Đình chiến Syria: Mỹ bất lực nhìn Nga-Thổ-Iran thành công

Tổng thống Nga Putin và Thổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan

Theo Ria Novosti, đến thời điểm này, hầu hết các khu vực của Syria, những nơi chỉ mới mấy hôm trước vẫn còn rền vang tiếng súng, thì nay đã ngừng bắn. Giờ đây Tổng thống Nga Putin đã tuyên bố một cách trịnh trọng và rõ ràng: "Sự kiện vừa đạt được không chỉ đơn giản là thứ mà chúng tôi chờ đợi từ lâu, mà để đạt được chúng tôi đã mất nhiều công sức". 

Ngay khi đón nhận tin tức quan trọng này trong cuộc gặp gỡ với Tổng thống Putin, Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu thông báo: "Chúng ta đã đạt được điều kiện giảm lực lượng quân đội Nga ở Syria". Thông báo của ông Shoigu có nghĩa là nhiều nhiệm vụ của Nga ở Syria đã hoàn thành và cường độ tham gia của họ sẽ giảm đi, mặc dù cuộc chiến khủng bố, tất nhiên, là vẫn chưa kết thúc.

Vậy thì điều gì đã xảy ra và tại sao nó lại được cho là quan trọng? Thứ Năm vừa qua (29/12), ba văn bản đã được các bên ký kết. Nhiều cuộc họp giữa các bên tham chiến dưới sự trung gian của Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và Iran trên lãnh thổ của Thổ Nhĩ Kỳ đã được tổ chức.

Văn bản đầu tiên là thỏa thuận giữa chính phủ Syria và phe đối lập vũ trang "về vấn đề ngừng bắn". Các nhóm vũ trang lớn được ghi nhận là các phe đối lập ở Syria tham gia thỏa thuận gồm có: "Ahrar al-Sham"(những người Syria tự do), "quân đội Hồi giáo", "Mặt trận Syria" và các nhóm khác. Các điều kiện chính được đưa ra là những nhóm này từ bỏ liên kết với các nhóm khủng bố IS và "Mặt trận Al-Nusra".

Đây chính là điều mà chính quyền Obama cam kết sẽ đạt được nhưng cuối cùng Ngoại trưởng John Kerry đã thất bại. Thay vào đó Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và Iran đã thực hiện được.

Khởi đầu thành công với Aleppo

Văn bản thứ hai có tên "Tổ hợp các biện pháp giám sát chế độ ngừng bắn". Văn bản thứ ba là tuyên bố "Về sự sẵn sàng bắt đầu đàm phán hòa bình để giải quyết tình hình Syria".

Những văn bản này không chỉ đề cập đến các biện pháp giảm tình trạng bạo lực ở Syria bắt đầu từ nửa đêm 30/12, mà còn là giải pháp chính trị chiến lược cho cuộc khủng hoảng ở Syria vốn kéo dài từ năm 2011.

Nga và Thổ Nhĩ Kỳ là các bên đảm bảo Thỏa thuận đình chiến, còn Iran tham gia các biện pháp hỗ trợ cho các thỏa thuận. Tất cả các bên phải theo sát để đảm bảo các tổ chức phi chính phủ nước ngoài phải rút khỏi lãnh thổ Syria.

Các văn bản dự thảo được tiến hành song song với các cuộc đàm phán phức tạp về vấn đề Aleppo. Có thể nói rằng, thành công của thỏa thuận về vấn đề Aleppo vào giữa tháng 12/2016 - một phần của thỏa thuận chính trị lớn này, có liên quan đến việc phân chia khu vực ảnh hưởng và thậm chí nó còn đánh dấu cơ sở khuôn khổ cho hòa bình tương lai của Syria.

Cần lưu ý rằng, sự phân chia khu vực ảnh hưởng không phải là phân chia Syria như nhiều người lầm tưởng. Và không giống như một số cái đầu nóng ở Hoa Kỳ; cả Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và Iran đều không quan tâm đến điều này. Syria sẽ vẫn thống nhất lãnh thổ theo biên giới hiện tại.

"Rất tiếc phản ứng với tin vui từ Syria này không được lạc quan cho lắm và còn xa mới được đến lạc quan. Nhưng ít nhất đây cũng là một bước tiến. Hy vọng rằng nếu đó không phải là một tia sáng trong bóng tối của chiến tranh, thì cũng xuất hiện những nhà lãnh đạo mạnh mẽ, có trách nhiệm sẵn sàng hành động để đi đến kết quả", Ria Novosti bình luận. 

Cảnh hoang tàn tại Aleppo - Syria.

