Không thể đánh đổi môi trường lấy lợi nhuận trước mắt

Theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, khảo sát tại 15 Khu KTT, LN ven biển cho thấy, công tác quy hoạch chung xây dựng KTT, LN đến năm 2020 đã cơ bản hoàn thành. Một số KTT, LN đang thu thu hút được nguồn đầu tư lớn trong và ngoài nước. Một số KTT, LN khẳng định đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, vùng và cả nước.

Tình trạng ô nhiễm nặng tại các khu kinh tế, làng nghề - Ảnh Internet

Tuy nhiên, qua khảo sát, có khá nhiều KTT, LN chưa thực sự phù hợp với điều kiện kinh tế của các địa phương cũng như cả nước. Phần lớn các KTT, LN đều quy hoạch chậm, cơ sở hạ tầng kỹ thuật - xã hội còn yếu kém, thu hút ít đầu tư. Mô hình quản lý KTT, LN do UBND cấp tỉnh ủy quyền với nhiều chức năng quản lý nhà nước đã tạo nên khó khăn nhất định trong việc thực hiện các chức năng bảo vệ môi trường…

Một thực trạng dễ nhận thấy nhất là rất ít KTT, LN có khu xử lý nước thải tập trung hoặc có nhưng hiệu quả hoạt động hạn chế. Có nơi hệ thống xử lý nước thải chỉ hoạt động khi có đoàn thanh tra, kiểm tra. Môi trường đất, môi trường không khí bị ô nhiễm cục bộ ở các mức độ khác nhau do các hoạt động giao thông vận tải, xây dựng, san lấp mặt bằng. Đặc biệt là các KTT, LN có các nhà máy xi măng, hóa chất, điện, chế biến thực phẩm…

Bên cạnh đó, chất thải nguy hại thuộc các ngành nghề giày da, ắc quy, chế biến gỗ, thuốc bảo về thực vật, hóa chất…hầu hết đều vẫn tập kết tại cơ sở sản xuất chờ xử lý.

Với tốc độ phát triển của các KTT, LN trong tương lai thì nguy cơ ô nhiễm môi trường là tất yếu, đến lúc đó việc xử lý môi trường là tốn kém và khó khăn. Đến nay, Chính phủ và các cơ quan Chính phủ đã ban hành 57 văn bản liên quan đến KTT, LN và bảo vệ môi trường. UBND các tỉnh ven biển cũng đã ban hành 41 văn bản hướng dẫn thực thi pháp luật bảo vệ môi trường và các luật khác có liên quan. Tuy nhiên, nhiều văn bản chính sách pháp luật còn hạn chế chưa sát tình hình thực tế, nhiều văn bản pháp luật có nội dung chồng chéo, thiếu tính thống nhất, đồng bộ…

Theo tổng hợp hiện nay cả nước có 3.597 làng nghề, trong đó có 1.316 làng nghề được công nhận, các làng nghề đã tạo việc cho hơn 11 triệu lao động, thu hút 30% lực lượng lao động nông thôn. Tuy nhiên, một thách thức lớn đang đặt ra đối với các làng nghề là vấn đề ô nhiễm môi trường. Do quy mô sản xuất nhỏ, phân tán, đan xen khu sinh hoạt nên khó kiểm soát, khó quy hoạch và chưa có biện pháp giải quyết có hiệu quả. Các ô nhiễm chủ yếu ở làng nghề là ô nhiễm chất hữu cơ, ô nhiễm chất vô cơ.

Dân làng nghề thu gom tái chế ắc qui, chì đứng trước nguy cơ nhiễm độc Ảnh. Internet

Nhiều thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất rằng, cần quy hoạch rà soát sắp xếp lại làng nghề; tốc độ ô nhiễm ở các KKT, LN là rất nghiêm trọng.

Báo cáo giám sát chưa đánh giá sâu sắc để có giải pháp đúng đắn; chưa làm rõ vai trò trách nhiệm quản lý của Nhà nước trong bảo vệ môi trường; chưa chỉ ra sự chồng chéo trong quản lý Nhà nước, chưa cụ thể hóa các giải pháp thực hiện để làm rõ vấn đề.

