Đưa Nghị quyết Đại hội XII của Đảng vào công tác đối ngoại

Văn kiện Đại hội XII đã làm rõ hơn và phát triển thành “Bảo đảm lợi ích tối cao của quốc gia dân tộc, trên cơ sở các nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế, bình đẳng và cùng có lợi”. Qua đó, Đảng ta khẳng định: Thứ nhất, lợi ích quốc gia và lợi ích dân tộc là đồng nhất; Thứ hai, lợi ích quốc gia dân tộc của Việt Nam được xác định trên cơ sở các nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế, bình đẳng và cùng có lợi, không phải là những lợi ích dân tộc vị kỷ, hẹp hòi; Thứ ba, bảo đảm lợi ích quốc gia dân tộc phải là nguyên tắc tối cao của mọi hoạt động đối ngoại, lợi ích quốc gia dân tộc phải là tối thượng, là tiêu chí hàng đầu đánh giá hiệu quả của mọi hoạt động đối ngoại.

Quan điểm chỉ đạo việc thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc được nêu cụ thể hơn. Hai nhiệm vụ đối ngoại “Giữ vững môi trường hòa bình” và “Bảo vệ vững chắc Tổ quốc” có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Các quan điểm chỉ đạo, định hướng lớn đối với quá trình hội nhập quốc tế được nêu rõ hơn trong văn kiện Đại hội XII. Định hướng hội nhập quốc tế được nêu trong Văn kiện Đại hội XI được Văn kiện Đại hội XII cụ thể hóa bằng những quan điểm chỉ đạo cụ thể gồm: Thứ nhất, phải bảo đảm hội nhập quốc tế là sự nghiệp của toàn dân và cả hệ thống chính trị; Thứ hai, đẩy mạnh hội nhập trên cơ sở phát huy tối đa nội lực, gắn kết chặt chẽ và thúc đẩy quá trình nâng cao sức mạnh tổng hợp, năng lực cạnh tranh của đất nước; Thứ ba, hội nhập kinh tế là trọng tâm, hội nhập trong các lĩnh vực khác phải tạo thuận lợi cho hội nhập kinh tế; Thứ tư, hội nhập là quá trình vừa hợp tác vừa đấu tranh, chủ động dự báo, xử lý linh hoạt mọi tình huống, không để rơi vào thế bị động, đối đầu, bất lợi.

Điểm lại lịch sử có thể thấy rõ kết hợp kinh tế, quốc phòng, an ninh, đối ngoại nhằm tạo ra sức mạnh tổng hợp để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc đã được cha ông ta đúc kết thành kế sách dựng nước và giữ nước từ hàng nghìn năm qua. Trong hai cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc gần đây nhất, cũng như những năm đổi mới vừa qua, kết hợp kinh tế với quốc phòng, an ninh và đối ngoại là một vấn đề có tính quy luật. Nó tồn tại và chi phối mọi hoạt động của các quốc gia trong tiến trình phát triển.

Ngày nay, những tinh hoa ấy tiếp tục được tiếp thu, gìn giữ, phát huy trên một tầm cao mới. Kinh tế, quốc phòng, an ninh, đối ngoại là những nhiệm vụ to lớn và nặng nề. Đây không phải là những nhiệm vụ đơn lẻ và không cá nhân nào, đơn vị nào hay một địa phương nào có thể một mình gánh vác nổi. Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XII đã chỉ rõ, tư duy về sự kết hợp để thực hiện nhiệm vụ kinh tế, quốc phòng, an ninh, đối ngoại trước hết là có sự phân công, phân nhiệm rõ ràng; Biết đặt chúng trong mối quan hệ chặt chẽ, hài hòa, hỗ trợ lẫn nhau vì lợi ích tối cao của đất nước. Sự kết hợp giữa kinh tế, quốc phòng, an ninh, đối ngoại bao giờ cũng nhắm tới đích là huy động được sức mạnh của toàn dân tộc, cả chế độ, các cấp, các ngành, các lực lượng cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước.

