Giải pháp khả thi trong triển khai hệ thống bác sĩ gia đình

Theo số liệu thống kê của Cục Quản lý khám chữa bệnh (Bộ Y tế) tại hội nghị sơ kết Đề án thí điểm Bác sĩ gia đình (giai đoạn 2013-2015) và xây dựng Đề án nhân rộng mô hình bác sĩ gia đình giai đoạn 2016-2020, hiện đã có khoảng 700 bác sĩ gia đình; cả nước hiện cũng có 240 phòng khám bác sĩ gia đình, khám hơn 800 ngàn lượt bệnh nhân, 3.800 lượt cấp cứu, 12 ngàn lượt thủ thuật, chuyển tuyến hơn 14 ngàn lượt, đến khám tại nhà hơn 3.000 lượt... Nhìn chung, so với nhu cầu người bệnh, lượng khám chữa bệnh tại các phòng khám bác sĩ gia đình còn rất thấp. Để giải quyết khó khăn này đòi hỏi phải giải quyết 2 vấn đề lớn đó là đẩy mạnh công tác đào tạo bác sĩ y học gia đình tại các Trường đại học Y đã có bộ môn y học gia đình, song song với việc tuyên truyền thu hút các bác sĩ đang hoạt động tại các phòng khám tư nhân đồng ý triển khai khám chữa bệnh theo nguyên lý y học gia đình.

Theo Bộ Y tế, hiện nay, mô hình bệnh tật ở nước ta là mô hình bệnh tật kép, các bệnh lây nhiễm, suy dinh dưỡng vẫn ở mức khá cao, trong khi nhóm các bệnh không lây nhiễm và tai nạn thương tích tăng nhanh dẫn đến nhu cầu khám, chữa bệnh của người dân ngày càng tăng; việc sàng lọc, theo dõi, quản lý, điều trị bệnh mạn tính tại cộng đồng là hết sức cần thiết, đòi hỏi việc nâng cao năng lực y tế tuyến cơ sở ngày càng trở nên cấp bách. Tuy nhiên, theo thống kê, hiện có khoảng 12.000 trạm y tế phủ khắp các địa phương đa phần là bác sĩ đa khoa hệ 4 năm, thậm chí có nơi vẫn do y sĩ đảm nhiệm cộng với trang thiết bị thiếu thốn. Điều này dẫn tới chất lượng khám chữa bệnh tại tuyến đầu là không cao; không đáp ứng được nhu cầu của người dân khiến cho người bệnh thường lên tuyến trên khám chữa bệnh và kiểm tra sức khỏe; họ chỉ đến trạm để lĩnh thuốc…

Ảnh minh họa

Vậy câu hỏi đặt ra là phải có chính sách nào để thu hút bác sĩ được đào tạo bài bản, bác sĩ mới ra trường về nông thôn và vùng sâu, vùng xa làm về y học gia đình đồng thời nâng cao tay nghề thông qua đào tạo liên tục cho tuyến dưới. Trước mắt, Bộ Y tế đã có giải pháp ưu đãi đối với bác sĩ nội trú về tuyến huyện làm việc bên cạnh việc khuyến khích các bác sĩ trạm y tế tham gia các lớp đào tạo 3 tháng–6 tháng về y học gia đình. Tuy nhiên, về lâu dài vẫn cần có giải pháp bền vững hơn.

PGS.TS Nguyễn Thanh Hiệp, Phó Hiệu trưởng trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch đã đề ra giải pháp chăm sóc ngoại viện, trong đó đẩy mạnh vai trò của bác sĩ gia đình trong tối ưu hóa làm việc nhóm như tăng kinh phí cho y tế cơ sở (trạm y tế phường xã), Chương trình quốc gia theo chiều dọc (tiêm chủng, Lao, HIV, sức khỏe bà mẹ-trẻ em), giải quyết tốt ở tuyến cơ sở giúp người dân khỏe mạnh, giảm nhập viện tuyến trên, đồng thời chăm sóc sức khỏe toàn diện và suốt đời.

Tình trạng hiện nay, hầu hết bệnh nhân lên tuyến trên để khám điều trị, nếu có mạng lưới bác sĩ gia đình sẽ giảm được nhiều trường hợp phải nhập viện. Mô hình y học gia đình Việt Nam sẽ giúp người dân khỏe mạnh thông qua chăm sóc ban đầu, tổng quát, toàn diện, phối hợp với y tế công cộng (tầm soát dự phòng), y học cổ truyền, ngoại khoa, nhi,....; chăm sóc sức khỏe người dân liên tục và kéo dài (từ khi sinh ra cho tới khi trưởng thành, về già tới lúc qua đời). Trong đó giải pháp chăm sóc ngoại viện với y học gia đình đóng vai trò trung tâm giúp người khỏe, hạn chế nhập viện.

Theo PGS Nguyễn Thanh Hiệp, khi bệnh nhân đến với phòng khám bác sĩ gia đình sẽ được bác sĩ khai thác kỹ về tiền sử bệnh (từ lúc tiêm chủng, sinh thường hay khó, gia đình có ai bị bệnh mãn tính di tuyền)...; được tư vấn, tổ chức khám sàng lọc, quản lý bệnh, hướng dẫn phương pháp điều trị, lối sống, thuốc men và thời giam khám bệnh từ 10-15 phút, điều mà tại các bệnh viện không có được. Nếu bệnh nhân bị bệnh nặng thì phòng khám bác sĩ gia đình sẽ chuyển lên tuyến trên nhanh chóng, kịp thời và theo dõi xuyên suốt...

PGS Trịnh Thị Lý – Trưởng bộ môn Y học gia đình của ĐH Y dược Hải Phòng đề cập tới giải pháp giám sát phòng khám bác sĩ gia đình, theo dõi, xem xét đánh giá, các phòng khám bác sĩ gia đình về tuân thủ các quy định của nhà nước ; chăm sóc sức khỏe theo nguyên lý y học gia đình. Theo đó, 1 bác sĩ gia đình có thể quản lý tổng số khoảng 2000 bệnh nhân, khám tối đa 30 bệnh nhân/ngày,....

Áp dụng bệnh án điện tử, sàng lọc phát hiện sớm bệnh tại các phòng khám bác sĩ gia đình. Quản lý yếu tố nguy cơ, yếu tố gia đình (béo phì, hút thuốc lá, uống rượu, ít hoạt động thể lực, ăn mặn, tiền tăng huyết áp,....đặc biệt là nhân tố dự phòng, điều trị không dùng thuốc : chế độ ăn, hoạt động thể lực, vật lý trị liệu, chăm sóc điều dưỡng,...Tư vấn tâm lý và giáo dục sức khỏe, giám sát hồ sơ sức khỏe cá nhân....