Mỹ tốn 88 tỉ USD tài trợ, quân đội Afghanistan vẫn nhanh chóng bại trận trước Taliban

Tính tới ngày 15/8, chính phủ Afghanistan chỉ còn mỗi khu vực thủ đô Kabul, sau khi phe phiến quân Taliban giành thêm quyền kiểm soát thành phố lớn Jalalabad ở phía đông mà không cần đụng tới một viên đạn. Trong khi đó, Mỹ quyết định tăng số lượng binh sĩ Mỹ tới Afghanistan để sơ tán nhân viên ngoại giao và công dân về nước.

Theo một quan chức phương Tây, việc thành phố lớn cuối cùng Jalalabad rơi vào tay Taliban sẽ giúp lực lượng phiến quân nắm quyền kiểm soát tuyến đường kết nối từ Afghanistan tới Pakistan.

Taliban tịch thu nhiều vũ khí mà quân đội Afghanistan bỏ lại như trực thăng quân sự. (Ảnh: Twitter)

“Không có bất cứ vụ xung đột nào ở Jalalabad, bởi Thống đốc đã đầu hàng phiến quân Taliban. Mở đường cho Taliban là cách duy nhất bảo vệ mạng sống của dân thường”, một quan chức Afghanistan tại Jalalabad chia sẻ với Reuters.

Các cuộc tấn công liên tiếp của phe phiến quân Taliban trên khắp lãnh thổ Afghanistan trong những tuần gần đây diễn ra trong bối cảnh quân đội Mỹ tiếp tục triển khai rút quân khỏi quốc gia Nam Á. Đặc biệt, tốc độ tấn công nhanh chóng của Taliban trong tuần qua khiến nhiều nước phương Tây vô cùng sốc cùng mối lo sợ năng lực quốc phòng của quân đội Afghanistan sẽ bị sụp đổ.

Vào ngày 14/8, Tổng thống Joe Biden đã phê chuẩn điều động 5.000 binh sĩ Mỹ tới Afghanistan để hỗ trợ quá trình sơ tán công dân, cũng như đảm bảo “trật tự và an toàn” sau khi số lượng binh sĩ Mỹ giảm đi ở Afghanistan. Trước đó, Mỹ tuyên bố điều 3.000 binh sĩ tới Afghanistan để sơ tán bớt nhân viên ngoại giao và công dân về nước. Một quan chức quốc phòng Mỹ cho hay, khoảng 1.000 binh sĩ mới được Tổng thống Mỹ quyết định đưa tới Afghanistan là thuộc Sư đoàn Dù 82.

Trước đó, các tay súng Taliban đã chiếm được thành phố Mazar-i-Sharif vào ngày 14/8 khiến các lực lượng an ninh Afghanistan phải bỏ chạy sang quốc gia láng giềng Uzbekistan.

Vào cuối ngày 14/8, Taliban tuyên bố việc lực lượng này nhanh chóng giành ưu thế là do nhận được sự ủng hộ lớn từ người dân Afghanistan. Taliban cũng nhấn mạnh sẽ đảm bảo người dân Afghanistan và công dân nước ngoài được an toàn.

“Taliban sẽ và luôn luôn bảo vệ cuộc sống, tài sản và danh dự cho người dân, đồng thời tạo ra môi trường an ninh và an toàn, cũng như đảm bảo các nhà ngoại giao và nhân viên cứu trợ không phải đối mặt với bất cứ vấn đề gì”, tuyên bố từ Taliban nhấn mạnh.

Trong bối cảnh chính quyền Afghanistan chỉ còn lại Kabul, nhiều người dân Afghanistan đang đổ xô về thủ đô sau khi trốn chạy khỏi các tỉnh đã rơi vào tay Taliban.

Chính quyền phương Tây cũng đang nhanh chóng triển khai sơ tán các nhân viên tại đại sứ quán, công dân và những người dân Afghanistan làm việc cùng. 

Cụ thể, quân đội Mỹ đã có mặt ở Kabul để bảo vệ hoạt động sơ tán công dân, cũng như duy trì khả năng kiểm soát khu vực sân bay. Bộ Ngoại giao Mỹ đã lên danh sách những công dân Afghanistan ở Kabul đang làm việc cho Mỹ và cần được sơ tán.

Đại sứ Anh được biết sẽ rời khỏi Afghanistan vào chiều nay, theo truyền thông Anh. Anh cũng đã huy động 600 binh sĩ tới Afghanistan để sơ tán công dân trước lo ngại Taliban có thể chiếm quyền kiểm soát sân bay.

Tổng thống Biden cho hay, chính phủ Mỹ đã nói với các quan chức Taliban ở Qatar rằng bất cứ hành động nào đe dọa tới nhân sự của Mỹ “sẽ đối mặt với phản ứng quân sự nhanh chóng và mạnh mẽ từ Mỹ”.

Taliban được biết đã chiếm quyền kiểm soát 2/3 trong tổng số 34 tỉnh thành của Afghanistan và hiện chỉ còn cách thủ đô Kabul 10 km.

Bên trong thủ đô Kabul, Tổng thống Ashraf Ghani vốn được Mỹ hậu thuẫn vẫn từ chối đầu hàng phiến quân, dù hàng loạt binh sĩ và tướng lĩnh trung thành đã bị Taliban giết hại ở nhiều thành phố trong những ngày gần đây.

Điều khiến nhiều nhà phân tích sốc chính là việc lực lượng quân sự Afghanistan vốn được Mỹ tài trợ lên tới 88 tỉ USD lại nhanh chóng bại trận trước Taliban  trong thời gian ngắn.

Song Tổng thống Biden vẫn bảo vệ quyết định rút toàn bộ quân đội Mỹ khỏi Afghanistan.

“Dù có thêm 1 năm hay 5 năm nữa, sự hiện diện của quân đội Mỹ cũng sẽ không thể mang tới sự khác biệt, nếu như quân đội Afghanistan không thể và sẽ không nắm được năng lực bảo vệ quốc gia. Sự hiện diện vĩnh viễn của Mỹ giữa cuộc xung đột dân sự của một quốc gia khác là điều tôi không thể chấp nhận được”, ông Biden nói.

Afghanistan nguy cơ thất thủ trước Taliban khi Mỹ còn chưa rút hết quân

Taliban nhanh chóng giành quyền kiểm soát nhiều khu vực trọng điểm, song Mỹ khẳng định các lực lượng an ninh Afghanistan đủ năng lực bảo vệ đất nước. 

Minh Thu (lược dịch)