Nếu các chính trị gia phương Tây làm tất cả để tiêm nhiễm kích động về việc chính phủ giành lại được thành phố trọng yếu của Syria là Aleppo, thì một số nhà lãnh đạo ở phương Đông đã bắt đầu nhận rõ điều này. Họ nhìn thấy rằng cuộc chiến ở Syria có thể kéo dài đến vài thập kỷ, chứ không phải vài năm. Hơn nữa, không chỉ người dân Syria, mà cả các nước láng giềng đều gãnh chịu hậu quả tàn phá của nó.

Và cả thế giới có thể cảm nhận được hậu quả này. Những năm gần đây, các cuộc tấn công khủng bố diễn ra khắp mọi nơi, từ Thổ Nhĩ Kỳ sang Pháp và Đức, đang trở thành tiếng vọng của cuộc chiến Syria. Những kẻ khủng bố đang ngày càng trẻ hóa và đa dạng. Nếu trước đây khủng bố chỉ là nam giới ở độ tuổi trung niên, thì giờ đây chúng trẻ hơn nhiều và có cả phụ nữ, thậm chí là thanh thiếu niên và trẻ em.

Nếu đây là nguyên nhân cho cuộc chiến ở Syria thì nó phải được dừng lại mà không cần chờ xem ai là người giành chiến thắng chung cuộc. Sự cân bằng lực lượng trên các mặt trận đã thay đổi theo hướng có lợi cho chính phủ Syria, đủ để cho phe đối lập phải quy thuận, nhưng chưa đủ để đảm bảo vượt qua các thế lực đứng sau. Để muốn không chìm sâu vào vực thẳm của các cuộc xung đột dân sự, cần phải tìm ra một lực lượng đủ mạnh để gắn kết họ chống lại một cái ác chung là những kẻ khủng bố.

Iran và Thổ Nhĩ Kỳ cùng với Nga sẽ là ba nước trung gian giữa chính phủ Syria và phe đối lập. Như Tổng thống Putin tuyên bố, các cuộc đàm phán sẽ được tổ chức tại Astana, Kazakhstan và sẽ được bắt đầu vào giữa tháng 1/2017.

Trong tháng 12/2016, trên cơ sở thỏa thuận của bộ Ba, các nhóm chiến binh và dân thường đã rời Aleppo với sự cho phép của lực lượng quân chính phủ.Với kinh nghiệm hợp tác này, các bên trung gian đã chứng tỏ được khả năng tiếp tục công viêc.

Cảnh hoang tàn tại Syria.

Giải pháp đóng băng cuộc xung đột Syria

Các bên kiên quyết chấm dứt cuộc xung đột đẫm máu ở Syria.Và nếu điều này không thể thực hiện ngay lập tức, thì cũng cần tập trung vào các nhiệm vụ tối thiểu như: giảm mức độ bạo lực và bắt cóc ở các bên, nhờ đó cuộc xung đột không trở nên nguy hiểm hơn, mà ngược lại sẽ dần lắng xuống.

Rõ ràng thỏa thuận phải "tiến hành các bước toàn diện để giải quyết cuộc khủng hoảng một cách hòa bình".  Nhiều bước trong đó được quy định trong Nghị quyết số 2254 của Hội đồng bảo an Liên Hiệp Quốc "Về tình hình ở Trung Đông", đã được thông qua vào ngày 18/12/2015.

Đây là sự chuẩn bị cho sự ra đời Hiến pháp mới của Syria. Và có thể tổ chức bầu cử sớm sau khi hiến pháp này được thông qua 18 tháng.

Một số ý tưởng khác được đưa ra, như tăng cường vai trò của hội đồng địa phương, nơi quy tụ các cơ quan đại diện mới cho nhiều nhóm tôn giáo và dân tộc, ví dụ như hội nghị hiến pháp hoặc những điều tương tự.

Có nhiều lý do để lo lắng, có nhiều vấn đề cần giải đáp. Bên nào sẽ có tư cách tham gia thỏa thuận về chính phủ liên minh Syria, mà không chịu ảnh hưởng từ Thổ Nhĩ Kỳ, phe đối lập, và Iran? Làm thế nào để phân định vùng ảnh hưởng? Vai trò của người Kurd ở Syria là gì sau tất cả những mâu thuẫn với Thổ Nhĩ Kỳ? Làm thế nào để Thổ Nhĩ Kỳ và Iran hợp tác lâu bền?...

Những câu hỏi được đặt ra hiện giờ chỉ có thể được trả lời sau quá trình đàm phán. Những vấn đề chính đã được bắt đầu. Hoạt động hướng tới hòa bình cho Syria đã được khởi động.

Quá trình này sẽ khó khăn và thậm chí có thể có đổ máu. Cuộc chiến đấu chống khủng bố sẽ còn rất gian khổ.