Nâng cao vai trò của tổ chức đảng trong các DNNN sau cổ phần hóa

Đảng bộ Khối Công nghiệp Hà Nội được thành lập năm 1996 trên cơ sở hợp nhất các tổ chức cơ sở Đảng trong doanh nghiệp nhà nước thuộc ngành Công nghiệp nặng, Công nghiệp nhẹ và Năng lượng trên địa bàn Hà Nội. Hiện nay, Đảng bộ Khối có 134 tổ chức cơ sở Đảng, gồm 99 đảng bộ, 35 chi bộ trực thuộc với trên 11.200 đảng viên trong tổng số 130.000 cán bộ, người lao động thuộc nhiều lĩnh vực quan trọng của nền kinh tế như ngành than, điện, cơ khí, hóa chất, xây dựng, dệt may, bia rượu nước giải khát, thương mại, dịch vụ, du lịch, đào tạo, nghiên cứu khoa học,…Trong đó: 15 cơ sở đảng trong doanh nghiệp 100% vốn nhà nước; 99 cơ sở đảng trong doanh nghiệp cổ phần, liên doanh (31đơn vị công ty CP 100 vốn cổ đông;37 đơn vị công ty CP vốn nhà nước không chi phối (10 doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, 02 doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài); 31 đơn vị công ty cổ phần vốn nhà nước trên 50% (3 doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài); 18 cơ sở đảng trong các đơn vị hành chính, sự nghiệp (cácViện, trung tâm nghiên cứu khoa học, trường đại học, cao đẳng, trung tâm y tế, cơ quan hành chính).

Từ thực tiễn và những thành công bước đầu trong công tác xây dựng Đảng tại Đảng bộ Khối Công nghiệp Hà Nội đã đưa ra một số kinh nghiệm, giải pháp nhằm đổi mới phương thức hoạt động, nâng cao vai trò lãnh đạo của Tổ chức Đảng (TCĐ) trong doanh nghiệp như sau:

Ban chấp hành Đảng bộ Khối Công nghiệp Hà Nội nhiệm kỳ 2015-2020

Thứ nhất, phải thực sự đổi mới nội dung, phương thức lãnh đạo của cấp ủy Đảng trên cơ sở xác định đúng chức năng, nhiệm vụ, vai trò của TCĐ trong các loại hình doanh nghiệp, và điều quan trọng là, hoạt động của TCĐ phải phù hợp, thiết thực góp phần thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ sản xuất, kinh doanh, tạo sự ổn định và phát triển doanh nghiệp. Cụ thể, ngay sau Đại hội Đảng bộ Khối nhiệm kỳ 2015 - 2020 vừa qua, Đảng bộ Khối Công nghiệp đã triển khai “Chương trình đẩy mạnh liên kết, hợp tác giữa các đơn vị trong Khối, thực hiện cuộc vận động Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” trên nguyên tắc Tự nguyện, bình đẳng, đúng luật và gắn kết lợi ích. Đây là chương trình trọng tâm, là khâu đột phá nhằm phát huy tiềm năng, thế mạnh của các doanh nghiệp, đơn vị trong Khối; đồng thời, qua đó nâng cao vị trí, vai trò lãnh đạo và tính thiết thực của công tác Đảng tại cơ sở. Hai mục tiêu, hai nhiệm vụ này có mối quan hệ chặt chẽ, biện chứng và có thể coi là khâu then chốt của việc đổi mới nội dung, phương thức lãnh đạo của Đảng trong doanh nghiệp.

Thứ hai, “luật hóa” cơ chế làm việc giữa cấp ủy và lãnh đạo doanh nghiệp

Trong doanh nghiệp sau chuyển đổi (chủ yếu là CPH) hoạt động của donh nghiệp bị chi phối, quyết định bởi HĐQT và Đại hội cổ đông. TCĐ cần chủ động xây dựng quy chế làm việc, xác định rõ mối quan hệ, phối hợp giữa cấp ủy đảng với lãnh đạo doanh nghiệp (HĐQT, BGĐ) và các tổ chức đoàn thể trong doanh nghiệp, xem đây là hình thức “luật hóa” của TCĐ với một doanh nghiệp, đồng thời, cần phát huy được vai trò, tính đảng các đồng chí đảng viên trong HĐQT, BGĐ để thực hiện lãnh đạo các nhiệm vụ chính trị. Điều này sẽ giúp hoạt động của TCĐ được thuận lợi hơn, không bị động về thời gian, địa điểm hoạt động; các chương trình, kế hoạch của TCĐ đề ra cũng sát hợp với kế hoạch phát triển của doanh nghiệp, hay nói đúng hơn cấp ủy và BGĐ, HĐQT sẽ cùng phối hợp lãnh đạo thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị của doanh nghiệp.

