GS Đinh Văn Sơn: Vì sao trường đại học Việt Nam chưa thể phong GS, PGS?

Bộ GD&ĐT đã công bố dự thảo quy định tiêu chuẩn, thủ tục bổ nhiệm, miễn nhiệm chức danh Giáo sư, Phó giáo sư để lấy ý kiến góp ý. Dự thảo này có một số thay đổi so với Quyết định số 174/2008/QĐ-TTg về Ban hành Quy định tiêu chuẩn, thủ tục bổ nhiệm, miễn nhiệm chức danh Giáo sư, Phó giáo sư.

Trước đó, tạp chí Tia Sáng cũng đã tổ chức một buổi tọa đàm về việc góp ý dự thảo quy định tiêu chuẩn chức danh GS, PGS. Tại buổi tọa đàm, các khách mời đều tỏ ra khá thất vọng với bản dự thảo tiêu chuẩn bổ nhiệm GS, PGS mà Bộ GD&ĐT, Hội đồng chức danh GS nhà nước vừa công bố.

GS Đinh Văn Sơn, Hiệu trưởng ĐH Thương Mại, cho hay: “Đúng là hiện nay quy định về tiêu chuẩn bổ nhiệm giáo sư, phó giáo sư còn tồn tại một số với bất cập".

Liên quan đến vấn đề này, PV báo Infonet đã có cuộc trò chuyện cùng GS. Đinh Văn Sơn – Hiệu trưởng ĐH Thương Mại.

GS Đinh Văn Sơn cho hay: “Đúng là hiện nay quy định về tiêu chuẩn bổ nhiệm giáo sư, phó giáo sư còn tồn tại một số với bất cập.

Trên thế giới, một số quốc gia phân quyền cho các trường đại học xét, công nhận và bổ nhiệm chức danh GS, PGS là vô cùng ít. Ngược lại, đa số vẫn vẫn thực hiện cơ chế tập trung, thậm chí rất nhiều nước (ví dụ ở Pháp) còn tổ chức thi cấp quốc gia để công nhận và bổ nhiệm chức danh GS, PGS.

Ở những quốc gia đã thực hiện phân cấp cho trường đại học (tiêu biểu là Mỹ) đội ngũ các GS, PGS rất đông đảo. Đồng thời việc phân cấp xét, công nhận và bổ nhiệm chức danh GS, PGS ở các quốc gia đó đã được đồng bộ hoá với việc phân cấp quản lý đào tạo và nghiên cứu khoa học.

Chức danh GS, PGS ở các quốc gia này chỉ có giá trị ở từng trường. Trường khác có công nhận hay không là quyền của họ.

Ở Việt Nam, việc phân cấp này chưa thể thực hiện được ngay trong một tương lai gần vì: Thứ nhất, đội ngũ các GS, PGS ở các trường theo từng ngành và chuyên ngành đa số còn rất mỏng, nhất là GS, chưa đủ mức tối thiểu cần thiết để thành lập hội đồng.

Thứ hai, ở Việt Nam, thực thế ở đâu, ở lĩnh vực nào, nếu thiếu vai trò quản lý của Nhà nước, ở đó sẽ có tiêu cực, thiếu tính khách quan, thiếu tính đồng bộ và thống nhất.

Vì vậy, trước mắt vẫn chưa thể giao, phân cấp cho trường đại học độc lập trong việc xét, công nhận và bổ nhiệm chức danh GS, PGS.

Về vấn đề, nhiều người nói chức danh giáo sư không nên là mãi mãi, không nghiên cứu nên trả lại chức danh, theo tôi, cần phân biệt chức danh khoa học và chức vụ quản lý. GS, PGS là chức danh khoa học chứ không phải là chức vụ quản lý trong các cơ quan, tổ chức.

Và vì vậy không thể có khái niệm nhiệm kỳ của GS, PGS. Hơn nữa, ở Việt Nam đã có quy định rất cụ thể về việc miễn nhiệm chức danh GS, PGS rồi. Khi nào các GS, PGS không tiếp tục thực hiện của GS, PGS hoặc có những vi phạm theo quy định... Khi đó sẽ bị miễn nhiệm chức danh GS, PGS”.

Một số điểm đáng lưu ý trong Dự thảo quy định tiêu chuẩn, thủ tục bổ nhiệm, miễn nhiệm chức danh Giáo sư, Phó giáo sư

Tiêu chuẩn chung của chức danh Giáo sư, Phó giáo sư: Yêu cầu giảng viên đã có trên 10 năm liên tục làm nhiệm vụ đào tạo từ trình độ đại học trở lên tính đến ngày hết hạn nộp hồ sơ mà trong 3 năm cuối có thời gian không quá 12 tháng đi thực tập, tu nghiệp nâng cao trình độ thì thời gian này không tính là gián đoạn của 3 năm cuối; Thực hiện đủ số giờ chuẩn giảng dạy, đối với giảng viên thỉnh giảng phải thực hiện ít nhất 50% định mức giờ chuẩn giảng dạy.

Về ngoại ngữ:

Việc “sử dụng thành thạo ngoại ngữ phục vụ cho công tác chuyên môn” được xác định khi đáp ứng một trong các điều kiện:

Đã học tập, nghiên cứu toàn thời gian ở nước ngoài và được cấp bằng đại học, bằng thạc sĩ hoặc bằng tiến sĩ của cơ sở giáo dục đại học sử dụng một trong các ngôn ngữ Anh, Pháp, Nga, Đức, Nhật hoặc Trung Quốc trong đào tạo.

Có chứng chỉ tiếng Anh quốc tế TOEFL IBT với điểm tối thiểu là 65 hoặc IELTS với điểm tối thiểu là 5.5 có thời hạn không quá 02 năm tính đến thời điểm hết hạn nộp hồ sơ. Từ năm 2018 đến 2020, tăng thêm 5.0 điểm mỗi năm trên thang điểm TOEFL IBT và tăng thêm 0.5 điểm mỗi năm trên thang điểm IELTS.

Công bố quốc tế:

Khoản 4 Điều 8 của Dự thảo quy định, đến năm 2019, ứng viên GS thuộc nhóm ngành Khoa học Tự nhiên, Kỹ thuật và Công nghệ là tác giả chính và đã công bố được ít nhất: 02 bài báo khoa học trên tạp chí khoa học quốc tế thuộc hệ thống ISI, Scopus; hoặc ít nhất 01 bài báo khoa học hệ thống ISI và 01 quyển hoặc chương sách phục vụ đào tạo được xuất bản bởi một nhà xuất bản có uy tín trên thế giới; hoặc ít nhất 01 bài báo khoa học thuộc hệ thống ISI, Scopus và 01 bằng độc quyền sáng chế.

Ứng viên thuộc nhóm ngành Khoa học Xã hội và Nhân văn là tác giả chính và đã công bố được ít nhất 01 bài báo khoa học trên tạp chí khoa học quốc tế thuộc hệ thống ISI, Scopus.

Từ năm 2020, ứng viên phải có thêm ít nhất 01 bài báo khoa học theo tiêu chuẩn trên.

Đối với chức danh Phó giáo sư: có ít nhất 6 năm, trong đó có 3 năm cuối liên tục tham gia đào tạo từ trình độ đại học trở lên tính đến ngày hết hạn nộp hồ sơ.

Đến năm 2019, ứng viên là tác giả chính và đã công bố được ít nhất 01 bài báo khoa học trên tạp chí khoa học quốc tế thuộc hệ thống ISI, Scopus hoặc 01 quyển hoặc 01 chương sách phục vụ đào tạo được xuất bản bởi một nhà xuất bản có uy tín trên thế giới hoặc 01 bằng độc quyền sáng chế. Từ năm 2020, ứng viên phải có thêm ít nhất 01 bài báo khoa học theo tiêu chuẩn này.

Theo Khoản 5 Điều 8 của dự thảo, ứng viên là GS thuộc nhóm ngành Khoa học Tự nhiên, Kỹ thuật và Công nghệ là tác giả chính hoặc chủ biên ít nhất 01 sách phục vụ đào tạo. Ứng viên thuộc nhóm ngành Khoa học Xã hội và Nhân văn là tác giả chính hoặc chủ biên ít nhất 03 sách phục vụ đào tạo, trong đó có 01 sách chuyên khảo và 01 giáo trình. Sách đã được hội đồng khoa học do Thủ trưởng cơ sở giáo dục đại học thành lập thẩm định và sử dụng để đào tạo từ trình độ đại học trở lên.

Khoản 6 Điều 8 yêu cầu ứng viên chủ trì thực hiện ít nhất 02 nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp bộ hoặc cấp tương đương, hoặc 01 nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp quốc gia đã nghiệm thu với kết quả từ đạt yêu cầu trở lên.

Khoản 7 Điều 8 quy định ứng viên phải hướng dẫn chính ít nhất 03 nghiên cứu sinh đã có bằng tiến sĩ hoặc đã có quyết định cấp bằng tiến sĩ theo quy định của pháp luật.

Ứng viên PGS thuộc nhóm ngành Khoa học Tự nhiên, Kỹ thuật và Công nghệ tham gia biên soạn ít nhất 01 sách phục vụ đào tạo. Ứng viên thuộc nhóm ngành Khoa học Xã hội và Nhân văn tham gia biên soạn ít nhất 02 sách phục vụ đào tạo. Sách đã được hội đồng khoa học do Thủ trưởng cơ sở giáo dục đại học thành lập thẩm định và sử dụng để đào tạo từ trình độ đại học trở lên;

Chủ trì thực hiện ít nhất 01 nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp Bộ hoặc tương đương hoặc 02 nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp cơ sở đã nghiệm thu với kết quả từ đạt yêu cầu trở lên.

Ứng viên hướng dẫn ít nhất 03 học viên đã được cấp bằng thạc sĩ hoặc đã có quyết định cấp bằng thạc sĩ hoặc hướng dẫn chính ít nhất 01 nghiên cứu sinh hoặc hướng dẫn phụ 02 nghiên cứu sinh đã được cấp bằng tiến sĩ hoặc đã có quyết định cấp bằng tiến sĩ.

Việc xét công nhận chức danh GS, PGS

Theo dự thảo, việc công nhận và bổ nhiệm chức danh Giáo sư, Phó giáo sư vẫn thực hiện theo mô hình Hội đồng Giáo sư 3 cấp gồm: Hội đồng cơ sở, Hội đồng ngành/ liên ngành, Hội đồng Nhà nước.

Cụ thể, điều kiện chung để các ứng viên được bổ nhiệm chức danh Giáo sư, Phó giáo sư là đạt ít nhất ⅔ số phiếu tín nhiệm của tổng số thành viên Hội đồng Giáo sư cơ sở, Hội đồng Giáo sư Nhà nước và ít nhất ¾ số phiếu tín nhiệm của tổng số thành viên Hội đồng Giáo sư ngành/ liên ngành tham gia và trực tiếp bỏ phiếu tại phiên họp xét công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh Giáo sư, Phó giáo sư.