Nan giải bài toán thiếu nhân lực ngành xuất bản

Chỉ số hấp dẫn ngành nghề thấp

Theo ông Hoàng Trọng Quang, Giám đốc, Tổng Biên tập NXB Y học, người dân Việt Nam vẫn chưa coi sách là thứ thiết yếu cho cuộc sống của mình. Đây là nguyên nhân khách quan, bởi một khi nhu cầu sinh hoạt thiết yếu ăn – mặc - ở của người dân vẫn chưa được đảm bảo thì sách trở thành thứ “xa xỉ”. Do đó hoạt động trong ngành xuất bản cũng chưa trở thành công việc hấp dẫn người lao động.

Ông Đỗ Quý Doãn, Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông phát biểu tại Hội nghị triển khai công tác xuất bản, phát hành 2013

Thời gian qua, giá cả tư liệu sản xuất cho ngành xuất bản liên tục tăng nhưng giá bán sách không thể tăng lên, sách bán ra ít dẫn đến thu nhập của người làm xuất bản không tăng trong nhiều năm trở lại đây. Khi lương ngành xuất bản không đủ đáp ứng mức sống bình dân thì chỉ số hấp dẫn của nghề thấp là điều tất nhiên.

Đơn cử tình trạng khó khăn trong hoạt động tuyển dụng. Sinh viên ngành y dược phải mất 6-7 năm mới tốt nghiệp ra trường. Ngành y là một trong những ngành có thời gian học cũng như học phí, chi phí phục vụ học tập rất cao. Bởi vậy mà khi ra trường, hầu hết sinh viên đều muốn ứng tuyển vào các bệnh viện và các đơn vị kinh doanh dịch vụ y tế. Ở đó họ được sử dụng kiến thức y học vào thực tế, được hưởng mức lương cao, xứng đáng với đầu tư của bản thân và gia đình. Như vậy, ngành xuất bản chỉ trông chờ vào những sinh viên thực sự có tâm huyết với công việc làm “bà đỡ” của kho tàng kiến thức chuyên ngành.

Khó khăn hơn nữa là việc nhà nước quy định người biên tập sách phải có chứng chỉ biên tập viên. Theo đó, ngành xuất bản tuyển dụng được nhân lực đã khó lại càng khó khi hiều nhà xuất bản mời các chuyên gia, các nhà khoa học có uy tín tham gia biên tập sách nhưng lại gặp trở ngại khi nhà nước yêu cầu phải có chứng chỉ biên tập viên mới được tham gia vào hoạt động xuất bản. 

Cơ sở đào tạo vừa thiếu, vừa yếu

Ông  Nguyễn Duy Hùng, Giám đốc, Tổng Biên tập NXB Chính trị quốc gia - Sự thật cho biết, hiện nay chỉ có 3 đơn vị đảm nhiệm đào tạo biên tập viên xuất bản: Khoa xuất bản - Học viện Báo chí và Tuyên truyền, Khoa xuất bản và phát hành -  Đại học Văn hóa Hà Nội, Khoa xuất bản - Đại học Văn hóa TP.HCM. Mỗi năm các cơ sở này cho ra đời khoảng 300 cử nhân ngành xuất bản. Tuy nhiên các sinh viên này khi ra trường gặp lúng túng khi tiếp cận ngành xuất bản vì chưa được đào tạo một chuyên ngành phù hợp với chức năng của một loại sách nhà xuất bản yêu cầu. Ra trường chỉ với tấm bằng cử nhân ngành xuất bản chưa đủ để một sinh viên có thể làm việc ở bất cử một NXB hoặc một doanh nghiệp kinh doanh sách nào.

Riêng với NXB Chính trị quốc gia – Sự thật, mỗi năm tiếp nhận 20 sinh viên, tuy nhiên các bạn vẫn còn rất lúng túng khi làm quen với công việc xuất bản. Phải mất nhiều thời gian đào tạo thêm thì may ra mới có thể làm việc được. Như vậy, điều chỉnh lại công tác đào tạo nhân lực ngành xuất bản là điều cấp thiết hiện nay.

Theo chia sẻ của khoa Xuất bản, Học viện Báo chí và Tuyên truyền thì đội ngũ cán bộ giảng dạy của khoa hiện còn rất yếu. Cả khoa chỉ 7-8 giảng viên, chủ yếu là những sinh viên xuất sắc của khoa các khóa trước được giữ lại trường giảng dạy, chưa có kinh nghiệm thực tiễn về ngành xuất bản.

Khó khắc phục

Bàn về giải pháp khắc phục tình trạng khó khăn trên, ông Đỗ Quý Doãn, Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông khẳng định: Khắc phục khó khăn trong công tác đào tạo và tuyển dụng nguồn nhân lực phục vụ ngành xuất bản là vấn đề cực kỳ nan giải.

Ông cho biết, trước tình hình nhiều nhà xuất bản hiện nay vẫn đang “gồng mình” lên vẫn không trả đủ lương cho nhân viên, nhuận bút cho tác giả, việc cố gắng duy trì hoạt động là tình trạng chung của nhiều đơn vị kinh doanh xuất bản ở nước ta. Nhìn vào tổng thể tình hình khó khăn này thì vấn đề thu hút nguồn nhân lực vào công tác trong ngành đã khó, thu hút được nguồn nhân lực có chất lượng lại càng khó hơn.

Trong thời gian tới, Bộ Thông tin và Truyền thông sẽ trình lên Chính phủ bản Dự thảo sửa đổi Luật Xuất bản trong đó có các quy định tạo điều kiện thuận lợi hơn cho hoạt động của nhà xuất bản. Trên cơ sở đó, hi vọng trong thời gian tới ngành xuất bản cả nước sẽ có mức tăng trưởng vượt trội hơn. Khi ngành xuất bản mang lại giá trị cao cho xã hội, thì đồng thời cách nhìn nhận của người lao động đối với triển vọng ngành xuất bản cũng sẽ thay đổi tích cực.

Thứ trưởng Đỗ Quý Doãn cũng có chỉ đạo đến các nhà xuất bản, trong thời gian tới, mỗi đơn vị xuất bản cần chủ động vạch ra các chiến lược đầu tư, phát triển hoạt động kinh doanh của mình, từng bước tháo gỡ khó khăn chung của toàn ngành.