Myanmar: Doanh nghiệp Trung Quốc bị xua đuổi khắp nơi

Theo phân tích của tạp chí “Chính sách thế giới”, kể từ năm1988 đến nay, Trung Quốc ra sức tìm cách bảo vệ chính quyền quân sự của Myanmarvà từng bước thiết lập quan hệ chặt chẽ hơn. Ai cũng biết, sự “bảo vệ” nàykhông phải vì sự an toàn của người dân Myanmar và mục đích cuối cùng của TrungQuốc là bảo vệ vị trí vô cùng lợi lộc của họ ở quốc gia này. Giới bình luận quốctế còn nhận xét rằng, bất cứ khi nào có một cuộc thảo luận nghiêm túc nào vềMyanmar tại LHQ là ngay lập tức người ta nhận được sự ngăn chặn quyết liệt củaTrung Quốc. Có lẽ chính vì những lý do này mà các tướng lĩnh Myanmar đều coiTrung Quốc là “người hàng xóm tốt” cùng với những khoản đầu tư lớn giúp cho chếđộ của họ tồn tại.

Nhưng Trung Quốc chỉ che mắt được các tướng lĩnh. Người dânMyanmar từng phải chịu hậu quả từ sự hậu thuẫn của Trung Quốc đối với chế độquân sự độc tài đã ngày càng thể hiện một thái độ chống Trung Quốc rất mạnh mẽ.

Với sự hậu thuẫn của chính quyền, tập đoàn kinh tế UMEH củaMyanmar đã hợp tác với một công ty khai khoáng của Trung Quốc để khai thác mộtlượng lớn đồng và bán cho Trung Quốc với giá rất rẻ. Đầu tháng 3/2013, Chánhvăn phòng Tổng thống, Aung Min đã đến thăm khu mỏ này. Trong cuộc nói chuyện vớidân địa phương, ông Min nói: “Chúng ta biết ơn Trung Quốc vì đã giúp đỡ khichúng ta bị cô lập”.  Nhưng cũng chính từcâu nói này mà một làn sóng biểu tình lớn đã nổ ra, bất chấp nhiều người đã bịđàn áp và bắt bớ.

Trung Quốc còn là nhà tài trợ cho việc xây dựng đập thủy điện Myitsone trong vùng Kachin. Do sựphản đối mạnh mẽ của dân chúng, dự án này đã phải dừng lại vào năm 2011. Saukhi dự án bị đình chỉ, ông Thein Sein đã được báo chí địa phương ca ngợi như mộtvị “Tổng thống vĩ đại”. Có một thực tế nữa mà Trung Quốc không thể che giấu đượclà báo chí Myanmar rất hiếm khi ca ngợi Trung Quốc về việc đầu tư lớn vàoMyanmar và triển vọng về tạo công ăn việc làm cho người dân, giống như những gìTrung Quốc thường khoe khoang.

Liên tục phản đối và tẩy chay sự hiện diện của các doanhnghiệp Trung Quốc, người dân Myanmar tin rằng một ngày nào đó phương Tây sẽ làđối tác lớn và mang lại sự phát triển bền vững cho họ. Họ lập luận rằng, bất chấpcác lệnh cấm vận của LHQ, phương Tây vẫn âm thầm viện trợ cho họ thông qua cáctổ chức phi chính phủ hoặc các tổ chức nhân đạo của LHQ.

Dân chúng Myanmar tin rằng, không chỉ lợi dụng mối quan hệ vớichính phủ quân sự để trục lợi kinh tế, Trung Quốc còn bí mật can thiệp vào cácvấn đề nội bộ của nước này, ví dụ như các vòng đàm phán hòa bình giữa chính phủvới nhóm nổi dậy ở Kachin. Có lẽ chính vì lý do này mà những vòng đàm phán gầnđây đã được chuyển đến Myikyina, thủ phủ của bang Kachin nằm sâu trong lãnh thổMyanmar nhằm hạn chế sự can thiệp của Trung Quốc.

Trong thời gian gần đây, nhiềunhóm sắc tộc ở Myanmar cũng đã thẳng thừng lên tiếng phản đối và yêu cầu chínhphủ hạn chế sự can dự của Trung Quốc vào tiến trình hòa bình cũng như các vấn đềchính trị nội bộ của nước này. Cũng cần phải nói rằng, tất cả các cộng đồng sắctộc và các phe phái chính trị, kể cả cộng đồng sinh sống gần biên giới vốn cóquan hệ gần gũi với Trung Quốc cũng ủng hộ việc đình chỉ dự án xây dựng đậpMyitsone. Trong chiến dịch phản đối xây dựng con đập này tại Yangon, nhiều phephái đã tuyên bố: “Trung Quốc khiến chúng ta thêm đoàn kết”.

Dù đây mới chỉ là những sự phản đối mang tính tự phát vàchưa hẳn là một phong trào mang tính liên tục nhưng nó cho thấy “bộ mặt trục lợi”của các doanh nghiệp Trung Quốc ở Myanmar đã dần dần bị lộ và nó trở thành bàihọc cho các nhà đầu tư nước ngoài khác trước khi vào làm ăn ở đất nước này:Không chỉ cứ làm việc xong với chính quyền là xong, mà các doanh nghiệp phải đảmbảo rằng họ tạo ra được niềm tin với công chúng bằng sự minh bạch.

Những dự án liên tiếp bị dừng và những cuộc biểu tình phản đốiTrung Quốc đã đặt ra một bài toán khá nan giải: Trung Quốc có thể sẽ mất hẳn sựảnh hưởng của mình ở Myanmar trừ phi họ chứng minh được với người dân nước nàyrằng họ là những người bạn thực sự.

Điều này thực khó.