ĐBQH Nguyễn Sỹ Cương: Phân bón giả làm khổ nông dân

Góp ý vào Báo cáo về tình hình kinh tế xã hội tại kỳ họp thứ 10 của Quốc hội khóa XIII, đại biểu Nguyễn Sỹ Cương đã dành khá nhiều thời gian để nói về vấn nạn phân bón giả. 

Đại biểu Cương cho rằng, có thể khẳng định những thiệt hại do sử dụng phân bón giả, phân bón kém chất lượng gây ra cho mùa màng, môi trường, sức khỏe cộng đồng và uy tín của thương hiệu nông sản Việt Nam là khôn xiết. Báo Nhân dân ra ngày 12/10 vừa qua đã nêu ra con số mỗi năm chúng ta thiệt hại khoảng 2 tỷ đô la do sử dụng phân bón giả, phân bón kém chất lượng. Hàng năm, trong nhiều nghìn tỷ đồng tiền phân bón được thu từ túi tiền của nông dân trên cả nước có tỷ lệ lớn tiền mua bán các loại phân bón rởm, phân bón giả, gây nhiều thiệt hại cho nông dân, nông nghiệp và nền kinh tế quốc gia. Thực trạng này rất dễ nhận thấy nhưng giải pháp khắc phục cho đến nay chưa mấy hiệu quả và việc xử lý chưa thật nghiêm minh.

Đại biểu Nguyễn Sỹ Cương cho rằng, nhiều năm qua nông dân cả nước vẫn tiếp tục khốn đốn về các loại phân bón rởm, phân bón giả, phân bón kém chất lượng và ngày càng tràn lan. Nông dân không có cách nào phân biệt thực hư trước khi mua phân bón. Thực trạng này như một loại dịch bệnh vô phương cứu chữa và cứ đổ hết lên đôi vai của người nông dân Việt Nam.

Phân bón giả phát hiện tại Cần Thơ

Ông Cương đưa ra thông tin: “Theo tôi được biết có sấp sỉ 5300 các loại phân bón trong danh mục chính thức và sấp sỉ 1000 loại đã được cấp xong giấy hợp chuẩn và hợp quy, chưa kể các loại phân bón truyền thống nằm ngoài danh mục, ước tính xấp xỉ 1000 loại nữa. Như vậy thị trường phân bón Việt Nam đang tồn tại khoảng 7000 chủng loại phân bón, gồm phân bón hóa học, phân bón hữu cơ, phân bón hữu cơ khoáng, phân vi lượng, phân bón dưới rễ và phân bón lá. Đây chính là tồn tại to lớn trong thị trường phân bón ở Việt Nam. Với số lượng, chủng loại phân bón như vậy thì thật khó cho công tác quản lý, kinh doanh cũng như việc hướng dẫn sử dụng cho nông dân. 

Chính vì những tồn tại trên thị trường phân bón Việt Nam luôn tồn tại, phát triển những loại phân bón giả, phân bón nhái, giả mạo nhãn hiệu, thương hiệu của những loại phân bón khác, phổ biến là những loại phân bón chất lượng chỉ còn 20 - 30% hàm lượng theo đăng ký và công bố chất lượng. Đó chính là câu trả lời tại sao năng suất nông nghiệp của Việt Nam thấp, chất lượng sản xuất sản phẩm không cao, chất lượng sản xuất nông nghiệp qua nhiều năm không tăng được bao nhiêu. Trong khi các quốc gia có tỷ trọng nông nghiệp lớn và những quốc gia phát triển chỉ sử dụng khoảng 20 - 30 loại phân bón. Một quốc gia gần chúng ta có nền nông nghiệp khá phát triển là Thái Lan cũng chỉ dùng khoảng 100 chủng loại phân bón cho nông nghiệp, không hiểu tại sao Việt Nam lại sản xuất, kinh doanh, sử dụng quá nhiều chủng loại phân bón đến như vậy.”

Theo ông Cương, những năm gần đây đã có những đợt kiểm tra phân bón đang sản xuất và lưu hành trên thị trường. Qua đó phát hiện đến 50% số mẫu phân bón không đạt tiêu chuẩn chất lượng như đăng ký và công bố trên bao bì. Nhiều cuộc thanh tra, kiểm tra phát hiện những loại phân bón kém chất lượng ở nhiều địa phương, kết quả đều được xử lý êm đẹp để nông dân của cả xã, cả huyện, cả tỉnh tiếp tục gánh chịu nạn phân giả, phân kém chất lượng. Có những công ty bị phát hiện nhiều lần sản xuất phân bón giả, phân bón kém chất lượng, quảng cáo không đúng sự thật, kết quả kiểm nghiệm hàng hóa cho thấy chất lượng không như in trên bao bì vẫn tiếp tục được vận hành. Sau nhiều bước kiểm tra, thanh tra, tranh cãi vụ việc lại được chốt lại bằng hình thức xử lý vi phạm hành chính. Vụ việc sản xuất phân bón giả của công ty Thuận Phong do Ban chỉ đạo 389 phanh phui là một điển hình về sự nương nhẹ của chính quyền địa phương. Chỉ đến khi có sự chỉ đạo trực tiếp của Phó Thủ tướng Chính phủ và Bộ Công an vào cuộc thì vụ việc mới dần được làm sáng tỏ. Nguyên nhân không có gì khác là buông lỏng quản lý và hậu quả là nạn phân bón giả, phân bón kém chất lượng tiếp tục làm khổ người nông dân.

Ông Cương đưa ra đề nghị vấn đề này cần giao cho Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn soạn thảo và chuẩn hóa 100 loại phân bón, phục vụ cho các quy trình phân bón, cho các loại giống cây trồng chính. Soạn thảo quy trình hướng dẫn sử dụng hợp lý cho các loại phân bón trên. Như vậy các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh phân bón chỉ được sản xuất và kinh doanh các loại phân bón đã được cho phép sản xuất và kinh doanh với các loại phân bón theo đúng quy chuẩn của quốc gia. Theo đó các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh phân bón cạnh tranh với nhau một cách lành mạnh, với chất lượng, giá cả, mẫu mã, bao bì, chính sách thương mại, chăm sóc khách hàng, cải tiến công nghệ và nâng cao năng suất cây trồng.

Bên cạnh đó cũng cần giao cho Bộ Công thương chịu trách nhiệm trong lĩnh vực xuất, nhập khẩu nguyên liệu và các loại phân bón phục vụ sản xuất nông nghiệp. Bộ Công thương cần chịu trách nhiệm cấp phép và giám sát các điều kiện cần và đủ cho việc sản xuất phân bón. Chỉ có làm như vậy thì công tác quản lý mới dễ hơn, hạn chế tối đa những tiêu cực trong quản lý và khuyến khích tối đa những tích cực trong cạnh tranh, trong sản xuất kinh doanh phân bón. Nếu làm được điều này chắc chắn người hưởng lợi nhiều nhất sẽ là nông dân, sau đó là người tiêu dùng và thương hiệu cho nông sản Việt Nam.

Ngoài ra, cần xử lý nghiêm khắc, xử lý thật nặng hành vi sản xuất kinh doanh phân bón giả, phân bón kém chất lượng. Hành vi đó phải bị coi nặng hơn những hành vi sản xuất, kinh doanh các loại hàng giả và hàng kém chất lượng khác vì người nông dân vốn là nhóm yếu thế trong xã hội.