Làm thế nào để trở thành Tổng thống Mỹ?

Theo bách khoa toàn thư Wikipedia, Tổng thống Hoa Kỳ là nguyên thủ quốc gia và cũng là người đứng đầu chính phủ Hoa Kỳ. Đây là viên chức chính trị cao cấp nhất về mặt ảnh hưởng và được công nhận như vậy tại Hoa Kỳ. Tổng thống lãnh đạo ngành hành pháp của chính phủ liên bang Hoa Kỳ và là một trong hai viên chức liên bang duy nhất được toàn quốc Hoa Kỳ bầu lên (người kia là Phó Tổng thống).

Tổng thống Obama tuyên thệ nhậm chức trước Chánh án tòa án tối cao John Roberts cùng vợ và 2 con gái tại Phòng Xanh của Nhà Trắng ngày 20/1/2013.

Trong số những trách nhiệm và quyền hạn khác, Điều khoản II Hiến pháp Hoa Kỳ giao cho Tổng thống hành xử một cách trung thành luật liên bang, đưa Tổng thống vào vai trò tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang Hoa Kỳ, cho phép Tổng thống đề cử các viên chức tư pháp và hành pháp với sự góp ý và ưng thuận của Thượng viện và cho phép Tổng thống ban lệnh ân xá.

Tổng thống được dân chúng bầu lên một cách gián tiếp thông qua Đại cử tri trong một nhiệm kỳ 4 năm. Kể từ năm 1951, các Tổng thống Hoa Kỳ chỉ được phục vụ giới hạn hai nhiệm kỳ theo Tu chính án 22, Hiến pháp Hoa Kỳ.

Bốn mươi ba cá nhân đã được bầu hoặc kế nhiệm trong chức vụ Tổng thống Hoa Kỳ. Tổng thời gian phục vụ của tất cả các tổng thống là 56 nhiệm kỳ bốn năm.

Lịch sử Mỹ chỉ ghi nhận có 44 đời Tổng thống kể từ khi Hiến pháp được thông qua (năm 1789) nhưng thực tế chỉ có 43 người từng đảm nhiệm vị trí này do ông Grover Cleveland đã từng phục vụ 2 nhiệm kỳ nhưng không liên tiếp (đời thứ 22 và 24).

Cũng theo Wikipedia, ông George Washington làm tổng thống Mỹ trong hai nhiệm kỳ liên tục và được tính là tổng thống đầu tiên của Mỹ. Tổng thống John Adams kế nhiệm từ nhiệm kỳ thứ 3 nhưng được coi là Tổng thống đời thứ 2. Ông Gerald Ford lên nắm chức tổng thống sau sự từ chức của cựu Tổng thống Richard Nixon sau vụ bê bối Watergate và thực hiện nốt nhiệm kỳ thứ 2 của ông Nixon. Dù rằng thực chất ông Gerald Ford không được bầu trở thành tổng thống một cách chính thức nhưng điều đó cũng không cản trở ông trở thành tổng thống thứ 38 của Hoa Kỳ.

Nhưng con đường trở thành ông chủ Nhà Trắng của 44 người này ra sao? Để đi được đến lễ nhậm chức giống như những gì ông Obama vừa làm, các vị tổng thống Mỹ phải trải qua ít nhất 3 giai đoạn quan trọng.

Cảnh sát đi tuần tra trước khi diễn ra lễ nhậm chức của tổng thống Obama vào ngày 21/1/2013.

Theo quy định của Hiến pháp Mỹ, một cá nhân muốn trở thành tổng thống phải hội đủ những điều kiện: Sinh ra tại Mỹ, ít nhất 35 tuổi và phải có thời gian sinh sống ở Mỹ liên tục trong 14 năm. Tổng thống Obama đã từng gặp khá nhiều rắc rối hồi đầu nhiệm kỳ thứ nhất (năm 2009) do bị các thành viên đảng đối lập tố cáo ông vi phạm quy định “Sinh ra tại Mỹ” bởi người ta không thể tìm thấy giấy khai sinh của ông.

Sau khi hội đủ các điều kiện này, các ứng viên phải vượt qua được giai đoạn thứ nhất là bầu cử sơ bộ. Các ứng cử viên mở chiến dịch vận động tranh cử của họ tại những tiểu bang quan trọng và vận động để được sự đề cử làm ứng cử viên tổng thống của đảng. Họ thường tập trung nỗ lực vào các tiểu bang mở các cuộc họp bầu và bầu cử sơ bộ, nơi một kết quả mạnh có thể gia tăng khả năng trở thành ứng cử viên của đảng. Trong một cuộc họp bầu, các thành viên của đảng bắt đầu tiến trình chọn lựa các ứng cử viên đang tìm kiếm sự đề cử. Họ chọn ứng cử viên của đảng qua một loạt các cuộc thảo luận và bỏ phiếu.

