Hành động của Trung Quốc ở Trung Đông khiến Mỹ 'đau đầu'

Việc Trung Quốc bị tình nghi hỗ trợ Ả Rập Xê-út tự sản xuất tên lửa đạn đạo khiến chính phủ Mỹ càng thêm "đau đầu".

Cơ quan tình báo Mỹ cho rằng Ả Rập Xê-út đang tích cực tự sản xuất các tên lửa đạn đạo với sự hỗ trợ từ phía Trung Quốc. Theo CNN, động thái này có thể tạo ra tác động lớn tới toàn khu vực Trung Đông và gây khó khăn thêm cho những nỗ lực của chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden trong việc kiềm chế tham vọng hạt nhân của Iran, quốc gia đối địch chính của Ả Rập Xê-út.

Theo ba nguồn tin thân tiết với cơ quan tình báo Mỹ, lâu nay, Ả Rập Xê-út được biết đã mua các tên lửa đạn đạo của Trung Quốc. Tuy nhiên, quốc gia Trung Đông này chưa thể tự sản xuất tên lửa nội địa. Nhưng những bức ảnh vệ tinh mà CNN thu thập được gần đây lại cho thấy, Ả Rập Xê-út đang sản xuất tên lửa đạn đạo tại ít nhất là một địa điểm.

Nhiều khả năng tên lửa đạn đạo của Ả Rập Xê-út được sản xuất theo thiết kế của Trung Quốc. (Ảnh minh họa)

Ngoài ra, hai nguồn tin tiết lộ trong những tháng gần đây, các quan chức tại nhiều cơ quan của Mỹ bao gồm Hội đồng An ninh Quốc gia tại Nhà Trắng cũng đã nhận được báo cáo về hàng loạt hoạt động trao đổi quy mô lớn liên quan tới công nghệ tên lửa đạn đạo nhạy cảm giữa Trung Quốc và Ả Rập Xê-út.

Do đó, chính quyền của Tổng thống Biden đang đối mặt với câu hỏi cấp bách là liệu những tiến bộ về tên lửa đạn đạo của Ả Rập Xê-út có thể làm thay đổi đáng kể cán cân sức mạnh trong khu vực, cũng như làm phức tạp thêm nỗ lực tái đàm phán thỏa thuận hạt nhân với Iran hay không. Bởi hiện tại cả Mỹ, châu Âu, Israel và các quốc gia vùng Vịnh đều đang theo đuổi mục tiêu này.

Trên thực tế, Iran và Ả Rập Xê-út là hai địch thủ hàng đầu của nhau. Do đó, dường như Tehran sẽ không đồng thuận dừng sản xuất các loại tên lửa đạn đạo, nếu như Ả-rập Xê-út bắt đầu quá trình tự sản xuất tên lửa.

“Giữa lúc sự tập trung dồn vào chương trình tên lửa đạn đạo quy mô lớn của Iran, sự phát triển và hiện là sản xuất các loại tên lửa đạn đạo của Ả Rập Xê-út lại không nhận được sự quan tâm tương xứng”, ông Jeffrey Lewis, chuyên gia vũ khí kiêm Giáo sư tại Viện Nghiên cứu quốc tế Middlebury nhấn mạnh.

“Hoạt động sản xuất tên lửa đạn đạo nội địa của Ả Rập Xê-út ám chỉ những nỗ lực ngoại giao nhằm kiểm soát sự phổ biến của tên lửa sẽ cần có sự tham gia của các nước trong khu vực như Ả Rập Xê-út và Israel, bởi hai quốc gia này cũng đang tự chế tạo tên lửa đạn đạo”, ông Lewis nói thêm.

Trước đó, những bức ảnh vệ tinh được công ty hình ảnh thương mại Planet thu thập từ ngày 26/10 – 9/11 phát hiện hoạt động đốt xảy ra tại một cơ sở từng được Trung Quốc hỗ trợ xây dựng gần thị trấn Dawadmi của Ả Rập Xê-út.

Các nhà nghiên cứu thuộc Viện Nghiên cứu quốc tế Middlebury cho rằng đây chính là “bằng chứng rõ ràng đầu tiên cho thấy cơ sở này đang tiến hành sản xuất tên lửa”.

Ông Lewis cho hay bằng chứng quan trọng là cơ sở này dường như đang vận hành một hố đốt để xử lý chất nổ đẩy dạng rắn còn dư lại trong quá trình sản xuất tên lửa đạn đạo.

Tuy nhiên, cho tới nay, những thông tin về loại tên lửa đạn đạo mà Ả Rập Xê-út đang sản xuất dường như bằng 0 bao gồm cả tầm bay và khả năng mang đầu đạn.

