Miền Đông Ukraine thêm 'chết mòn' vì chảy máu chất xám

Hồi tháng Sáu, Binary Studio, một trong những công ty phát triển phần mềm hàng đầu tại Donetsk đã phải ra quyết định khó khăn khi di dời 50 nhân viên tới một thành phố an toàn hơn để chờ cuộc chiến kết thúc.

Binary Studio chọn thành phố phía tây Uzhgorod trong các dãy núi Carpathian, cách Donetsk khoảng 900 dặm về phía tây. Các nhân viên của công ty vẫn còn rất trẻ, với độ tuổi trung bình chỉ khoảng 28, nên họ cho rằng việc di chuyển tạm thời như vậy là một cơ hội để tiếp tục làm việc. Thậm chí, họ còn cảm thấy phấn khởi khi có thể leo núi vào cuối tuần.

Một khu nhà bị đánh tan tác và bị bỏ hoang sau các cuộc giao tranh.

Kateryna Potanina, 24 tuổi, giám đốc điều hành của Binary cho biết: "Chúng tôi đều muốn quay trở lại Donetsk ngay sau khi tình hình ở đó tốt hơn. Nhưng giờ chúng tôi thấy an toàn và vui vẻ khi ở cách xa những cuộc giao tranh ở miền Đông”.

Họ chuyển tới đây đã được 5 tháng và không ai còn cảm thấy nơi đây là chỗ làm tạm thời. Tình hình ở miền Đông vẫn đang căng thẳng. Hơn nữa, gần đây, Tổng thống Ukraine Petro Oleksiyovych Poroshenko cũng đã đóng cửa các dịch vụ công như ngân hàng, trường học, bệnh viện ở những khu vực ly khai kiểm soát.

Đối với Potanina, khả năng trở lại Donetsk sớm dường như rất ít ỏi mặc dù cha mẹ cô vẫn đang ở Donetsk. Bố cô đã từng là một thợ mỏ và hiện đang không có việc làm vì mỏ bị đóng cửa.

Cô nói: “Cuộc di dời này là một cơ hội và một sự khởi đầu mới”.

Cô nói: “Chúng tôi lạc quan và chúng tôi sẽ tiếp tục phát triển. Tôi tin rằng chúng tôi sẽ vượt qua được những khó khăn”.

Việc các công ty cùng nhân viên ùn ùn kéo ra khỏi miền Đông Ukraine đã cho thấy một điều đáng lo ngại về việc chảy máu chất xám vĩnh viễn ở Donetsk, một thành phố đã từng có dân số tới 1 triệu người và là nơi dẫn đầu trong phong trào chuyển đối sang nền kinh tế hậu công nghiệp.

Một cây cầu vận chuyển than bị đánh sập ở Donetsk.

Ngành công nghệ thông tin của Ukraine đã trở thành một tia sáng quan trọng cho nền kinh tế đang đối mặt với nhiều khó khăn khi các khách hàng quốc tế tới đây để khai thác nguồn nhân công giá rẻ và các chuyên gia công nghệ.

Theo quỹ đầu tư Aventures Capitals, vào năm 2013, ngành công nghệ thông tin của Ukraine có trị giá tới 5 tỷ USD. Gia công phần mềm ở Ukraine mang về doanh thu khoảng 2 tỷ USD và số người làm việc trong lĩnh vực này rơi vào khoảng 50.000 người.

Trong khi thủ đô Kiev và thành phố phía tây Lviv bước đầu trở thành các trung tâm gia công và phát triển phần mềm, thì Donetsk cũng trên đà phát triển với nhiều công ty chuyên về gia công phần mềm.

Tuy nhiên, khi khủng hoảng xảy ra, hầu hết các công ty này đều phải rời đi. Họ không thể ở lại khi các làng mạc và thị trấn đã trở thành chiến tuyến giữa ly khai và quân chính phủ. Tại nhiều khu vực nông thôn, toàn bộ đường phố và khu dân cư đã trở thành nơi tan hoang vì đạn pháo.

Những người còn lại ở Donetsk hầu hết đều là người gia hoặc trung niên.

Ông Vladimir Voronov, 38 tuổi, người gốc Donetsk, đã sáng lập ra một công ty thương hiệu quốc tế mang tên ông cho biết: "Đối với các doanh nghiệp về sở hữu trí tuệ, giờ chẳng còn gì ở Donetsk nữa. Hiện tại chỉ còn thị trường cho các nhu cầu cơ bản như thức ăn và nơi trú ẩn. Không còn cơ hội nào cho các doanh nghiệp khác".

Miền Đông Ukraine được cho là đã rơi vào một cuộc “xung đột đóng băng” với khoảng 3 triệu dân đang bị mắc kẹt. Trong khi đó, nền kinh tế công nghiệp của nó đã bị phá hủy gần như hoàn toàn. Các doanh nghiệp phải đóng cửa, nhiều mỏ than không thể hoạt động, tỷ lệ thất nghiệp tăng vọt.

Ông Alex Ryabchyn, một giáo sư kinh tế đã từng làm việc tại Đại học Quốc gia Donetsk, cho rằng, với những điều kiện như trên, những nhà sáng tạo trẻ sẽ không bao giờ quay trở lại nơi đây.

Ông Sergei Baryshnikov, Giám đốc tạm quyền của trườngĐại học Quốc gia Donetsk .

Và kết quả là, chảy máu chất xám là điều không tránh khỏi.

Tình hình này càng tồi tệ hơn khi hồi tháng trước, chính phủ Ukraine công bố kế hoạch chuyển các giáo sư và sinh viên từ trường Đại học Quốc gia Donetsk sang một trường đại học ở Vinnitsa, cách đó khoảng 500 dặm về phía tây.

Theo Inna Sovsun, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Khoa học Ukraine, trong số 8.000 sinh viên trúng tuyển, có hơn 5.500 đồng ý di chuyển, còn giáo sư là 63%.

Theo quyền giám đốc của trường, ông Sergei Baryshnikov, quân ly khai đã kiểm soát trường này, thay chương trình học. Ông cho rằng, những sinh viên ở lại rất có thể sẽ tốt nghiệp bằng một văn bằng do Nga cấp.

Ông Sovsun cho biết, Ukraine sẽ không công nhận bằng tốt nghiệp được cấp từ trường Đại học Donetsk do ly khai kiểm soát.

Ông cho rằng, những sinh viên ở lại cuối cùng sẽ trở thành công dân Nga. Ông nói: “Tương lai của họ sẽ có nhiều cơ hội hơn ở Ukraine”.

Trong khi đó, người đứng đầu lĩnh vực giáo dục của Cộng hòa Nhân dân Donetsk tự xưng cho rằng, đúng là có việc chảy máu chất xám xảy ra kể từ khi giao tranh nổ ra, nhưng điều đó không có nghĩa là khu vực này sẽ bị thiếu hụt lực lượng lao động.

Ông nói: "Đối với mỗi vị trí đó sẽ có những người mới sẵn sàng thay thế. Donetsk hiện đang tự làm mới và trẻ hóa theo cách đó".

Nội dung được thực hiện qua tham khảo nguồn tin từ Al Jazeera, một công ty truyền thông quốc tế đặt trụ sở tại Doha, Qatar. Al Jazeera, đã thu hút được sự chú ý từ quốc tế sau vụ khủng bố 11/ 9 nhờ một kênh truyền hình chuyên đưa tin trực tiếp từ chiến trường Afghanistan.