Mỹ - Trung Quốc có thể rơi vào “cái bẫy Thucydides”

Tổng thống Mỹ Obama, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, Tổng thống Nga Putin.

Vào thứ Hai tuần tới (ngày 6/6) tại thủ đô Bắc Kinh của Trung Quốc sẽ diễn ra các cuộc đàm phán giữa các nhà ngoại giao Mỹ và Trung Quốc về vấn đề an ninh và kinh tế.

Bắc Kinh kêu gọi Washington ngừng các hành động khiêu khích ở Biển Đông.

Phái đoàn Mỹ sẽ do Ngoại trưởng John Kerry dẫn đầu. Trước chuyến thăm của Mỹ, Bắc Kinh đã cáo buộc Washington không thực hiện cam kết giữ lập trường trung lập trong các vấn đề liên quan tới tranh chấp lãnh thổ và đã đứng về phía đồng minh của mình.

Theo các chuyên gia, hai bên sẽ không thể đạt được thỏa hiệp về vấn đề này. Dù vậy Mỹ và Trung Quốc sẽ tiếp tục mở rộng các mối quan hệ về kinh tế và chính trị.

Bắc Kinh tức giận trước những vụ đột kích của máy bay quân sự và tàu chiến Mỹ tới những hòn đảo ở Biển Đông, đồng thời gọi các vụ đột kích này là hành động khiêu khích. Đáp trả lại, Mỹ nói rằng họ đang cố gắng đảm bảo quyền tự do hàng hải tại khu vực này.

Trước chuyến thăm của phái đoàn Mỹ tới Bắc Kinh, Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Trịnh Trạch Quang (Zheng Zeguang) tuyên bố, Trung Quốc có mọi quyền để bảo vệ chủ quyền và lãnh hải của họ tại Biển Đông.

“Thực tế Mỹ không phải là một bên tham gia tranh chấp. Chính họ cũng thừa nhận không đứng về phía nào trong các cuộc tranh chấp về lãnh hải tại đây. Vì vậy chúng tôi hy vọng Mỹ sẽ giữ đúng cam kết của mình” – ông Trịnh Trạch Quang nói.

Theo tờ China Daily, trong Đối thoại về kinh tế và chiến lược với Mỹ sắp tới Trung Quốc cũng sẽ nêu ra vấn đề liên quan tới Đài Loan và tình hình trên bán đảo Triều Tiên.

Ngoại trưởng Mỹ John Kerry.

Trong một cuộc phỏng vấn với Tờ Độc lập (Nga), nhà nghiên cứu hàng đầu của Viện Viễn Đông thuộc Viện Hàn lâm khoa học LB Nga  Alexander Larin nhận định “các bên sẽ không thể đi tới một thỏa hiệp về vấn đề Biển Đông. Trung Quốc thì kiên quyết nắm quyền kiểm soát phần lớn đảo tại khu vực này và sẽ không rời khỏi đó trong bất kỳ trường hợp nào. Còn phía Mỹ cũng không thể từ bỏ việc triển khai máy bay quân sự, tàu chiến cũng như các máy bay trinh sát tới vùng biển này, vì: thứ nhất họ (Mỹ) quan tâm tới những hành động của Trung Quôc; thứ hai – họ phải thể hiện cho các đồng minh thấy rằng họ sẽ không lùi bước và bỏ rơi đồng minh của mình một chọi một với Trung Quốc”.

Chuyên gia Nga cho rằng, những nỗ lực này của Mỹ nhằm xây dựng quan hệ đối tác xuyên Thái Bình Dương và Washington hiện cũng đạt được một số thành tựu nhất định. Mỹ không muốn quan hệ đối tác của mình gặp nguy hiểm. Và thực sự quan hệ này đang khiến Trung Quốc bị cô lập. Để kế hoạch hợp tác không bị phá hỏng Mỹ sẽ không từ bỏ các hành động quân sự của mình tại Biển Đông như hiện nay.

“Tương lai hiện lên rõ ràng như thế. Các bên mặc nhiên chấp nhận hiện trạng ở Biển Đông và sẽ phát triển quan hệ theo chiều hướng tránh các mâu thuẫn” – ông Larin kết luận.

Viện sĩ Viện Hàn lâm khoa học Nga Sergei Rogov lại đưa ra đánh giá đáng báo động hơn về triển vọng quan hệ Mỹ - Trung Quốc. Ông nhận định kim ngạch thương mại Hoa Kỳ - Trung Quốc hiện đạt 600 tỷ USD và Bắc Kinh đã trở thành chủ nợ (nhà đầu tư) chính của Washington. Vì vậy, hai siêu cường này rất có thể rơi vào “một cái bẫy Thucydides".

Nhà sử học Hy Lạp cổ đại khi viết về chiến tranh giữa Sparta và Athens đã ngụ ý rằng, nguyên nhân chính gây ra cuộc chiến Peloponnesian là do Sparta lo sợ sự lớn mạnh không ngừng của Athens sẽ là mối hiểm họa đối với họ (Sparta). Giải thích về ‘cái bẫy Thucydides” các nhà chính trị học hiện đại định nghĩa: Đó là nỗi lo sợ của cường quốc thống trị trước những cường quốc mới nổi lên.

Ông Rogov cho rằng Trung Quốc đã phát triển các loại tên lửa đạn đạo liên lục địa thế hệ mới, sản xuất khoảng 1.000 tên lửa tầm trung để tăng sức mạnh của Hải quân. Đáp lại, Washington cũng tăng cường hệ thống phòng thủ chống lại Bắc Kinh và áp dụng một số biện pháp quân sự tại khu vực Châu Á – Thái Bình Dương.

Giáo sư Tao Venchzhao của Viện Khoa học xã hội Trung Quốc thì nhận định dù bất kỳ ai trở thành Tổng thống Hoa Kỳ kế tiếp (sau ông Obama) thì Mỹ và Trung Quốc sẽ tiếp tục duy trì quan hệ như hiện nay, mặc dù có thể dưới tên gọi hay hình thức khác. Ngoài ra, Bắc Kinh sẽ cố gắng mở rộng phạm vi hợp tác chiến lược và làm nguội tình hình căng thẳng tại Biển Đông.

Nội dung được thực hiện qua tham khảo nguồn tin từ tờ báo “Độc lập”.