Tầm soát ung thư phổi bằng chụp CT liều thấp

Ung thư phổi có thể chữa khỏi nếu được phát hiện sớm

Theo Globocan, năm 2018 toàn cầu có 18,1 triệu trường hợp ung thư mới mắc trong đó ung thư phổi là ung thư đứng hàng đầu về các trường hợp mới (2,094 triệu người) và số ca tử vong (1,5 triệu người). Tại Việt Nam, tính chung cả 2 giới, ung thư phổi có tỉ lệ mắc bệnh cao đứng hàng thứ hai (23.667 ca ;14,4% ) và tỷ lệ tử vong cũng đứng thứ 2 sau ung thư gan.

Tại hội thảo về Tầm soát và cập nhật các phương pháp điều trị ung thư phổi, BS CK2 Trần Đình Thanh (Trưởng khoa Ung bướu Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn) cho biết, ung thư phổi chia làm hai dạng chính là ung thư phổi tế bào nhỏ (15%) và ung thư phổi không tế bào nhỏ (85%). Ung thư phổi tế bào nhỏ được đánh giá nguy hiểm nhất trong các loại ung thư bởi khả năng phát triển và di căn nhanh chóng.

Ung thư phổi không tế bào nhỏ có tốc độ phát triển và di căn chậm hơn, nếu được phát hiện sớm, tỷ lệ khỏi bệnh cao. Ở giai đoạn 1, khả năng sống hơn 5 năm đến 92% (khối u kích thước dưới 1cm). Nếu phát hiện ở giai đoạn trễ, tỉ lệ sống trên 5 năm chỉ còn 5%.

Là một căn bệnh ác tính gây tử vong hàng đầu, ung thư phổi luôn là nỗi ám ảnh cho người bệnh có bệnh phổi đang hoặc từng hút thuốc lá. Hơn 70% người phát hiện bệnh khi đã ở giai đoạn muộn và tử vong chỉ sau 1 năm phát hiện bệnh.

Một số yếu tố nguy cơ gây ung thư phổi: Hút thuốc lá, hút thuốc lá thụ động (người tiếp xúc khói thuốc lá mà không hút thuốc); Hít khí radon, amiăng, không khí ô nhiễm, tiền căn xạ trị vào phổi (tia X); Gia đình có người bị ung thư phổi; Những người có bệnh phổi mạn tính: bệnh phổi tắc nghẽn, lao phổi.

Trong các yếu tố nguy cơ trên, hút thuốc và hút thuốc thụ động là quan trọng nhất. Những người có nguy cơ cao mắc ung thư phổi là người trên 50 tuổi, hút khoảng một gói thuốc mỗi ngày trong 30 năm hoặc 2 gói mỗi ngày trong 15 năm.

Những dấu hiệu thường gặp khi mắc ung thư phổi là có thể ho khan, dai dẳng, khó thở, ho ra máu, viêm phổi tái diễn, đau ngực. Đôi khi bệnh nhân bị khàn tiếng, do khối bướu xâm lấn trực tiếp hay do các hạch bạch huyết ở trung thất bị di căn và làm liệt dây thanh âm; sụt cân…

Các bệnh nhân ung thư phổi ở giai đoạn sớm thường không có triệu chứng gì, để phát hiện sớm cần phải tầm soát những người có nguy cơ ung thư phổi chưa có triệu chứng và đây là biện pháp khả thi. Tuy nhiên ở Việt Nam, việc phát hiện sớm ung thư phổi vẫn còn hạn chế do thói quen e ngại khám sức khỏe định kỳ của người dân.

Hiện nay, tầm soát ung thư phổi đã được thực hiện ở các nước tiên tiến. Đã có nhiều khuyến cáo tầm soát ở người có nguy cơ đồng thời cũng có rất nhiều công trình nghiên cứu đã tiến hành xác định những lợi ích và những bất lợi của việc tầm soát. Trong đó, ba loại xét nghiệm được đề cập nhiều nhất cho việc tầm soát là: Chụp X-quang phổi; Xét nghiệm tìm tế bào ung thư từ chất đàm; Chụp cắt lớp điện toán ngực (CT scan), trong đó chụp CT ngực liều thấp được xem là biện pháp ít có phản ứng phụ nhất.

Các bác sĩ khuyến cáo, để tầm soát ung thư phổi, người nguy cơ cao nên chụp CT ngực liều thấp mỗi năm, người nguy cơ trung bình chụp CT ngực liều thấp hai năm liên tiếp và chụp mỗi 3-5 năm/lần.

BS Thanh nhấn mạnh, quan trọng nhất vẫn là các biện pháp phòng ngừa ung thư phổi như bỏ thuốc lá, tập thể dục, chế độ ăn giàu rau xanh và hoa quả, tránh tiếp xúc với phóng xạ và kim loại nặng. Chiến lược phòng chống tác hại của thuốc lá của quốc gia là mục tiêu cao hơn và tận gốc hơn: phòng ngừa ung thư phổi và nhiều loại ung thư khác. Chiến lược này  còn phải mất nhiều công sức và thời gian để thấy được hiệu quả.
Các bác sĩ cũng khuyến cáo rằng,  không chỉ hút thuốc lá trực tiếp mà hút thuốc thụ động cũng gây tác hại cho mọi người, đặc biệt cho em bé và trẻ em. Những đối tượng này có nguy cơ cao về nhiễm trùng đường hô hấp, bị hen suyễn, ho dai dẳng và viêm tai giữa. Theo thống kê, hàng năm trên thế giới có khoảng 600.000 người tử vong do hút thuốc thụ động.