Diễn biến nguy hiểm của tranh chấp Nhật - Trung

Sau khi phát hiện một máy bay quân sự Trung Quốc bay vào Khu vực xác định phòng không (ADIZ), Nhật Bản đã điều 2 chiếc máy bay F-15 và Trung Quốc đáp trả bằng cách “tung” 2 máy bay J-10.

Hôm 10/1, Nhật Bản đã điều 2 chiếc máy bay F-15 để “xua đuổi” máy bay Trung Quốc.

Hãng tin Kyodo dẫn lời một quan chức quốc phòng Nhật Bản cho biết Lực lượng phòng không nước này phát hiện ra máy bay của Trung Quốc trong Khu vực xác định phòng không vào khoảng 12 giờ đêm hôm 10/12. Mặc dù máy bay Trung Quốc không tiến vào không phận Nhật Bản nhưng đã 3 lần xâm nhập Khu vực xác định phòng không.

Trong thông cáo báo chí ngày 11/1, Bộ Quốc phòng Trung Quốc cho biết chiếc máy bay vận tải Shaanxi Y-8 của nước này đang tiến hành một cuộc “tuần tra” các mỏ dầu khí ở phía đông Ôn Châu, tỉnh Chiết Giang và xác nhận nước này đã điều 2 chiếc máy bay J-10 sau khi Nhật Bản điều động 2 máy bay F-15 để đuổi bám chiếc máy bay vận tải trên. Sau đó, chiếc máy bay vận tải Trung Quốc đã rời khỏi khu vực này.

Hôm 11/1, trong một bài xã luận, tờ Hoàn Cầu của Trung Quốc viết rằng: “Nhờ vào sự ngạo mạn của Nhật Bản đối với Trung Quốc mà Trung Quốc và Nhật Bản có lẽ đang ở vào bước ngoặt dẫn tới tình trạng đối đầu”, và rằng sự oán giận của hai nước đối với nhau đã tiến tới “mức cao nhất kể từ sau Chiến tranh thế giới lần II”.

“Ngày càng có khả năng xảy ra một cuộc giao tranh quân sự. Chúng ta không nên ảo tưởng rằng Nhật Bản sẽ bị lùi bước trước lập trường cứng rắn của chúng ta. Chúng ta cần phải chuẩn bị cho tình huống xấu nhất”, tờ báo này viết.

Không giống như các vụ trước đây khi chỉ có sự tham gia của máy bay dân sự, tàu tuần tra hay tàu cá, hôm 10/12, lần đầu tiên 2 nước điều máy bay quân sự ra đối đầu nhau tại biển Hoa Đông. Đây là tiến triển quan trọng và là điềm báo xấu cho tương lai trừ phi một bên thứ ba có đủ uy lực khiến cả hai nước lùi bước.

Hôm 9/1, Bộ Ngoại giao Mỹ thông báo vào tuần tới, Trợ lý Ngoại trưởng chuyên trách về các vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương Kurt Campbell sẽ dẫn đầu một phái đoàn đến Seoul và Tokyo. Chiều hôm 10/1, ông Campell cùng Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton và các quan chức Mỹ khác đã hội đàm với Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Thôi Thiên Khải tại Bộ Ngoại giao Mỹ.

“Chúng tôi muốn cả hai nước hiểu rằng khu vực Đông Bắc Á có vai trò vô cùng quan trọng đối với nền kinh tế toàn cầu. Chúng ta không thể chịu nổi hậu quả nếu tình trạng căng thẳng tiếp tục như hiện nay làm xấu đi mối quan hệ giữa Nhật Bản và Trung Quốc, hai quốc gia quan trọng nhất châu Á, không phải chỉ vì vấn đề an ninh của chúng ta mà còn vì mục tiêu thúc đẩy sự thịnh vượng về kinh tế”, tờ Trung Quốc nhật báo (Chinadaily) dẫn lời ông Campell. Ông Campell cũng nói với các phóng viên rằng chuyến công du sắp tới của ông sẽ tập trung chủ yếu vào việc giải quyết tranh chấp Nhật – Trung.

Trong khi đó, hôm 10/1, Chánh văn phòng nội các Nhật Bản Yoshihide Suga tuyên bố rằng nước này sẽ dùng “mọi biện pháp giám sát có thể” để bảo vệ quần đảo Senkaku/Điếu Ngư và vùng biển quanh quần đảo này. Tuyên bố này được đưa ra nhằm đáp trả thông báo của Bắc Kinh rằng Trung Quốc sẽ tiếp tục thường xuyên tuần tra vùng biển quanh Senkaku/Điếu Ngư. Ông Suga gọi kế hoạch này của Trung Quốc là “vô cùng bất bình thường”.

Với sự tham gia của máy bay quân sự, Nhật – Trung đang tiến sát hơn tới một cuộc xung đột vũ trang vì tranh chấp chủ quyền quần đảo Senkaku/Điếu Ngư.

Hôm 9/1, trong một thông báo đầy mạnh mẽ, Bộ Quốc phòng Nhật cho biết bộ này đang cân nhắc cho phép máy bay của Lực lượng phòng không bắn cảnh cáo các máy bay Trung Quốc xâm phạm không phận Nhật Bản. Tân Hoa Xã bình luận rằng đó sẽ là một động thái “khiêu khích”, “nguy hiểm” và “vô trách nhiệm” và rằng khi cảnh báo này, Nhật Bản đã “trượt sâu vào đường hướng sai lầm”.

Hôm 11/1, Tokyo tuyên bố tăng chi tiêu quốc phòng thêm 2,03 tỷ USD và số tiền này sẽ được dành để mua sắm tên lửa, máy bay chiến đấu và máy bay trực thăng.

Ngay cả trước khi vụ đối đầu bằng máy bay chiến đấu giữa hai nước xảy ra thì nhiều chuyên gia đã cảnh báo rằng cuộc tranh chấp Nhật – Trung ngày càng trở nên nguy hiểm, có nguy cơ rơi vòng xoáy và trở thành xung đột. Phát biểu trên kênh CNN (Mỹ), chuyên gia Ian Bremmer bình luận rằng: “Theo tôi, nguy cơ xảy ra xung đột Nhật – Trung là vấn đề nóng nhất và duy nhất mà đang bị đánh giá thấp và chúng ta sẽ phải theo dõi tình hình hết sức sát sao”.

Trong khi đó, có dấu hiệu cho thấy Tokyo có thể sẽ bày tỏ “thiện chí” bằng cách tách Đài Loan – hòn đảo cũng tuyên bố Senkaku/Điếu Ngư thuộc về mình - ra khỏi Trung Quốc. Được biết lực lượng canh gác bờ biển Nhật Bản đã “nới tay” đối với các ngư dân Đài Loan tại vùng biển quanh quần đảo này. Mặc dù Tokyo phủ nhật thay đổi chính sách nhưng các ngư dân Đài Loan đã có thể tự do hoạt động tại các khu vực mà cho đến nay họ vẫn bị ngăn chặn.

Mặc dù các quan chức chính phủ Đài Loan nhiều lần phủ nhận nhưng những người phê bình chính quyền Mã Anh Cửu lo ngại rằng Đài Loan, trong những năm gần đây đã cải thiện đáng kể mối quan hệ với Trung Quốc, có thể đang “hùa theo” Trung Quốc chống lại Tokyo về vấn đề quần đảo Senkaku mà Trung Quốc thì gọi là Điếu Ngư còn Đài Loan gọi là Điếu Ngư Đài.