Đề xuất hình thức sở hữu tư nhân và tập thể về đất đai

>> Đà Nẵng kiến nghị đổi chức danh Chủ tịch UBND TP thành thị trưởng

Hội thảo tổng kết chuyên đề thi hành các quy định của Hiến pháp 1992 về vấn đề sở hữu đất đai do UBND TP Đà Nẵng tổ chức ngày 3/12 - Ảnh: HC

“Khoa học và không sợ phạm huý!”

Sáng 3/12, UBND TP Đà Nẵng đã tổ chức hội thảo thu thập ý kiến đóng góp cho báo cáo tổng kết chuyên đề “thi hành các quy định của Hiến pháp năm 1992 về vấn đề sở hữu đất đai”. Đây là chuyên đề thứ 5 và cũng là chuyên đề cuối cùng mà Đà Nẵng thực hiện trong kế hoạch được Thủ tướng Chính phủ giao về tổng kết việc thi hành Hiến pháp năm 1992.

Ông Võ Duy Khương, Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP, Tổ trưởng Tổ giúp việc cho HĐND và UBND TP Đà Nẵng về tổ chức tổng kết thi hành Hiến pháp 1992 nhận định, sở hữu đất đai là một trong những vấn đề hết sức hệ trọng của đất nước. Trong những năm qua, bên cạnh những thành tựu thì công tác quản lý và sử dụng đất đai còn nhiều khó khăn, vướng mắc, bất cập, chưa đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn cuộc sống.

Tuy nhiên, do chưa có điều kiện để phân tích một cách đầy đủ, khoa học những hạn chế đó nên chưa xác định được những giải pháp hữu hiệu để khắc phục. “Từ đó dẫn tới tình trạng đất đai trở thành vấn đề tồn tại lớn nhất, vướng mắc lớn nhất, khiến người dân và chính quyền không “gặp nhau” nhiều nhất, làm nảy sinh khiếu kiện kéo dài từ địa phương lên tới trung ương!” – ông Võ Duy Khươg nhấn mạnh.

Ông cho rằng việc Quốc hội và Chính phủ tổng kết thi hành Hiến pháp năm 1992 về vấn đề sở hữu đất đai là cơ hội lớn để giải quyết những hạn chế, vướng mắc nêu trên. Đồng thời đề nghị các nhà khoa học, nhà quản lý… tham dự hội thảo tập trung trí tuệ đóng góp ý kiến cho vấn đề “luôn luôn lớn, luôn luôn thời sự” này với tinh thần chung là “khoa học và không sợ phạm huý”, đề xuất những kiến nghị có hiệu quả nhất cho công tác tổng kết việc thi hành các quy định của Hiến pháp 1992 về vấn đề sở hữu đất đai của trung ương.

Tiếp tục duy trì chế độ sở hữu nhà nước về đất đai

Trên tinh thần đó, dự thảo báo cáo của UBND TP Đà Nẵng do Phó Giám đốc Sở TN-MT Trần Văn Toán trình bày đã nêu nhận định: Đất đai là nhân tố có ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống, xã hội, kinh tế, văn hoá và chính trị của con người. Quan điểm chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước ta về đất đai cơ bản là phù hợp với tình hình hiện nay. Nhưng các cơ chế, chính sách cụ thể thì lại chưa phù hợp, dẫn đến một số hạn chế, đặc biệt là quyền sử dụng đất chưa được làm rõ bản chất.

Các đại biểu phát biểu ý kiến đóng góp tại hội thảo - Ảnh: HC

Từ thực tiễn công tác quản lý và sử dụng đất thời gian qua, UBND TP Đà Nẵng đã đề xuất “vẫn tiếp tục duy trì chế độ sở hữu nhà nước về đất đai”. Theo đó, nhà nước có quyền định đoạt về mục đích sử dụng đất và thu hồi đất đề sử dụng vì lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng, quốc phòng, an ninh. Người dân hoặc doanh nghiệp không thể tuỳ tiện định đoạt đất đai như bán cho nước ngoài hoặc khai thác tài nguyên trong lòng đất.

TS Vũ Văn Tuấn (Học viện Hành chính – Chính trị khu vực 3) tán đồng với đề xuất này và cho hay, khi bàn luận về vấn đề đất đai ở VN nên là sở hữu nhà nước hay tư nhân, một chuyên gia Nhật Bản đã kể lại bài học kinh nghiệm về tư nhân hoá sở hữu đất đai thông qua chuyện Chính phủ Nhật muốn mở rộng một sân bay ở nước này từ rất lâu. Mọi tiềm lực đều không thiếu nhưng họ vẫn không thể làm được do các chủ đất xung quanh sân bay dứt khoát không chịu bán mặc dù được trả giá rất cao. “Như vậy, nếu công hữu mà xử lý tốt thì vẫn tốt hơn là tư hữu mà xử lý không tốt” – TS Vũ Văn Tuấn nêu quan điểm.

