Kinh doanh sách điện tử: Hòa vốn là mừng

Cạnh tranh chưa quyết liệt

Kinh doanh ebook tại Việt Nam hiện nay rất khó có lãi. Ảnh minh họa: Internet.

Trao đổi với Báo Bưu điện Việt Nam về sự phát triển của thị trường ebook Việt Nam, ông Đồng Phước Vinh, Giám đốc Công ty TNHH Sách điện tử Trẻ (YBook) nhận xét: "Sau giai đoạn phát triển khá sôi động (năm 2011 – 2012) thì thị trường ebook Việt Nam đang chững lại do doanh thu không như kỳ vọng, chi phí đầu tư số hóa sách in thành ebook cao. Mặt khác, do thiếu nguồn lực số hóa nên số tựa ebook có trên thị trường còn ít, thể loại chưa phong phú".

Cũng theo ông Đồng Phước Vinh, điểm mới của thị trường ebook Việt Nam năm 2015 là sự tham gia của các đơn vị chuyên phát hành sách như Tiki, Vinabook… từ chỗ chỉ phát hành sách in đang thử nghiệm phát hành ebook. Bên cạnh nhà xuất bản (NXB) Trẻ, NXB Tổng hợp TP.HCM, Công ty sách Phương Nam, và 2 công ty công nghệ gồm Vinapo, Lạc Việt, thì trong năm nay sẽ có thêm một số đơn vị chuyên phát hành sách tham gia thị trường ebook.

Lạc quan hơn trong cách đánh giá, nhìn nhận về thị trường, ông Đinh Quang Hoàng, Giám đốc Dự án “Thư viện ebook Waka” lại cho rằng: "Thị trường ebook đang chuyển mình sang giai đoạn bứt phá. Các đơn vị kinh doanh ebook đầu tư bài bản hơn, dịch vụ tốt hơn và mục tiêu rõ ràng hơn. Chẳng hạn như Waka đã tiếp cận được hơn 1 triệu độc giả với hàng nghìn đầu ebook hay có bản quyền và được cập nhật thường xuyên. Các độc giả Việt Nam đang có xu hướng thay đổi thói quen đọc sách. Dự đoán trong thời gian tới, sách điện tử sẽ là một xu hướng bùng nổ tại Việt Nam".

Ông Đinh Quang Hoàng nhấn mạnh tới sự xuất hiện của nhiều đơn vị sách bản quyền trong giai đoạn từ năm 2010 đến năm 2014, như YBook của NXB Trẻ, Alezaa của Vinapo, Anybook của nhà mạng Viettel, Waka của Công ty Cổ phần Bạch Minh. Sự xuất hiện này là tín hiệu đáng mừng cho ngành sách điện tử Việt Nam, từng bước hạn chế những website chia sẻ ebook lậu, góp phần bảo vệ quyền “sở hữu trí tuệ” của các tác giả cũng như các tổ chức.

Tuy nhiên, "mức độ cạnh tranh giữa các doanh nghiệp kinh doanh ebook vẫn chưa thực sự quyết liệt. Bởi lẽ, để được cung cấp và phân phối ebook, các đơn vị này phải làm việc với các NXB, nhà sách hoặc tác giả là những nguồn nắm bản quyền. Trong khi đó, các NXB, nhà sách và tác giả còn khá rụt rè trong việc cung cấp các đầu ebook bản quyền vì chưa thực sự thấy được hướng phát triển của ngành ebook", ông Hoàng nhận xét.

Ông Đồng Phước Vinh cũng đồng quan điểm cho rằng: "Mỗi nhà phát hành ebook của Việt Nam đều có một số lợi thế riêng về công nghệ, kho ebook…. Nhưng sự cạnh tranh trong các doanh nghiệp ebook chưa cao vì thị trường chưa sôi động. Chưa có doanh nghiệp nào thật sự vượt trội về nguồn lực để có thể đầu tư mạnh, tạo ra cú hích vào thị trường". 

