Lộc rừng

Ngoài mang lại nguồn thu cho hàng trăm hộ dân, rừng còn tạo nguồn sinh thủy dồi dào, là “lá phổi xanh” bảo vệ cuộc sống bà con nơi đây.

Người dân thôn Điếm Rén, xã Trường Sơn phát dọn thực bì để đón mùa dẻ chín.

Tài sản quý vùng Tứ Sơn

Cùng cán bộ xã Trường Sơn, chúng tôi đến Điếm Rén-thôn có hơn 50 ha rừng dẻ xanh ngút ngàn nối tiếp nhau khiến không khí nơi đây thật trong lành, mát mẻ xua tan cái nắng nóng oi bức của những ngày cuối tháng 8. Thời điểm này, dẻ đang có quả non, khoảng nửa tháng nữa sẽ cho thu hoạch. Vì vậy, bà con trong vùng tranh thủ lúc rảnh rỗi phát quang thực bì, dọn lá khô để đón mùa quả mới. Dưới tán rừng, những cây dẻ non màu xanh lá mạ mọc tua tủa do hạt dẻ rụng còn sót lại từ vụ trước. 

Ông Nguyễn Bá Dũng, người dân trong thôn nhận chăm sóc, bảo vệ rừng dẻ đến nay đã được hơn 30 năm. Thân cây lớn có đường kính khoảng 30 cm, cây nhỏ từ 15-20 cm. Theo kinh nghiệm của ông Dũng, năm nay dẻ được mùa. Dự kiến gia đình ông thu được khoảng 30 triệu đồng từ hạt dẻ.

Đông nhân lực nên gia đình ông Nguyễn Tiến Đạt (cùng thôn) mấy năm gần đây thu được 40 triệu đồng từ hơn 2 ha dẻ. Dẻ chín không tập trung nên phải thu hoạch thủ công. Ông Đạt nói: “Năm ngoái, có ngày cả nhà vào rừng nhặt được 50 kg hạt. Công việc không nặng nhọc, người già, trẻ nhỏ đều làm được, chỉ phải tốn công, tỉ mỉ sàng sảy loại bỏ tạp chất cho sạch sẽ”. 

Mùa dẻ chín kéo dài từ tháng 8 đến hết tháng 10 âm lịch. Vào mùa, từ sáng sớm, nhà nhà trong thôn mang cơm nắm lên rừng quét, nhặt hạt, xế chiều lại đồng loạt xuống núi. Sản phẩm được thương nhân ở Hải Dương, Hải Phòng, Quảng Ninh thu mua tại chỗ, có đến đâu bán hết đến đó. Đầu vụ, giá 50 nghìn đồng/kg, giữa vụ 25-30 nghìn đồng/kg. Ông Nguyễn Văn Hưng, Phó Chủ tịch UBND xã Trường Sơn cho biết: “Với diện tích hơn 160 ha, mỗi năm thu từ hạt dẻ toàn xã đạt hơn 2 tỷ đồng. Nhờ vậy nhiều gia đình có của ăn, của để”.

Cùng với Trường Sơn, xã Nghĩa Phương, Lục Sơn, Huyền Sơn, Bình Sơn và Vô Tranh, người dân cũng có nguồn thu đáng kể từ rừng dẻ. Theo Phòng Nông nghiệp và PTNT Lục Nam, toàn huyện hiện có gần 1,5 nghìn ha dẻ. Năm nay, sản lượng hạt ước đạt hơn 1.000 tấn, người dân thu khoảng 20 tỷ đồng. 

Gia tăng giá trị từ rừng

Coi rừng dẻ là vốn quý, tài sản hiếm nơi nào có được, UBND huyện Lục Nam chỉ đạo giữ diện tích rừng dẻ hiện có, đồng thời tuyên truyền nâng cao nhận thức của người dân về bảo vệ rừng tự nhiên, cử cán bộ chuyên môn thường xuyên bám sát cơ sở, nắm bắt kịp thời tâm tư nguyện vọng người dân để có hướng giải quyết kịp thời những vấn đề phát sinh liên quan. UBND huyện trích ngân sách hỗ trợ cán bộ lâm nghiệp tại các xã trồng dẻ 500 nghìn đồng/ người/ tháng. Sau nhiều năm thực hiện đồng bộ các biện pháp, đến nay không còn tình trạng vén rừng dẻ chuyển sang cây trồng khác như trước đây. 

Ông Đặng Văn Thành, cán bộ lâm nghiệp xã Nghĩa Phương nói: “Cây dẻ là món quà vô giá mà thế hệ trước để lại cho con cháu. Nhiều hộ thu được hàng chục triệu đồng mỗi năm mà không mất công sức và vốn đầu tư. Ngoài thu nhập, người dân còn có củi đun, được tận hưởng không khí trong lành nên chúng tôi luôn nỗ lực bảo vệ rừng”. 

Để nâng cao giá trị hạt dẻ, từng bước đưa sản phẩm vào siêu thị, mang lại nguồn thu ổn định, năm 2014 UBND huyện Lục Nam triển khai dự án xây dựng thương hiệu dẻ Lục Nam. Dự kiến giấy chứng nhận bảo hộ nhãn hiệu hàng hóa sẽ được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) trao trong tháng 11 năm nay. 

Cùng với các biện pháp trên, UBND huyện đang lập quy hoạch vùng dẻ đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 gồm 6 xã: Lục Sơn, Bình Sơn, Trường Sơn, Vô Tranh, Nghĩa Phương, Huyền Sơn. Đây là những xã có diện tích dẻ lấy hạt lớn và ổn định; quỹ đất để phát triển cây dẻ còn nhiều. 

Theo kế hoạch, huyện sẽ chỉ đạo tập trung cải thiện chất lượng gần 1,5 nghìn ha rừng hiện có bằng cách điều chỉnh mật độ, đầu tư chăm sóc, bảo vệ; trồng mới gần 200 ha; thí điểm một số sản phẩm chế biến từ hạt dẻ phục vụ người tiêu dùng. Bên cạnh đó, Trung tâm Giống cây ăn quả, cây lâm nghiệp (Sở Nông nghiệp và PTNT) cũng thực hiện đề tài nghiên cứu, bảo tồn giống dẻ tỉnh Bắc Giang nhằm tìm ra bộ giống trội cho quả liên tục. Từ đó nhân giống, nâng cao năng suất, chất lượng dẻ. 

Trịnh Lan/Báo Bắc Giang điện tử