Đồng ý với việc phải sắp xếp lại làng nghề nhưng đại biểu Trần Văn Hằng đề nghị không nên tập trung những làng nghề ô nhiễm vào một chỗ, vì làng nghề vốn gắn với truyền thống làng xã nếu dồn lại sẽ làm mất sự sáng tạo, sức sống của làng nghề.

Các đại biểu đề nghị báo cáo giám sát cần xét nghiên cứu đưa ra 1 nhóm giải pháp xử lý theo lộ trình có bước đi của Chính phủ trong giải quyết hậu quả ô nhiễm môi trường tạo lòng tin của người dân ở khu vực ô nhiễm vào thực hiện giải quyết ô nhiễm môi trường của Chính phủ.

Đại biểu Bùi Thị An (Hà Nội) phản ánh thêm, ở nhiều khu vực ô nhiễm còn xuất hiện các căn bệnh lạ. Các làng ung thư mọc lên ngày càng nhiều cũng xuất phát từ nguyên nhân ô nhiễm môi trường. "Mọi sai phạm đều xuất phát từ nhận thức chỉ nhìn thấy lợi nhuận trước mắt. Xử phạt thì không nghiêm minh. Nếu về lâu dài vẫn để tình trạng thế này thì con cháu chúng ta phải chịu. Không thể đánh đổi môi trường lấy lợi nhuận trước mắt vì không tiền nào khắc phục hết được hậu quả", bà An nói.

Đại biểu Nguyễn Kim Khoa nêu ý kiến trách nhiệm các Bộ, ngành, địa phương trong việc thực thi chính sách pháp luật bảo vệ môi trường chưa rõ. Đồng thời, đề nghị QH tăng cường công tác thanh kiểm tra môi trường

Cho ý kiến về vấn đề này, nhiều thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất rằng, cần quy hoạch rà soát sắp xếp lại làng nghề; tốc độ ô nhiễm ở các KKT, LN là rất nghiêm trọng.

Báo cáo giám sát chưa đánh giá sâu sắc để có giải pháp đúng đắn; chưa làm rõ vai trò trách nhiệm quản lý của Nhà nước trong bảo vệ môi trường; chưa chỉ ra sự chồng chéo trong quản lý Nhà nước, chưa cụ thể hóa các giải pháp thực hiện để làm rõ vấn đề.

Đồng ý với việc phải sắp xếp lại làng nghề nhưng đại biểu Trần Văn Hằng đề nghị không nên tập trung những làng nghề ô nhiễm vào một chỗ, vì làng nghề vốn gắn với truyền thống làng xã nếu dồn lại sẽ làm mất sự sáng tạo, sức sống của làng nghề.

Các đại biểu đề nghị báo cáo giám sát cần xét nghiên cứu đưa ra 1 nhóm giải pháp xử lý theo lộ trình có bước đi của Chính phủ trong giải quyết hậu quả ô nhiễm môi trường tạo lòng tin của người dân ở khu vực ô nhiễm vào thực hiện giải quyết ô nhiễm môi trường của Chính phủ.

Đại biểu Nguyễn Kim Khoa nêu ý kiến trách nhiệm các Bộ, ngành, địa phương trong việc thực thi chính sách pháp luật bảo vệ môi trường chưa rõ. Đồng thời, đề nghị QH tăng cường công tác thanh kiểm tra môi trường

Đại biểu Dương Trung Quốc cho rằng: Báo cáo giám sát mới dừng ở các KKT, LN ven biển là chưa đầy đủ, chưa giám sát các loại hình các KKT, LN cửa khẩu, KKT, LN Quốc phòng là thiếu tính bao trùm cả nước để Quốc hội ra Nghị quyết.

Báo cáo giám sát cũng cần phân tích cụ thể hoàn cảnh chính sách pháp luật từng làng nghề. Rút ra những điều chính sách pháp luật hợp lý, không hợp lý để điều chỉnh dần...đồng thời tăng cường lực lượng cảnh sát biển, cảnh sát môi trường để xử phạt các trường hợp vi phạm về môi trường....

Xuân Hải - Hà Phương