Thứ ba, phải nâng cao tính khoa học, hiệu quả trong hoạt động của TCĐ

Việc xây dựng phương thức, kế hoạch hoạt động của TCĐ trong doanh nghiệp tư nhân và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài cần tính đến đặc thù của từng loại hình và của mỗi doanh nghiệp. Trong đó, cần lưu ý rằng, ở loại hình doanh nghiệp ngoài nhà nước thì áp lực kinh doanh, áp lực cạnh tranh rất cao, công nhân làm việc theo ca kíp, sản xuất theo dây chuyền công nghệ nên việc tập trung được đối tượng này để sinh hoạt đảng, đoàn thể trong giờ hành chính là điều không thể. Bên cạnh đó, có doanh nghiệp có số lượng công nhân rất lớn lên đến hàng ngàn người nên việc tìm được địa điểm thích hợp tổ chức sinh hoạt tập trung là điều rất khó khăn; chưa kể đến trình độ học vấn, thu nhập và đời sống khó khăn của công nhân cũng là tác nhân chi phối chất lượng hoạt động của TCĐ, đoàn thể... Do đó, hoạt động của các TCĐ cần thiết thực và phù hợp, hạn chế họp tập trung, thời gian họp hoặc học tập ngắn gọn, nội dung gần gũi, phù hợp với đối tượng. Thời gian qua, các hội nghị quán triệt nghị quyết, các lớp bồi dưỡng kết nạp Đảng, bồi dưỡng đảng viên mới cũng như các lớp học nghị quyết, chuyên đề thường được Đảng ủy Khối tổ chức vào các ngày thứ bảy, chủ nhật; tổ chức theo cụm hoặc tổ chức làm nhiều buổi để cán bộ, đảng viên có thể tham dự đông đủ nhất.

Thứ tư, tăng cường sự lãnh đạo của các cấp uỷ Đảng đối với công tác tư tưởng.

Trong quá trình sắp xếp, đổi mới DNNN trước hết được thể hiện qua việc cấp uỷ nhận thức đúng đắn, đầy đủ về vai trò công tác tư tưởng trong thực hiện nhiệm vụ chính trị, SXKD, trong quá trình đổi mới doanh nghiệp. Đây là một vấn đề mang tính biện chứng vì chỉ có làm tốt công tác tư tưởng thì TCĐ mới được phát huy và làm tốt vai trò hạt nhân chính trị và ngược lại, chỉ khi cấp uỷ khẳng định được vai trò, quan tâm, chú trọng đúng mức thì công tác tư tưởng mới được thực hiện tốt.
Thứ năm, tiếp tục đổi mới công tác tổ chức, cán bộ

* Về mô hình tổ chức: Trước hết, với bất cứ mô hình tổ chức nào cần phải khẳng định lại: vai trò lãnh đạo của Đảng trong doanh nghiệp được thể hiện qua chính vai trò của cấp uỷ và của mỗi đảng viên của doanh nghiệp đó. Từ đó, việc xác định mô hình tổ chức cho hệ thống các doanh nghiệp cũng như xác định nhân sự cấp uỷ (nhất là Bí thư cấp uỷ) phải dựa trên tư cách pháp nhân cũng như các mối quan hệ lẫn nhau của doanh nghiệp làm cơ sở.

* Về cấp trên cơ sở: kinh nghiệm mô hình Đảng bộ Khối Công nghiệp Hà Nội cho thấy, do cấp cơ sở chỉ có cán bộ kiêm nhiệm công tác Đảng, nên cấp trên cơ sở phải có bộ máy chuyên trách giúp cấp uỷ cấp trực thuộc Trung ương theo dõi, quản lý các cơ sở này. Hiện nay, Đảng ủy Khối Công nghiệp Hà Nội đang thí điểm thành lập Văn phòng cấp ủy tại Đảng bộ Tổng công ty cổ phần Bia Rượu Nước giải khát Hà Nội.

* Đối với cấp cơ sở: mỗi đơn vị có tư cách pháp nhân đầy đủ (hạch toán độc lập) nên thành lập một cơ sở đảng (đảng bộ cơ sở, chi bộ cơ sở). Nếu đảng bộ lớn, có thể là đảng bộ cơ sở được uỷ quyền. Các TCĐ này bao gồm toàn bộ các đơn vị thành viên hạch toán phụ thuộc như các xí nghiệp, chi nhánh... (không giới hạn vị trí địa lý, trừ các đơn vị thành viên ở ngoài nước phải theo mô hình riêng). Các TCĐ này trực thuộc Khối doanh nghiệp theo địa bàn là tỉnh hoặc thành phố (nơi trụ sở cơ quan chính của doanh nghiệp đóng). Đối với những tỉnh, thành phố có số doanh nghiệp đông thì có thể căn cứ trên đặc điểm nghề nghiệp chia thành một số Khối. Một số tổng công ty nhà nước hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con nếu có đủ điều kiện và thấy cần thiết (có vai trò trong việc điều tiết nền kinh tế hoặc giữ vị trí quan trọng tại địa bàn) cũng có thể thành lập đảng bộ cấp trên cơ sở trực thuộc tỉnh, thành uỷ.

