Giá trị lớn của những tư liệu nhỏ

Những tư liệu quý này đang được trưng bày tại Thư viện Quốc gia Việt Nam đến hết ngày 17/9/2018.

Thiết thực hưởng ứng các hoạt động chào mừng kỷ niệm 73 năm ngày Cách mạng Tháng Tám thành công (19/8/1945-19/8/2018) và Quốc khánh nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945-2/9/2018) đã và đang được tiến hành rộng rãi trong cả nước, Thư viện Quốc gia Việt Nam tổ chức trưng bày hơn 300 tư liệu gồm sách, báo, tạp chí được sắp xếp theo 4 nội dung: “Những ngày Cách mạng Tháng Tám lịch sử”; “Cách mạng tháng Tám -Thắng lợi vĩ đại đầu tiên của cách mạng Việt Nam”; “2/9/1945 - Kỷ nguyên mới của độc lập dân tộc”; “Có một Việt Nam như thế”.

Trong kỷ nguyên số hóa, công chúng có thể dễ dàng tìm kiếm được nhiều tư liệu cũ về những ngày Cách mạng Tháng Tám, thắng lợi vĩ đại đầu tiên của cách mạng Việt Nam, song việc lướt web tìm thông tin sẽ khó có được cảm giác bồi hồi, xúc động như khi được nhìn tận mắt những cuốn sách đã ngả vàng vì nhuốm màu thời gian như: Tài liệu tham khảo về Cách mạng Tháng Tám (Nhà xuất bản Giáo dục năm 1978); Hồi ký Cách mạng tuyển chọn (Nhà xuất bản Hội Nhà văn); Trong lòng Hà Nội  - Hồi ký kháng chiến thủ đô; Hồi ký Một chặng đường Cách mạng Tháng Tám (Nhà xuất bản Văn hóa Dân tộc), Việt Minh và thắng lợi Cách mạng Tháng Tám (Nhà xuất bản Sự thật)…

Số đặc biệt của Báo Cứu quốc mừng Ngày Độc lập.

Lật lại những trang tư liệu cũ, công chúng sẽ tìm được nhiều thông tin lịch sử quan trọng. Chẳng hạn, theo bài viết “Khởi nghĩa từng phần ở Đồng bằng Bắc Bộ trong Cách mạng Tháng Tám 1945” của Tiến sĩ Nguyễn Đình Cả đăng trên Tạp chí Lịch sử Đảng số 8/2009, có thể thấy, thực hiện quan điểm khởi nghĩa từng phần của Hội nghị Trung ương 8 (tháng 5/1941), trong Chỉ thị “Nhật – Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta” ngày 12/3/1945, trong thời kỳ tiền khởi nghĩa, các Đảng bộ địa phương đã cụ thể hóa vận dụng chủ trương của Đảng vào thực tế. Tại các tỉnh, thành đồng bằng Bắc Bộ đã diễn ra một quá trình khởi nghĩa từng phần tiến tới tổng khởi nghĩa với các hình thức sau: Tổ chức các cuộc đấu tranh biểu tình thị uy, biểu dương lực lượng cách mạng, tiến hành diễn thuyết có vũ trang tự vệ nhằm áp đảo tinh thần kẻ thù, tuyên truyền vận động quần chúng nhân dân đoàn kết cùng đấu tranh để giành độc lập, tự do. Sự đa dạng của các hình thức đấu tranh đã từng bước đầy lùi các loại kẻ thù, làm tan rã từng mảng bộ máy tay sai ở cơ sở, làm thời cơ chín muồi hơn để các tỉnh, thành đồng bằng Bắc Bộ tiến tới tổng khởi nghĩa.

Cùng với đó, qua các trang tư liệu cũ, công chúng cũng có thể tìm thấy những thông tin văn hóa thú vị. Một ví dụ là trong bài viết “Một số hình ảnh về cuộc cách mạng mùa thu năm 1945” đăng trên Tạp chí Lịch sử quân sự 9/2014, tác giả Nguyên Vũ (Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam) đã giới thiệu về một số tác giả, tác phẩm ảnh tiêu biểu, ghi lại không khí hào hùng của những ngày lịch sử. Đó là các nghệ sĩ nhiếp ảnh gạo cội, những người đã có nhiều đóng góp cho nền nhiếp ảnh nước nhà như: Vũ Năng An, Nguyễn Bá Khoản, Võ An Ninh, Nguyễn Tiến Lợi… cùng các bức ảnh lịch sử khắc họa thành công hình tượng quần chúng nhân dân Hà Nội với khí thế cách mạng sục sôi trong những giờ khắc thiêng liêng, những khoảnh khắc đặc biệt từ những ngày đầu nhân dân Hà Nội chuẩn bị khởi nghĩa cho tới khi Cách mạng Tháng Tám thành công.

Ngoài ra, khu trưng bày tư liệu còn có nhiều bài viết phân tích về phương pháp cách mạng trong tổng khởi nghĩa Tháng Tám 1945; giá trị khoa học và ý nghĩa thực tiễn của Cách mạng Tháng Tám 1945; Tháng 8 năm 1945 và con đường cách mạng giải phóng dân tộc ở Đông Nam Á…

Trong khuôn khổ khu trưng bày, công chúng cũng được “tận mục sở thị” những cuốn sách viết về lịch sử Cách mạng Tháng Tám tại các địa phương như Vĩnh Phúc, Phú Thọ, Hưng Yên, Thanh Hóa, Hòa Bình, Hà Giang, Sơn Tây, Tuyên Quang, Yên Bái, Thái Bình, Nam Định, Ninh Bình, Hải Dương, Hải Phòng, Hà Nam, Ninh Thuận, các tỉnh ven biển Nam Trung Bộ…

Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là trang sử chói lọi, mở ra bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử dân tộc Việt Nam. Từ đây, nhân dân Việt Nam thoát khỏi chế độ quân chủ phong kiến và những đêm dài nô lệ của thực dân, phát xít. Thắng lợi này là tiền đề của dấu mốc lịch sử 2/9 - ra đời nước Việt Nam dân chủ cộng hòa.

