Hy Lạp sẵn sàng cho cuộc chiến với Thổ Nhĩ Kỳ, Nga hưởng lợi?

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan.

Căng thẳng trong quan hệ giữa Hy Lạp với Thổ Nhĩ Kỳ đã leo thang lên mức cao nhất từ trước đến nay. Hy Lạp thường xuyên lên tiếng chỉ trích các hành động mang tính chất khiêu khích của Thổ Nhĩ Kỳ trong thời gian gần đây ở khu vực các hòn đảo tranh chấp giữa hai bên trên biển Aegean.

Ngoại trưởng Hy Lạp Nicos Kotzias, trong bài trả lời phỏng vấn hãng thông tấn Kathimerini, đã nhấn mạnh rằng bằng các hành động của mình, Ankara đang tiến dần đến ranh giới đỏ trong quan hệ với Hy Lạp. Việc các tàu chiến của Thổ Nhĩ Kỳ thường xuyên đi vào các vùng biển của Hy Lạp đang thực sự thử thách sự kiên nhẫn của Athens.

Quan hệ Hy Lạp -Thổ Nhĩ Kỳ vẫn luôn trong trạng thái căng thẳng. Tuy nhiên, căng thẳng lần này đang ở mức đỉnh điểm và có thể dẫn đến các hậu quả đáng tiếc như đụng độ quân sự. Phía Hy Lạp khẳng định rằng vũ khí chính của họ là luật pháp quốc tế. Nếu phải lựa chọn giữa việc kiện lên các thể chế tòa án quốc tế và chiến tranh thì Hy Lạp sẽ chọn phương án đầu tiên.

Hy Lạp cũng khẳng định rằng họ đã mệt mỏi khi phải thực hiện các nỗ lực ngoại giao và khẳng định rằng ngoại giao không phải là biện pháp duy nhất họ có trong tay. Ngoại trưởng Kotzias khẳng định: “Chúng tôi không phải là Syria đã bị tàn phá và cũng không phải là Iraq. Thổ Nhĩ Kỳ đang sai lầm nếu như nghĩ rằng vì khủng hoảng kinh tế mà khả năng phòng thủ của Hy Lạp bị suy yếu. Càng trong bối cảnh kinh tế có nhiều vấn đề, chúng tôi càng quan tâm hơn đến quốc phòng và chủ quyền quốc gia”.

Mặc dù các lời lẽ trên của Hy Lạp chỉ mang tính chất phòng thủ nhưng Hy Lạp cũng cho thấy họ sẵn sàng xem xét phương án sử dụng sức mạnh để bảo vệ đất nước “khỏi sự xâm lăng của Thổ Nhĩ Kỳ”. Thổ Nhĩ Kỳ đã không ít lần xâm phạm không phận Hy Lạp, các tàu chiến của Thổ Nhĩ Kỳ cũng thường đi vào vùng biển của Hy Lạp và tiếp cận các tàu chiến của Hy Lạp ở mức độ khá gần. Thủy thủ hai bên cũng thường xuyên có các hành động tiềm ẩn dẫn đến đụng độ. Theo các chuyên gia phân tích, nếu hai bên không biết kiềm chế, khu vực biển Aegean lại có thể trở thành điểm xung đột mới của châu Âu.

Ngoài căng thẳng trên biển Aegean, quan hệ Hy Lạp - Thổ Nhĩ Kỳ còn bị tác động tiêu cực bởi các cuộc đàm phán về giải quyết vấn đề Cyprus và các cuộc đàm phán này hiện đang đi vào ngõ cụt. Ngoại trưởng Hy Lạp Kotzias cáo buộc Thổ Nhĩ Kỳ hoàn toàn có lỗi trong việc này khi khẳng định rằng Thổ Nhĩ Kỳ đang kéo dài và làm phức tạp hóa các cuộc đàm phán. Hy Lạp khẳng định việc Thổ Nhĩ Kỳ không sẵn sàng rút hoàn toàn lực lượng quân sự của mình khỏi Cyprus là điều không chấp nhận được.

“Hoặc là Ankara phải tiến hành thỏa hiệp về vấn đề này, hoặc là công khai tuyên bố rằng họ có ý định phá vỡ các cuộc đàm phán”- Ngoại trưởng Hy Lạp tuyên bố.

Một trong các biện pháp trả đũa của Hy Lạp đối với các hành động khiêu khích của Thổ Nhĩ Kỳ là không giao nộp cho Thổ Nhĩ Kỳ các quân nhân Thổ Nhĩ Kỳ bị nghi ngờ có dính líu đến vụ đảo chính quân sự hồi tháng 7/2016.

Theo các chuyên gia phân tích, các bất đồng này giữa Hy Lạp với Thổ Nhĩ Kỳ có thể khiến đây trở thành điểm “đau đầu” mới với phương Tây. Quan hệ phức tạp giữa hai bên đã không ít lần gây ra những cản trở đối với NATO trong việc soạn thảo các quyết định. Do đó, NATO cần tăng cường hơn nữa các nỗ lực nhằm ngăn chặn khả năng xảy ra đụng độ quân sự giữa Hy Lạp với Thổ Nhĩ Kỳ. Nếu như tình huống này xảy ra thì đây sẽ là điều chưa từng có trong tiền lệ của NATO. Khi đó, NATO sẽ phải đối mặt với các vấn đề phức tạp như: sẽ đứng về phía nào và hành động tiếp theo như thế nào.

Liên minh châu Âu (EU), dù có quan hệ phức tạp với Thổ Nhĩ Kỳ, cũng sẽ không có lợi nếu căng thẳng nổ ra giữa Hy Lạp với Thổ Nhĩ Kỳ, nhất là trong việc đạt được thỏa thuận với Ankara về vấn đề nhập cư.

Tổng thống Nga Putin và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Edorgan

Vai trò hòa giải thuộc về Nga?

Theo đánh giá của giới phân tích, EU và Mỹ hiện chưa thực sự nhận thức đúng mức độ nghiêm trọng trong bất đồng quan hệ Hy Lạp-Thổ Nhĩ Kỳ. Sau những năm 1990, Mỹ giảm hẳn sự quan tâm đến vấn đề này. Theo Ngoại trưởng Hy Lạp Kotzias, thời điểm hiện nay chỉ có EU mới quan tâm đến quá trình đàm phán giữa Hy Lạp với Thổ Nhĩ Kỳ, nhưng các nỗ lực này là chưa đủ. Mặc dù Brussels cố gắng thể hiện sự ủng hộ với Athens nhưng lại không sẵn sàng cho bất đồng với Thổ Nhĩ Kỳ.

Trong bối cảnh này, hy vọng của người Hy Lạp từng bước đang đổ dồn vào Nga. Một mặt, Athens hiểu rằng Moscow và Ankara đang phối hợp hoạt động của mình tại Syria và tăng cường quan hệ song phương. Mặt khác, nhân tố này có thể là điều kiện giúp Moscow tác động lên Ankara.

Ngoài ra, theo khẳng định của Ngoại trưởng Hy Lạp Kotzias, các hành động của Thổ Nhĩ Kỳ ở biển Aegean không thể không gây ra sự quan ngại của Nga. Và nếu như Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan nghĩ rằng Nga sẽ “dĩ hòa vi quý” với vấn đề này thì rõ ràng ông Erdogan vẫn còn hiểu quá ít về chính sách đối ngoại của Nga.