Máy bay MH17 bị bắn rơi: Có phải Nga là thủ phạm?

Cho đến nay, mọi cáo buộc trách nhiệm cho vụ máy bay MH17 gặp nạn ở Ukraine đều đổ dồn về phía Nga. Tuy nhiên, tất cả đều chỉ là những lời đổ lỗi chưa có đầy đủ căn cứ, đặc biệt chúng đều đến từ Kiev và phương Tây.

Hiện trường chiếc máy bay hiệu MH17 rơi ở Donetsk, miền đông Ukraine.

Các lý lẽ mà Kiev cùng báo chí phương Tây đưa ra đều không có tính thuyết phục. Họ trưng ra các video quay lại hoạt động của một vụ bắn máy bay từ cách đây một tháng, hay hình ảnh về chiếc xe được cho là chở tên lửa BUK đi từ Nga vào đất Ukraine để đổ lỗi cho Moscow. Chiếc xe không biển số, không có gì khẳng định nó thuộc sở hữu của Nga. Hình ảnh mờ nhạt không nói được gì về tên lửa BUK và cũng không thể chắc chắn rằng nó đang trên đường từ Ukraine trở về biên giới Nga.

Với khả năng quân sự hiện nay, Ukraine hoàn toàn có thể nắm được các thông tin của quân đội Nga gần biên giới của mình, bao gồm quân số, lực lượng, vị trí, thậm chí là số vũ khí - khí tài mà Moscow đưa đến biên giới chung của hai nước. Vì thế, khi một chiếc xe quân đội của Nga xâm nhập sâu vào biên giới Ukraine mà phía Kiev không hề có phản ứng là điều rất không hợp với lý lẽ thông thường. Chưa kể hiện nay chính quyền của Tổng thống Petro Poroshenko đang tích cực chiến đấu với Nga trên mặt trận truyền thông.

Nga cũng không nhất thiết bắn hạ một chiếc máy bay dân sự trên vùng trời Ukraine để gây sự. Bởi xét cho cùng, Nga không bao giờ có lợi trong những hành động thiếu suy nghĩ như vậy. Mọi tính toán chính trị có thể chưa được tiết lộ hay không bao giờ tiết lộ, nhưng với vị thế bị cả quốc tế lên án hiện nay, việc Nga khiêu khích thế giới bằng một hành động vô nhân đạo là không hề khôn ngoan. Chính quyền Kremlin sẽ hiểu điều này hơn bao giờ hết.

Có những suy đoán cho rằng, chiếc máy bay MH17 đã trở thành “vật hy sinh” cho Tổng thống Nga Vladimir Putin. Bởi chỉ 1 giờ trước khi chiếc máy bay của Malaysia Airlines gặp nạn, chuyến bay chở nguyên thủ Nga đã bay đúng đường bay này.

Khi đề cập đến vai trò của quân ly khai trong thảm hoạ MH17, dư luận quốc tế cũng cho rằng việc bắn một chiếc máy bay ở vùng xảy ra chiến sự là điều khó tránh khỏi. Quân ly khai miền đông Ukraine có đủ cớ để bắn bất cứ chiếc máy bay nào bay qua vùng trời thuộc khu vực họ kiểm soát. Nếu cho rằng quân ly khai cố ý muốn tạo ra sự kiện để kéo Nga vào cuộc nội chiến ở Ukraine, việc bắn vào một chiếc máy bay dân sự của các quốc gia không liên quan đến khủng hoảng hoàn toàn không hợp lý.

Trên lý thuyết, điều quân ly khai mong muốn hiện nay là muốn kéo Nga vào cuộc, từ đó gửi lời cảnh báo tới Kiev, một lời cảnh báo khá cay đắng, rằng đừng bao giờ kéo họ vào đường cùng.