Trong nội dung chuyên đề “2/9/1945 - Kỷ nguyên mới của độc lập dân tộc”, điểm nhấn chính là những cuốn sách viết về Tuyên ngôn độc lập như: Từ chiếu dời đô đến bản Tuyên ngôn độc lập; Hồ Chí Minh viết Tuyên ngôn độc lập; Tuyên ngôn độc lập của Chủ tịch Hồ Chí Minh – Giá trị lý luận và ý nghĩa thời đại; Tuyên ngôn độc lập – Những khát vọng về quyền dân tộc và quyền con người… Bên cạnh đó, cũng có một số cuốn sách thu hút được sự chú ý đặc biệt của công chúng. Trong đó phải kể đến Báo cáo trước Quốc hội 30/10/1946 về hoạt động của Chính phủ trong một năm chính quyền (báo cáo viên là Vũ Đình Hòe) về các lĩnh vực: Xây dựng nền dân chủ; tổng tuyển cử và Quốc hội; việc trị an; quốc phòng; tư pháp; ngân sách và hoạt động tài chính; kinh tế; canh nông; giao thông công chính; giáo dục; y tế.

Hoặc Hiến pháp nước Việt Nam dân chủ cộng hòa đã được Hội nghị Đại biểu toàn quốc họp tại Thủ đô Hà Nội thông qua ngày 8/11/1946 và công nhận chính thức ngày 9/11/1946. Được quốc dân giao trách nhiệm thảo bản Hiến pháp đầu tiên của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, Quốc hội nhận thấy Hiến pháp phải ghi được những thành tích vẻ vang của cách mạng và phải xây dựng trên những nguyên tắc: Đoàn kết toàn dân không phân biệt giống nòi, gái trai, giai cấp, tôn giáo; Đảm bảo các quyền tự do, dân chủ; Thực hiện chính quyền mạnh mẽ và sáng suốt của nhân dân.

Khu trưng bày tư liệu được tổ chức trong khuôn viên Thư viện Quốc gia Việt Nam ở Hà Nội.

Nội dung chuyên đề cuối cùng của khu trưng bày tư liệu trong khuôn viên Thư viện Quốc gia Việt Nam là “Có một Việt Nam như thế” với khá nhiều đầu sách mới được thiết kế bắt mắt, thể hiện sự phát triển và hội nhập của đất nước trên đa dạng lĩnh vực: chính trị, lịch sử văn hóa, địa lý, kinh tế, khoa học… Đặc biệt, sách về cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 – một chủ đề “nóng” được đề cập với tần suất khá dày trong các hội nghị, hội thảo, trên các phương tiện truyền thông đại chúng vài ba năm trở lại đây, cũng được đưa lên kệ để giới thiệu với đông đảo công chúng tham quan khu trưng bày.

Bên cạnh các tủ trưng bày, để đáp ứng nhu cầu thông tin của công chúng, Thư viện Quốc gia Việt Nam còn trang bị màn hình liên tục trình chiếu video clip giới thiệu về Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9.

Có thể nói, bộ sưu tập các tư liệu được Thư viện Quốc gia Việt Nam lựa chọn đã mang tới cho công chúng và bạn đọc những thông tin hữu ích, những hiểu biết sâu sắc về tầm vóc của Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, một sự kiện đánh dấu bước nhảy vọt vĩ đại trong lịch sử hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc ta.

** Những mốc son lịch sử:

- 9/1940: Khởi nghĩa Bắc Sơn.

- 11/1940: Khởi nghĩa Nam Kỳ. Hội nghị Trung ương Đảng họp, chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang đánh đổ cùng một lúc cả hai kẻ thù là đế quốc thực dân và phong kiến.

- 5/1941: Hội nghị Trung ương họp. Thành lập Mặt trận Việt Minh.

- 22/12/1944: Thành lập Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân, tiền thân của Quân đội nhân dân Việt Nam.

- 9/3/1945: Pháp đầu hàng phát xít Nhật ở Đông Dương.

- 4/1945: Thống nhất các lực lượng vũ trang lấy tên “Giải phóng quân”. Các khu giải phóng ra đời. Nạn đói xảy ra ở Bắc Kỳ và Trung Kỳ, làm 2 triệu người chết.

- 8/1945: Liên Xô tuyên chiến với Nhật. 15/8/1945, Nhật đầu hàng đồng minh vô điều kiện.

- 13/8/1945: Thành lập Ủy ban Khởi nghĩa toàn quốc. Thành lập Chính phủ lâm thời, ra lệnh tổng khởi nghĩa.

- 19/8/1945: Cuộc tổng khởi nghĩa thắng lợi ở Hà Nội.

- 23/8/1945: Thắng lợi ở Huế.

- 25/8/1945: Một triệu đồng bào Sài Gòn đứng dậy giành chính quyền.

- 28/8/1945: Tất cả các tỉnh hoàn thành việc cướp chính quyền.

- 2/9/1945: Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn độc lập, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời.