Đề cử Lễ hội Đô thị Nước Mặn vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Lễ hội dân gian độc đáo

Đầu tháng 8/2021, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định Lâm Hải Giang vừa ký Công văn số 4662 gửi Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch, về việc đề cử Lễ hội Đô thị Nước Mặn đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Lễ hội Đô thị Nước Mặn là một trong những lễ hội dân gian có quy mô lớn và ra đời sớm ở tỉnh Bình Định, cách đây gần 4 thế kỷ. Hàng năm, lễ hội được tổ chức trong ba ngày: Ngày cuối tháng Giêng âm lịch, có thể ngày 29 hay ngày 30 tùy tháng thiếu hay đủ, và từ ngày 1 đến ngày 2 tháng Hai âm lịch. Thời gian tổ chức lễ hội có thể được kéo dài thêm sang ngày 3 và ngày 4 tháng Hai âm lịch.

Lễ hội đã phục dựng nhiều hoạt động văn hóa đặc trưng vùng thương cảng Nước Mặn sầm uất và trù phú như rước linh tổ tiên của vùng đất này với cả 4 đối tượng ngư – tiều – canh – mục được thờ trong 4 ngôi miếu trấn giữ làng ở cả 4 hướng đông – tây – nam – bắc. Bên cạnh những hoạt động đặc trưng như võ thuật, hát tuồng và hát bài chòi cổ, người dân còn được tham gia nhiều hoạt động văn hóa, thể thao dân gian khác.

Lễ hội được tổ chức tại chùa Bà (thôn An Hòa, xã Phước Quang, huyện Tuy Phước), nơi thờ Thiên Hậu Thánh Mẫu. Chùa mang nét văn hóa, tôn giáo, thể hiện sự hòa hợp giữa các tộc người khác nhau từ nhiều thế kỷ trước đã tạo nên cảng thị sầm uất, có tên trên nhiều hải đồ của các quốc gia trên thế giới. Người dân đã xây dựng Chùa Bà để thờ cúng, cầu cho mưa thuận gió hòa, trời yên biển lặng.

Ở thôn An Hòa hiện vẫn còn lưu truyền những câu ca dao: “Tháng Giêng xem hội chùa Ông - Mà lòng nhấc nhổm chờ mong hội Bà - Ai đi buôn bán nơi xa - Lo về kịp hội quê nhà thường niên”.

Ảnh minh họa. Nguồn: Internet

Ý nghĩa nhân văn sâu sắc

“Lễ hội là một hồi ức về cảng thị lớn nhất phủ Quy Nhơn thuở trước, đã suy tàn và hóa thân thành thành phố biển Quy Nhơn ngày nay. Lễ hội Đô thị Nước Mặn có ý nghĩa sâu sắc bởi đó là hơi thở, là nhịp đập từ trong quá khứ vọng về hiện tại và từ hiện tại hồi tưởng về quá khứ; là dịp để người dân hiểu nhiều hơn về vùng đất của cảng thị và vai trò của cảng thị Nước Mặn đối với đời sống kinh tế - văn hóa Bình Định bao thế kỷ qua”, công văn của UBND tỉnh Bình Định nhấn mạnh.

Cũng theo lãnh đạo UBND tỉnh Bình Định, các hoạt động trong lễ hội mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, giáo dục về truyền thống uống nước nhớ nguồn, truyền thống yêu quê hương đất nước cho các thế hệ mai sau. Từ đó khơi dậy tinh thần tiếp nối truyền thống trong nhân dân, cố gắng trong lao động, sản xuất để xây dựng vùng đất lịch sử này thêm giàu đẹp.

Thời gian qua, UBND tỉnh Bình Định đã chỉ đạo Sở Văn hóa và Thể thao phối hợp với UBND huyện Tuy Phước và các tổ chức, cá nhân liên quan lập hồ sơ khoa học Lễ hội Đô thị Nước Mặn trình Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Đến nay, hồ sơ Lễ hội đã hội đủ điều kiện theo quy định tại Thông tư số 04 ngày 30/6/2010 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quy định việc kiểm kê di sản văn hóa phi vật thể và lập hồ sơ khoa học di sản văn hóa phi vật thể để đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Box:

Nhằm tôn vinh đúng giá trị đích thực về lịch sử, văn hóa, đồng thời định hướng cho công tác bảo vệ và phát huy giá trị của một di sản lễ hội truyền thống trong quá trình hội nhập, phát triển bền vững, UBND tỉnh Bình Định đề nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quan tâm xem xét, quyết định ghi danh, đưa Lễ hội Đô thị Nước Mặn vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Ngọc Mai