Sự thờ ơ của Nga, cũng như phản ứng e dè của Tổng thống Vladimir Putin đã khiến quân ly khai bất mãn. Có thể, cộng với sự lầm tưởng MH17 là chuyến bay chở Tổng thống Nga đã gây ra vụ bắn nhầm tai hại ngày 17/7 vừa qua. Trên phương diện nào đó, chiếc máy bay chở ông Putin hoặc một chiếc máy bay chở chính khách Nga bị bắn rơi trên không phận Ukraine sẽ khiến Moscow nổi giận và có hành động can thiệp vào tình hình quân sự hiện nay ở miền đông.

Tuy vậy, xét trên phương diện khác, bản thân quân ly khai chủ yếu là những công dân gốc Nga, nói tiếng Nga. Rất khó để họ có khả năng tự bắn vào máy bay của Nga, hiện đang được coi là hậu phương của quân ly khai, là nơi đang có rất nhiều người thân và gia đình của những chiến binh sinh sống.

Xét tận cùng, sau khi sự việc xảy ra, chính quyền Kiev là đáng nghi hơn cả. Kiev là phía có lợi nhất khi thảm họa xảy ra. Từ phản ứng của Nhà Trắng ở Mỹ cho tới Hạ viện ở Đức sau khi máy bay MH17 gặp nạn, người ta có thể đặt câu hỏi rằng, liệu có phải Kiev đang cố tìm cách đưa quân gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc (LHQ) có cái cớ để tham chiến tại Ukraine hay không.

Đến nay, quân chính phủ Ukraine đang gặp rất nhiều thiệt hại trong cuộc nội chiến với quân ly khai ở miền đông. Việc đưa quân của LHQ có thể là biện pháp hữu hiệu để giảm bớt sức chiến đấu của quân ly khai, nhanh chóng giải giáp lực lượng này theo cách có lợi  nhất cho chính phủ Kiev. Với lý do một chiếc máy bay dân sự của một quốc gia hoàn toàn không có liên quan đến cuộc chiến ở Đông Âu bị bắn với, với hàng trăm sinh mạng vô tội phải chết sẽ là động lực thúc đẩy công luận quốc tế tiến tới một giải pháp dứt điểm khủng hoảng Ukraine và tìm kiếm hòa bình.

Có một số biểu hiện khá bất thường tại hiện trường vụ máy bay MH17 của Malaysia Airlines gặp nạn: những xác chết không vết máu, những cuốn hộ chiếu mới toanh lấy ra từ đống tro tàn của chiếc máy bay. Thêm vào đó là đường bay bất thường của MH17 đi vào vùng chiến sự ở Ukraine. Khó có thể có lập luận nào lý giải được đường bay này, cũng như những nghi vấn xung quanh nó tạo ra câu hỏi lớn rằng, liệu đã có một sự cố tình sắp đặt nào đó đã đẩy MH17 vào địa ngục.

Quân đội Kiev mặc dù vượt trội so với quân ly khai về mọi mặt nhưng vẫn nhận thiệt hại nặng nề về khí tài lẫn nhân sự. Và vì thế, Kiev hiểu rằng, nếu để Nga tham chiến, họ sẽ không có cơ hội thắng nổi trong điều kiện kiệt quệ như hiện nay. Thậm chí, nếu không có sự kiện MH17 gặp nạn trên đất Ukraine, Mỹ và NATO không có cớ để đưa quân đến miền đông, cục diện sẽ không bao giờ có thể thay đổi và lợi thế vẫn luôn thuộc về quân ly khai thân Nga cũng như Moscow.

Ai bắn rơi MH17 cho đến nay vẫn chưa rõ, nhưng chắc chắn, cái chết của gần 300 sinh mạng vô tội sẽ không bao giờ là giải pháp giúp Ukraine chấm dứt cuộc nội chiến đẫm máu này. Sự can thiệp của Nga, Mỹ hay bất cứ bên thứ 3 nào khác cũng chỉ khiến bạo lực ngày càng leo thang. Bởi Ukraine bản chất vốn đã bị chia rẽ trong quá khứ và trong tương lai cũng sẽ khó lòng trở thành một quốc gia thống nhất.