Kết hợp kinh tế, quốc phòng, an ninh và đối ngoại nằm dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo tập trung, thống nhất của Đảng, Nhà nước, có sự chỉ đạo, điều hành và quản lý của Nhà nước nhằm thúc đẩy, hỗ trợ cho nhau cùng phát triển. Phát triển kinh tế nhằm tạo ra của cải cho xã hội, tạo tiền đề vật chất kỹ thuật để tăng cường sức mạnh quốc phòng an ninh. Nhiệm vụ chủ yếu của quốc phòng-an ninh là bảo vệ chủ quyền, giữ gìn an ninh đất nước, bảo vệ thành quả cách mạng, bảo vệ chính quyền và chế độ xã hội, tạo môi trường thuận lợi cho phát triển kinh tế xã hội và hoạt động đối ngoại.

Hoạt động đối ngoại phải phục vụ cho hoạt động kinh tế, củng cố, tăng cường quốc phòng-an ninh. Từng mặt nhiệm vụ kinh tế, quốc phòng an ninh và đối ngoại có yêu cầu riêng và tuân theo các quy luật vận động riêng, nhưng chúng có quan hệ biện chứng, hữu cơ trong một thể thống nhất, gắn kết chặt chẽ với nhau, cái này là điều kiện tồn tại và phát triển của cái kia. Nếu quá nhấn mạnh mặt này và không kết hợp chặt chẽ, hài hòa thì sẽ hạn chế mặt kia, thậm chí dẫn đến hậu quả nghiêm trọng. Do vậy, xây dựng kinh tế, củng cố, tăng cường sức mạnh quốc phòng an ninh và hoạt động đối ngoại cần phải được kết hợp chặt chẽ để tạo ra sức mạnh tổng hợp quốc gia và đạt hiệu quả cao trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Hiện nay, nhiệm vụ quốc phòng an ninh và đối ngoại được xác định trước hết là bảo đảm hòa bình và ổn định để phát triển kinh tế, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.Văn kiện Đại hội XII đã nêu rõ những định hướng lớn đối với quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, hội nhập trong các lĩnh vực chính trị, quốc phòng, an ninh, văn hóa, xã hội và các lĩnh vực khác. Trong 5 năm tới, hội nhập kinh tế quốc tế tập trung vào quá trình triển khai các cam kết đã ký kết; Hội nhập trong lĩnh vực chính trị tập trung vào việc đẩy mạnh và làm sâu sắc hơn quan hệ với các đối tác chiến lược và các nước lớn có vai trò quan trọng đối với an ninh và phát triển của đất nước, đưa khuôn khổ đã xác lập đi vào thực chất; hội nhập trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh tham gia các hoạt động hợp tác ở mức cao hơn như hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc và các hoạt động khác; Hội nhập trong lĩnh vực văn hóa xã hội tập trung vào việc áp dụng và tham gia xây dựng các bộ tiêu chí phục vụ xây dựng nền kinh tế tri thức, con người Việt Nam trong thời kỳ công nghiệp hóa hiện đại hóa, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.

Văn kiện Đại hội XII đã nhấn mạnh yêu cầu phát triển công tác đối ngoại đa phương. Định hướng này đặt ra yêu cầu mới: Công tác đối ngoại đa phương không chỉ phải chuyển mạnh từ “tham dự” sang “chủ động tham gia”, nhất là vào quá trình xây dựng và định hình các quy tắc và luật lệ mới, mà còn phải phát huy vai trò của Việt Nam tại các cơ chế đa phương. Xuất phát từ lợi ích quốc gia dân tộc, phát huy vai trò tức là phải nâng cao được vị thế, vai trò và tận dụng hiệu quả vị thế, vai trò tại các cơ chế đa phương để bảo đảm các lợi ích phát triển và an ninh của đất nước. Định hướng này cũng chỉ rõ các cơ chế đa phương được ưu tiên trong 5 năm tới là ASEAN và Liên hợp quốc.