Lồng ghép nội dung bình đẳng giới vào chương trình giáo dục phổ thông tổng thể

Tại hội thảo “Đảm bảo bình đẳng giới trong chương trình giáo dục phổ thông” do TƯ Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam tổ chức, các đại biểu chia sẻ thông tin, sáng kiến, giải pháp lồng ghép vấn đề giới trong chương trình giáo dục phổ thông, hướng tới biên soạn SGK đảm bảo lồng ghép giới và nội dung giáo dục về giới ở cấp học phù hợp.

Theo báo cáo nghiên cứu, rà soát của Bộ GD-ĐT và UNESCO, vấn đề giới trong sách giáo khoa Việt Nam cho thấy còn nhiều hình ảnh mang định kiến giới. Phân tích 76 cuốn sách giáo khoa của 6 môn học từ lớp 1 đến lớp 12 có 8.276 nhân vật trong nội dung văn bản và 7.987 nhân vật trong các hình ảnh. Trong tổng số 8.276 nhân vật xuất hiện trong nội dung văn bản, nam giới chiếm 69%, nữ 24%, còn lại 7% là trung tính về giới (ví dụ: đứa trẻ, học sinh, phụ huynh…).

Một số nội dung về bình đẳng giới sẽ được chú trọng trong chương trình giáo dục phổ thông tổng thể

Về hình ảnh, trong tổng số 7.987 hình ảnh thì nam giới chiếm 58%, nữ chiếm 41%, còn lại là trung tính hoặc không rõ giới tính. Những ví dụ trong sách giáo khoa về các nhân vật quan trọng, nổi tiếng có tới 95% là nhân vật nam.

Phát biểu tại hội thảo, ông Trần Kim Tự, Phó Cục trưởng Cục Nhà giáo (Bộ GD&ĐT) đã nêu lên nhiều hạn chế về bất bình đẳng giới trong SGK hiện hành.

Theo ông Tự, hạn chế lớn là suốt từ năm 2013 đến nay, Bộ GD&ĐT liên tục rà soát để điều chỉnh các nội dung về bình đẳng giới trong SGK, nhưng sự rà soát chỉ thực hiện mỗi năm một cấp học nhất định, chưa điều chỉnh tổng thể.

Điều đó cho thấy, sự hạn chế rất lớn về yếu tố giới, bất bình đẳng giới còn thể hiện rất rõ trong từng trang sách. Điển hình như nam giới luôn chiếm nội dung và hình ảnh lấn át nữ giới và càng lên cấp học cao hơn, sự chênh lệch này càng thể hiện rõ.

Về yếu tố nghề nghiệp, sự khác biệt và phân biệt giới tính càng thể hiện rõ. SGK hiện hành mặc định rằng, nhân vật nữ thường làm nông nghiệp, nấu ăn, mua sắm, đi chợ,… Hai nghề nghiệp điển hình cho giới nữ là giáo viên, nhân viên văn phòng.

Trong khi đó với nhân vật nam, không chỉ đa dạng về ngành nghề, SGK còn mặc định những đặc tính được cho là điển hình của giới này là hướng ngoại, là trụ cột… để nữ giới phải nghe theo.

Bên cạnh mất cân đối về tỷ lệ nhân vật nam và nữ trong SGK, còn có sự mất cân đối về số lượng tác giả SGK nam, nữ; hình ảnh đại diện nghề nghiệp của nam, nữ chưa phản ánh kịp thời xu hướng và những thay đổi trong xã hội.

Các nội dung về giáo dục giới tính, giáo dục các kỹ năng sống, trong đó có kiến thức và kỹ năng phòng chống xâm hại, bạo lực đối với trẻ em nói chung và phòng chống xâm hại tình dục nói riêng chưa được đề cập đến một cách kịp thời.

Cũng tại hội thảo, PGS.TS Nguyễn Thị Thu Hà – Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam cho hay: “Để tiến tới xây dựng SGK, chương trình giáo dục phổ thông thúc đẩy bình đẳng giới, cần đảm bảo sự cân đối về hình ảnh, vai trò, nghề nghiệp… của phụ nữ và nam giới trong nội dung bài học, hình ảnh minh họa; khuyến khích những hình ảnh tích cực về phụ nữ và nam giới trong những lĩnh vực thường được coi không phải thế mạnh của họ, đồng thời khẳng định vai trò và đóng góp của phụ nữ trong xã hội.

Điều này đặt ra vấn đề cần giáo dục giới và giới tính đúng cách cho trẻ theo độ tuổi, đặc biệt cần phải đưa nội dung bình đẳng giới lồng ghép trong chương trình các cấp. Đồng thời, đề xuất xây dựng chính sách, pháp luật về bình đẳng giới liên quan đến chương trình, SGK”. 

Liên quan đến vấn đề này, GS.Nguyễn Minh Thuyết – Tổng Chủ biên chương trình giáo dục phổ thông tổng thể cho hay: “Sẽ có nhiều môn học ở chương trình mới hoàn toàn có thể tích hợp, lồng ghép vấn đề giáo dục bình đẳng giới.

Theo đó, ở cấp Tiểu học là các môn Đạo đức, Tiếng Việt, Giáo dục Thể chất, Tự nhiên và xã hội (ở lớp 1-2-3) và Khoa học (ở lớp 4-5), Hoạt động trải nghiệm.

Ở cấp THCS là Ngữ văn, Giáo dục công dân, Khoa học tự nhiên, Giáo dục thể chất, Hoạt động trải nghiệm.

Cấp THPT thì có thể lồng ghép rất nhiều môn học trong quá trình dạy học nhưng rõ nhất là Ngữ văn, Sinh học, Hoạt động trải nghiệm, Giáo dục thể chất và Giáo dục Kinh tế và pháp luật”.

Ông Thuyết cho rằng, với chương trình phổ thông mới, sẽ có nhiều tổ chức, cá nhân viết các bộ sách chứ không chỉ riêng Bộ GD-ĐT nên vấn đề bình đẳng giới còn phụ thuộc vào những người viết sách.

“Chúng tôi sẽ tổ chức tập huấn cho tác giả viết sách giáo khoa, rồi cả các biên tập viên cho các nhà xuất bản sách giáo khoa”, GS, Nguyễn Minh Thuyết thông tin.