* Công tác cán bộ: Công tác cán bộ được coi là một trong những nội dung quan trọng nhất trong công tác xây dựng Đảng. Để làm tốt công tác cán bộ trong doanh nghiệp, Trung ương cần cụ thể hoá và có các văn bản hướng dẫn, nhất là về tiêu chuẩn cán bộ được cử sang hoạt động trong DNCP, đối tượng, tiêu chuẩn tham gia HĐQT. Cần có các quy hoạch, kế hoạch trước mắt và lâu dài để ổn định về cơ bản số lượng cán bộ được cử sang làm việc đại diện phần vốn nhà nước trong các DNCP vì số cán bộ này hay biến động.

* Về nhân sự cấp uỷ cơ sở: Đối với doanh nghiệp có vốn nhà nước (bao gồm cả các doanh nghiệp cổ phần có vốn nhà nước), người được giao quản lý phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp phải có năng lực tham gia quản lý doanh nghiệp, vừa phải là đảng viên có tính đảng cao, đủ tiêu chuẩn để tham gia cấp uỷ tại doanh nghiệp.

* Nâng cao chất lượng sinh hoạt đảng ủy, chi ủy, chi bộ: Đổi mới sinh hoạt đảng hiện nay không chỉ còn là vấn đề hình thức mà còn là vấn đề uy tín, vị thế của Đảng. Sinh hoạt của Đảng phải được duy trì nền nếp, nội dung thiết thực, chuẩn bị khoa học, chu đáo và phát huy được trí tuệ, trách nhiệm của đảng viên.

Thứ sáu, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, tạo sự chuyển biến, nâng cao nhận thức của cấp ủy về công tác kiểm tra giám sát, xác định rõ vai trò, trách nhiệm của cấp ủy, trước hết là người đứng đầu cấp ủy trong việc lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện công tác này. Tuyên truyền, quán triệt, nhận thức sâu sắc, đầy đủ các quy định của Đảng về công tác kiểm tra, giám sát đối với cấp uỷ, UBKT các cấp và cán bộ, đảng viên. Củng cố, nâng cao chất lượng hoạt động của UBKT các cấp từ xây dựng kế hoạch, chương trình, phương pháp và cách thức tiến hành kiểm tra, giám sát phải công khai, dân chủ, thận trọng, đúng nguyên tắc của điều lệ Đảng, đồng thời phục vụ nhiệm vụ chínhtrị và xây dựng Đảng trong doanh nghiệp.

Thứ bảy, các tổ chức đoàn thể (Công đoàn, Đoàn thanh niên) nên hình thành theo TCĐ để đảm bảo sự lãnh đạo toàn diện của Đảng.

Lãnh đạo, tạo điều kiện cho các tổ chức chính trị - xã hội trong doanh nghiệp hoạt động hiệu quả theo điều lệ của tổ chức cần thiết thực, tránh hình thức. Cấp ủy phải thực sự quan tâm, chú trọng chăm lo xây dựng về tổ chức, nhân sự và hoạt động để các đoàn thể hoạt động có hiệu quả, thực hiện đúng chủ trương của Đảng, nhà nước, góp phần tích cực hoàn thành các nhiệm vụ SXKD, xây dựng và phát triển doanh nghiệp. Phát huy sự chủ động, sáng tạo của tổ chức công đoàn trong việc phát động các phong trào thi đua, chăm lo bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động; đảm bảo hài hòa quyền lợi giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người lao động, góp phần thúc đẩy hoàn thành nhiệm vụ chuyên môn và trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp.

Cấp ủy các cấp định kỳ làm việc với Ban chấp hành Đoàn, kịp thời lãnh đạo, tạo điều kiện thuận lợi để thanh niên cống hiến, sáng tạo. Chú trọng giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên, quán triệt quan điểm bồi dưỡng thanh niên là xây dựng Đảng trước một bước, tăng cường công tác phát triển Đảng trong thanh niên.

Từ thực tiễn của Đảng bộ Khối Công nghiệp Hà Nội, có thể khẳng định rằng, trong bất kỳ trường hợp nào, vai trò của TCĐ luôn phải được đảm bảo. Doanh nghiệp muốn phát triển bền vững phải có vai trò của TCĐ. Cấp ủy Đảng có nhiệm vụ bảo đảm lãnh đạo thống nhất của các TCĐ trong hệ thống tổ chức của mình, thống nhất trong quan điểm, tư tưởng để chỉ đạo, lãnh đạo các hoạt động đơn vị theo đúng chủ trương, đường lối của Đảng. HĐQT có nhiệm vụ quản lý mọi hoạt động của đơn vị thông qua việc đề ra các chủ trương, nghị quyết, quyết định. Tổng Giám đốc có nhiệm vụ điều hành các hoạt động SXKD và tuân thủ pháp luật. Ban Chấp hành các tổ chức chính trị - xã hội như Công đoàn, Đoàn Thanh niên ngoài việc tham gia quản lý đơn vị, bảo vệ quyền lợi đoàn viên còn phổ biến, phát động đoàn viên thực hiện các nghị quyết, quyết định của cấp ủy, HĐQT và BGĐ. Trong đó, cấp ủy đảng luôn là hạt nhân lãnh đạo và đoàn kết trong quan hệ công tác.

(Lược ghi từ Đại hội Đảng bộ khối công nghiệp Hà Nội)