Hòa vốn đã là mừng

Với góc nhìn của người trong cuộc, đại diện YBook chia sẻ: "Kinh doanh ebook ở giai đoạn này rất khó có lãi, hòa vốn được là mừng lắm rồi. Nguyên nhân chính khiến thị trường ebook Việt Nam chưa phát triển là do thiếu hàng hóa. Tổng số tựa ebook đang kinh doanh của tất cả các nhà phát hành ước tính hiện nay có lẽ không vượt quá con số 20.000, thể loại cũng chưa đa dạng. Một thị trường mà hàng hóa ít về số lượng và nghèo nàn về chủng loại thì sẽ khó thu hút người dùng. Nếu thị trường ebook có vài trăm ngàn tựa, thể loại phong phú và hệ thống kỹ thuật (website bán ebook, công cụ thanh toán online, phần mềm đọc ebook…) tốt thì khách hàng sẽ tìm đến ngay. Lý do người đọc chưa có thói quen trả phí chỉ chiếm một phần nhỏ trong việc không bán được ebook hiện nay". 

Ông Đinh Quang Hoàng cũng cho rằng người dùng không phải chưa có thói quen trả phí mà bởi vì khi so sánh giữa 2 dịch vụ, trong đó 1 dịch vụ miễn phí, 1 dịch vụ trả phí, mà chất lượng như nhau thì người dùng dĩ nhiên sẽ chọn dịch vụ miễn phí. Vì vậy, để vượt qua giai đoạn này, ngoài những nỗ lực của những đơn vị kinh doanh, còn cần sự quan tâm làm lành mạnh hoá thị trường ebook.

"Bản thân Thư viện Ebook Waka, để cạnh tranh, cũng đã cung cấp gói ebook miễn phí, nhưng là miễn phí với người dùng, còn chi phí bản quyền vẫn thanh toán đầy đủ cho đơn vị sở hữu. Nói cách khác, Waka đang thay mặt người dùng trả phí sử dụng cho đơn vị sở hữu bản quyền, và đây cũng là một hình thức đầu tư của Waka", ông Hoàng dẫn chứng.

"Việc khiến các đơn vị kinh doanh ebook tại Việt Nam khó có lãi và thậm chí phải chịu lỗ là do trên thị trường còn rất nhiều website cung cấp ebook lậu, không trả phí bản quyền cho đơn vị sở hữu nên chi phí đầu tư thấp, cho người dùng đọc miễn phí. Điều này là không công bằng với những đơn  vị cung cấp nội dung có bản quyền đầy đủ, phải bán với giá cao vì chi phí đầu vào cao", ông Hoàng nhấn mạnh thêm.

Những rào cản lớn nhất

Khi được hỏi đâu là những khó khăn lớn nhất hiện nay trong kinh doanh ebook, ông Đồng Phước Vinh nói: "Khó khăn nhất có lẽ nằm ở khâu sản xuất ebook. Chi phí để sản xuất một ebook đúng chuẩn dao động từ 500.000 đồng đến 1 triệu đồng/quyển. Đa số các nhà phát hành ebook đều không đủ nguồn lực đầu tư vào việc số hóa để tạo ra kho ebook với số lượng lớn (vào trăm ngàn tựa trở lên). Một lý do nữa là về công nghệ chế bản, chỉ có những quyển sách mới dàn trang từ khoảng năm 2010 trở về sau mới dễ làm thành ebook, còn những file sách chế bản trước đó đa phần phải xử lý rất nhiều công đoạn mới chuyển thành ebook được".

Còn theo ông Đinh Quang Hoàng: "Khó khăn lớn nhất chính là sự cạnh tranh của những website cung cấp ebook không phép. Khó khăn tiếp theo là các đơn vị sở hữu bản quyền chưa quan tâm đến nội dung ebook, rất ít ebook được ra mắt song song hoặc gần sát với thời điểm sách giấy ra mắt (trừ ebook lậu). Thứ ba là khó khăn về hình thức thanh toán. Để triển khai phương thác thanh toán qua đầu số short-code (mã ngắn) với các dịch vụ không phải do nhà mạng viễn thông phát triển thì chi phí thuê short-code này rất cao ảnh hưởng trực tiếp đến giá và lợi nhuận của các nhà kinh doanh ebook".