Đồng tình với việc “trong giai đoạn hiện nay, giữ nguyên hình thức sở hữu nhà nước về đất đai là phù hợp” song ông Trần Văn Toàn phát hiện cả Hiến pháp 1992 và Luật Đất đai 2003 đều xác định “đất đai thuộc sở hữu toàn dân”, trong khi Bộ luật Dân sự 2005 lại quy định “đất đai thuộc hình thức sở hữu nhà nước”. Nghĩa là có sự không thống nhất trong các văn bản pháp luật có hiệu lực cao của Nhà nước khi đề cấp vấn đề sở hữu đất đai. Sự bất cập này cần được giải quyết trong quá trình sửa đổi Hiến pháp 1992 và hoàn thiện chính sách pháp luật về đất đai.

Cần xem xét thêm sở hữu tư nhân và tập thể

Bên cạnh đó, báo cáo của UBND TP Đà Nẵng nhận định, do phát triển kinh tế theo cơ chế thị trường nên quá trình tư nhân hoá về sở hữu đất đai đã và đang diễn ra trên thực tế một cách không thể tránh khỏi, ảnh hưởng đến chế độ sở hữu toàn dân về đất đai được xác định trong Hiến pháp 1992. Trong khi đó, các cơ quan quản lý Nhà nước không đủ sức để sử dụng các công cụ và biện pháp hành chính nhằm kiểm soát sự vận động của các yếu tố và quy luật thị trường. Hậu quả mà cả nhà nước và xã hội phải gánh chịu là giá đất ngày càng tăng nhanh hơn so với hiệu quả thật sự của các dự án đầu tư

Từ đó, báo cáo của UBND TP Đà Nẵng đề xuất xác lập thêm các hình thức sở hữu tư nhân và sở hữu tập thể về đất đai bên cạnh sở hữu nhà nước. Theo đó, cần phân biệt rõ đất thuộc sở hữu của cá nhân, doanh nghiệp, tổ chức, đất của cộng đồng (dòng họ, nhà chùa, nhà thờ) và đất thuộc sở hữu nhà nước. Mỗi miếng đất phải gắn với một chủ sở hữu rõ ràng, không thể nhầm lẫn. Ngay cả đất thuộc sở hữu nhà nước cũng phải nêu rõ ai là đại diện chủ sở hữu trên mảnh đất đó. Như vậy sẽ phù hợp hơn với nhu cầu phát triển của thực tế, làm giảm tham nhũng trong bộ máy quản lý đất đai.

Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Đà Nẵng Võ Duy Khương yêu cầu sớm hoàn chỉnh đề xuất đa dạng hoá quyền sở hữu đất đai để trình Chính phủ và Quốc hội xem xét - Ảnh: HC

Ông Trần Văn Toán giải thích thêm: Khi là chủ sở hữu thì người dân có quyền “bán” hay “không bán” đất của mình để đảm bảo lợi ích. Khi đó thị trường đất đai sẽ dần hình thành một cách minh bạch, giá cả và mọi sự “mua bán”, tích tụ hay phân chia để sử dụng sẽ hợp lý hơn. Tuy nhiên, để lợi ích của người dân và đất nước được đảm bảo tốt hơn thì sở hữu tư nhân về đất đai, theo đề xuất của UBND TP Đà Nẵng, là sở hữu có hạn chế quyền định đoạt. Nhà nước có quyền định đoạt về mục đích sử dụng đất và thu hồi đất để sử dụng vì lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng, quốc phòng, an ninh…

Đề xuất nêu trên cũng cho rằng, cần cho các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế sở hữu đối với đất làm mặt bằng sản xuất, kinh doanh. Doanh nghiệp phải bỏ tiền ra mua đất làm cơ sở kinh doanh thì chắc chắn sẽ đầu tư và sử dụng sao cho đất đó mang lại lợi ích cao nhất, bền vững nhất. Doanh nghiệp vẫn có thể thuê đất của nhà nước hoặc người dân nhưng phải theo cơ chế thị trường “thuận mua, vừa bán”, công khai, minh bạch, không có sự can thiệp hành chính của nhà nước.

Tuy nhiên, theo Th.s Đào Thị Tùng (Học viện Hành chính – Chính trị khu vực 3), báo cáo của UBND TP Đà Nẵng đề xuất thêm hai hình thức sở hữu đất đai mới là sở hữu tư nhân và sở hữu tập thể nhưng chưa giải thích rõ tại sao cần phải có thêm 2 hình thức sở hữu này? Và liệu việc áp dụng các hình thức sở hữu này trong giai đoạn hiện nay đã thật hợp lý hay chưa?

Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Đà Nẵng Võ Duy Khương cũng cho rằng, cần nghiên cứu thêm các cơ sở lý luận và thực tiễn để việc đề xuất thêm hai hình thức sở hữu tư nhân và sở hữu tập thể về đất đai thực sự mang tính thuyết phục. Ông chỉ đạo bộ phận biên tập tiếp thu các ý kiến đóng góp, sớm bổ sung hoàn chỉnh báo cáo, đặc biệt là vấn đề đa dạng quyền sở hữu đất đai, để trình Chính phủ và Quốc hội xem xét.

HẢI CHÂU