Luật Đường sắt sửa đổi có chương riêng về đường sắt cao tốc

Ảnh minh họa

Luật Đường sắt (sửa đổi) quy định về quy hoạch, đầu tư, xây dựng, bảo vệ, quản lý, bảo trì và phát triển kết cấu hạ tầng đường sắt; công nghiệp đường sắt, phương tiện giao thông đường sắt; tín hiệu, quy tắc giao thông và bảo đảm trật tự, an toàn giao thông đường sắt; kinh doanh đường sắt; quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân có liên quan đến hoạt động đường sắt; quản lý nhà nước trong hoạt động đường sắt.

Đáng lưu ý, Luật Đường sắt (sửa đổi) có chương riêng (Chương XIII)  về  đường sắt tốc độ cao, nêu rõ "Nhà nước đóng vai trò chủ đạo trong việc đầu tư xây dựng, tổ chức quản lý, bảo trì và khai thác, kinh doanh đường sắt tốc độ cao". Đây được coi  là bước chuẩn bị tiền đề, tạo hành lang pháp lý quan trọng làm cơ sở để quá trình đầu tư, quản lý, khai thác sau này  thuận lợi.

Trong Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Phan Xuân Dũng cho biết, có ý kiến đề nghị bỏ ưu đãi về thuế thu nhập DN đối với DN kinh doanh trong hoạt động đường sắt, vì như vậy có thể tạo sự bất bình đẳng trong hoạt động sản xuất kinh doanh.

Ủy ban thường vụ QH cho rằng, do đường sắt là một lĩnh vực rất đặc thù, đầu tư rất lớn, việc thu lại nguồn vốn rất chậm. Vì vậy, Uỷ ban đề nghị QH cho giữ nội dung về ưu đãi như Dự thảo Luật để tạo đột phá về các nguồn lực đầu tư, thu hút các DN tập trung nguồn lực để phát triển đường sắt. Trên thực tế rất nhiều nước có chính sách tương tự. Tuy nhiên, đã tiếp thu và bỏ cụm từ “cao nhất” cho hợp lý với các ngành, lĩnh vực khác.

Một số ý kiến đề nghị cần có các ưu đãi hỗ trợ đối với các tổ chức, cá nhân đầu tư phát triển hệ thống đường sắt chuyên dùng không kết nối với đường sắt quốc gia. Tiếp thu ý kiến của ĐBQH, dự thảo Luật đã được chỉnh sửa theo hướng  các tổ chức, cá nhân đầu tư xây dựng đường sắt chuyên dùng đều được hưởng ưu đãi về sử dụng đất.

Về giá, phí trong kinh doanh đường sắt, có ý kiến ĐBQH đề nghị cần phải hướng tới để đưa ngành đường sắt theo cơ chế thị trường chính là chuyển cơ chế từ phí sang giá.

Uỷ ban Thường vụ QH nhất trí với ý kiến trên, nhưng việc chuyển từ cơ chế phí sang giá cần phải có thời gian. Hiện nay ở nước ta, kết cấu hạ tầng đường sắt còn rất lạc hậu, chi phí vận hành đường sắt rất cao là nguyên nhân chính làm suy giảm năng lực cạnh tranh dịch vụ vận tải đường sắt so với các phương thức vận tải khác. Nhà nước đang áp dụng cơ chế phí từ doanh thu vận tải đường sắt khi sử dụng kết cấu hạ tầng đường  sắt do Nhà nước đầu tư.

Việc chuyển từ cơ chế phí sang cơ chế giá để thu hút đầu tư kinh doanh thông qua các phương thức cho thuê hoặc chuyển nhượng quyền khai thác kết cấu hạ tầng đường sắt. Bên cạnh đó, vẫn cần áp dụng cơ chế phí như hiện nay để duy trì ổn định hoạt động, tránh có những tác động tiêu cực không cần thiết cho ngành đường sắt; đồng thời định hướng mở cho các thành phần kinh tế khác tham gia đầu tư, kinh doanh kết cấu hạ tầng đường sắt theo cơ chế thị trường.

Do vậy, Dự thảo Luật đã đưa ra hai cơ chế phí và giá là phù hợp với thực trạng của DN kinh doanh đường sắt hiện nay và cả trong một số năm sắp tới. "Khi điều kiện cho phép sẽ chuyển hoàn toàn sang giá" - ông Phan XUân Dũng khẳng định.