Jong-il". Và đêm khai mạc, khi tiếng hát của Thái Bảo cất lên, cả khán phòng hàng nghìn người lặng đi. Mới biểu diễn đến nửa bài hát, tiếng vỗ tay đã vang dội. Ba lần Thái Bảo ra chào khán giả nhưng tiếng vỗ tay vẫn không dứt cùng những tiếng hô "bis, bis" (hát lại).Thái Bảo đã đứng lại sân khấu "hát vo" thêm nửa bài để đáp lại sự yêu mến của khán giả Triều Tiên. Tiết mục của NSƯT Thái Bảo vinh dự được lựa chọn biểu diễn trong đêm Gala tổ chức ngày 17/4 cùng 12 đoàn nghệ thuật khác. Tình cảm của khán giả Triều Tiên dành cho chị vẫn ấm áp như đêm khai mạc. Trưa hôm sau, cô phiên dịch ôm chầm lấy Thái Bảo cho biết báo Nhân dân của Triều Tiên đã có bài viết ca ngợi về giọng ca nữ trung (Mezzo-Soprano) của NSƯT Thái Bảo đến từ Việt Nam. Cô phiên dịch nói rằng bài báo viết rằng "Tiếng hát của cô ấy đã chạm vào hàng triệu trái tim khán giả Triều Tiên". Đêm bế mạc Festival 19/4, NSƯT Thái Bảo đã vinh dự được trao giải Cup bạc, là giải thưởng cao nhất dành cho tiết mục đơn ca. H.V

Theo Hương Vũ - báo CAND

(ghi theo lời kể của nghệ sĩ Ngọc Khang)