Trong một cuộc bầu cử sơ bộ, các thành viên của đảng chọn ứng cử viên nào sẽ đại diện cho họ trong cuộc tổng tuyển cử bằng một cuộc bỏ phiếu. Ngày lớn nhất cho các cuộc bầu cử sơ bộ là Siêu Thứ Ba (Super Tuesday) - ngày thứ Ba đầu tiên trong tháng 3 của năm chuẩn bị có tổng tuyển cử.

Vượt qua giai đoạn 1 này, các ứng viên sẽ phải chính thức xuất hiện trước công chúng với tư cách người đại diện cho đảng của mình tham gia tranh cử chức Tổng thống thông qua Đại hội toàn quốc của đảng. Đảng Cộng Hòa và đảng Dân Chủ, mỗi đảng mở một đại hội toàn quốc, trong đó chính thức đề cử ứng cử viên tổng thống của họ. Tại đại hội toàn quốc, sự chọn lựa của ứng cử viên cho chức vụ phó tổng thống cũng chính thức được đề cử. Các đại hội đảng quy tụ hàng ngàn đại biểu và giới truyền thông trong nhiều ngày với các bài diễn văn về cương lĩnh của đảng.

Bắt đầu từ sau đại hội đảng toàn quốc, các ứng viên sẽ lao vào một chương trình vận động gây quỹ và tranh cử khốc liệt kéo dài nhiều tháng. Bên cạnh các cuộc diễn thuyết, vận động cử tri tại các tiểu bang khác nhau, những ứng viên chạy đua vào ghế Tổng thống Mỹ sẽ phải đối đầu với nhau trong các cuộc tranh luận được truyền hình toàn quốc để trình bày kế hoạch, quan điểm của mình nếu được bầu làm tổng thống đồng thời lên tiếng phản bác hay chất vấn để ‘tấn công’ kế hoạch của đối thủ cạnh tranh. Vào khoảng tháng 11 hoặc tháng 12, dân chúng trên khắp Hoa Kỳ sẽ bầu một tổng thống và một phó tổng thống. Dân chúng thật sự bầu cho một nhóm người được gọi là các đại cử tri. Hệ thống đại cử tri cho mỗi tiểu bang một số đại cử tri dựa trên số đại biểu của tiểu bang tại Hạ Viện. Một ứng cử viên cần ít nhất 270 trong tổng số 538 phiếu đại cử tri để thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Hoa Kỳ.

Sau khi chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử, theo Hiến pháp Mỹ vào đúng này 20 tháng Giêng của năm kế tiếp, Tổng thống và Phó tổng thống sẽ phải làm lễ nhậm chức trước sự chứng kiến của Chánh án tòa án tối cao.

Phó Tổng thống Joseph Biden Jr. tuyên thệ nhậm chức trước Thẩm phán tòa án tối cao Sonia Sotomayor, ngày 20/1/2013.

Hôm 20/1 vừa qua, ông Obama đã tổ chức một lễ nhậm chức nhỏ ngay trong Phòng Xanh của phủ Tổng thống cùng với sự tham gia của đệ nhất phu nhân Michell Obamam, 2 cô con gái và Chánh án Chánh án Tối cao Pháp viện John Roberts – người cũng đã từng làm chứng cho lễ nhậm chức của ông cách đây 4 năm.

Vào ngày 21/1, tân Tổng thống Barack Obama sẽ có lễ nhậm chức trước công chúng Mỹ tại mặt phía Tây của tòa Bạch Ốc. Tại đó ông sẽ đọc bài diễn  nhậm chức trước khi tham gia cuộc diễn hành đánh dấu khởi đầu của nhiệm kỳ Tổng Thống thứ 2 của mình.

Các nguồn tin từ Nhà Trắng cho biết, lần làm lễ nhậm chức này Tổng Thống Obama sẽ sử dụng hai quyển Kinh Thánh, một thuộc quyền sở hữu của Tổng Thống Mỹ thế kỷ 19 Abraham Lincoln, và quyển thứ nhì là của mục sư Martin Luther King Jr., bị ám sát hồi năm 1968 bởi ngày 21/1 trùng với ngày nghỉ lễ liên bang đánh dấu sinh nhật của ông Luther King – nhà lãnh đạo của phong trào chống phân biệt chủng tộc ở Mỹ.