Theo ông Lewis, cơ sở sản xuất tên lửa được xây dựng nhờ sự hỗ trợ từ Trung Quốc, trong khi các đánh giá tình báo mới nhất cũng cho thấy gần đây Ả Rập Xê-út đã mua công nghệ tên lửa đạn đạo nhạy cảm của Trung Quốc. Điều này dẫn tới khả năng các tên lửa của Ả Rập Xê-út được chết tạo theo thiết kế của Trung Quốc.

Nhưng theo ông Lewis, có bằng chứng cho thấy Ả Rập Xê-út đang tìm kiếm sự hỗ trợ từ nhiều quốc gia khác trong quá trình phát triển chương trình tên lửa đạn đạo quốc gia trong những năm gần đây. Chuyện này sẽ gây khó khăn trong công tác xác định chính xác hệ thống tên lửa đạn đạo mà Ả Rập Xê-út đang sản xuất tại cơ sở nằm gần thị trấn Dawadmi.

Không ngăn chặn từ đầu

Nếu Mỹ đưa ra phản ứng với chương trình tên lửa của Ả Rập Xê-út vào thời điểm hiện tại, những nỗ lực ngoại giao của chính quyền Tổng thống Biden nhằm tái lôi kéo Bắc Kinh tham gia vào các vấn đề chính sách ưu tiên cao như khí hậu, thương mại và dịch bệnh sẽ càng gặp khó.

Khi được hỏi liệu có chuyện chuyển giao công nghệ tên lửa đạn đạo nhạy cảm giữa Trung Quốc và Ả Rập Xê-út hay không, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói với CNN rằng hai nước là “đối tác chiến lược toàn diện” và “vẫn duy trì mối quan hệ hợp tác hữu nghị trên tất cả các lĩnh vực bao gồm thương mại quân sự”.

Hình ảnh vệ tinh phát hiện hoạt động đốt ở cơ sở sản xuất tên lửa của Ả Rập Xê-út. (Ảnh: CNN)

“Mối quan hệ hợp tác giữa hai nước không vi phạm luật quốc tế, và không liên quan đến việc phổ biến các loại vũ khí huỷ diệt hàng loạt”, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc nhấn mạnh.

Lần đầu tiên CNN đưa tin về việc các cơ quan tình báo Mỹ phát hiện Ả Rập Xê-út hợp tác với Trung Quốc để phát triển chương trình tên lửa đạn đạo là vào năm 2019.

Ban đầu chính quyền của cựu Tổng thống Donald Trump đã không công khai về thông tin tình báo mật này cho các thành viên chủ chốt trong Quốc hội Mỹ. Điều này khiến phe Dân chủ vô cùng giận dữ, sau khi họ phát hiện thông tin qua các kênh bên ngoài.

Những thành viên đảng Dân chủ cho rằng, ông Trump đã quá mềm mỏng với Ả Rập Xê-út. Các chuyên gia cũng nhận định việc ông Trump thiếu biện pháp phản ứng đã khiến Ả Rập Xê-út có cơ hội mở rộng chương trình tên lửa đạn đạo quốc gia.

“Thông thường Mỹ sẽ gây sức ép để buộc Ả Rập Xê-út dừng theo đuổi chương trình, nhưng những dấu hiệu đầu tiên lại cho thấy Ả Rập Xê-út đã phát triển năng lực sản xuất tên lửa đạn đạo từ thời chính quyền của cựu Tổng thống Trump. Chính quyền của ông Trump đã xem nhẹ vấn đề này”, ông Ankit Panda, chuyên gia vũ khí và chính sách hạt nhân tại Viện Hoà bình Quốc tế Carnegie cho hay.

Còn trong vài tháng gần đây, một số nghị sĩ Mỹ đã nhận được các báo cáo về việc chuyển giao công nghệ tên lửa đạn đạo giữa Ả Rập Xê-út và Trung Quốc. Theo các nguồn tin chia sẻ với CNN, chính quyền của Tổng thống Biden đang chuẩn bị ban hành lệnh trừng phạt với một số tổ chức liên quan tới hoạt động chuyển giao công nghệ trên. Tuy nhiên, một số quan chức ở Đồi Capitol quan ngại Nhà Trắng sẽ không sẵn lòng cho chính quyền Ả Rập Xê-út thấy cái giá đắt phải trả vì hành động hợp tác với Trung Quốc.

Trong tình hình đàm phán hiện nay với Iran, chương trình tên lửa của Ả Rập Xê-út có thể khiến vấn đề trở nên khó khăn hơn rất nhiều.

“Chương trình tên lửa quy mô lớn của Ả Rập Xê-út có thể tạo ra những thách thức mới trong việc kiềm chế những chương trình tên lửa khác trong khu vực. Điển hình, chương trình tên lửa của Iran sẽ khó có thể được kiềm chế nếu không có sự kiềm chế tương tự với chương trình tên lửa ngày càng mở rộng của Ả Rập Xê-út”, ông Panda kết luận.