"Đấu tranh với bá quyền Đại Hán dai dẳng lắm"

Xin ông cho biết, ông có suy nghĩ gì về bài phát biểu kể trên của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng?

Nhà nghiên cứu Nguyễn Đình An: Trước hết, tôi có cảm giác rất là yên tâm và hết sức hoan nghênh phát biểu của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng. 

Trước đó, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh đã có điện đàm với Ủy viên Quốc vụ Trung Quốc Dương Khiết Trì về việc Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan trên vùng biển, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của ta. Tôi thấy như thế là được, nhưng vẫn chưa yên tâm. Phải có người đại diện cấp cao hơn phát biểu cho rõ ràng thì ý chí của nhân dân mới được thể hiện một cách đầy đủ.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Đình An trả lời phỏng vấn báo điện tử Infonet sáng 12/5 (Ảnh: HC)

Tôi thấy Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng phát biểu, mà lại phát biểu tại hội nghị cấp cao ASEAN là một điều rất thích hợp. Tôi đặc biệt chú ý thấy lời lẽ trong bài phát biểu rất rõ ràng, nghiêm khắc khi vạch trần Trung Quốc có thái độ “hung hăng”, “hành động cực kỳ nguy hiểm”, “ngang nhiên đưa giàn khoan vào hạ đặt sâu trong thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế của một nước trong ASEAN”, “vi phạm đặc biệt nghiêm trọng luật pháp quốc tế”, “vu khống, đổ lỗi cho Việt Nam”, “đe dọa trực tiếp đến hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải ở biển Đông”… Chữ nghĩa có thể nói là đã quá rõ ràng.

Và khi tỏ rõ thiện chí của Việt Nam thì chữ nghĩa trong bài phát biểu của Thủ tướng cũng rất tương thích: “Việt Nam đã hết sức kiềm chế, chân thành bày tỏ mọi thiện chí, sử dụng mọi kênh đối thoại, giao thiệp với các cấp khác nhau của Trung Quốc để phản đối và yêu cầu Trung Quốc rút ngay giàn khoan và các tàu vũ trang, tàu quân sự ra khỏi vùng biển của Việt Nam”. Đồng thời khẳng định “Việt Nam đặc biệt coi trọng và luôn làm hết sức mình để giữ gìn và tăng cường quan hệ hữu nghị tốt đẹp với Trung Quốc”.

Là người luôn theo dõi mọi diễn biến trong mối quan hệ Việt – Trung từ nhiều năm nay, và luôn được thức tỉnh bới những sự kiện như Trung Quốc cưỡng chiếm Hoàng Sa năm 1974 hay chiến tranh biên giới năm 1979, tôi phải nói thật là tâm lý người dân chỉ sợ lãnh đạo bị kiềm tỏa bởi những “16 chữ vàng”, những “4 tốt” nên có thể nhún nhường Trung Quốc trong sự việc giàn khoan HD-981.

Chính vì thế, với bài phát biểu của Thủ tướng về sự vi phạm của Trung Quốc, về thiện chí của chúng ta và khẳng định “Việt Nam cực lực phản đối các hành động xâm phạm và kiên quyết bảo vệ chủ quyền quốc gia và lợi ích chính đáng của mình phù hợp với luật pháp quốc tế”, tôi rất mừng vì đã thể hiện rõ sự kiên quyết, vạch ra và khẳng định quyết tâm bảo vệ chủ quyền. Tôi thấy đây là một phát biểu thể hiện được ý chí của nhân dân Việt Nam tại một hội nghị hết sức quan trọng của ASEAN ngay giữa lúc Trung Quốc vẫn đang hành động ngang ngược trên biển Đông.

Đây là lần tiên một lãnh đạo cấp cao của Việt Nam có phát ngôn chính thức về vấn đề giàn khoan HD-981 của Trung Quốc trên biển Đông, và đã phát biểu một cách hết sức mạnh mẽ. Theo ông, dư luận trong và ngoài nước sẽ tiếp nhận thái độ này của lãnh đạo Việt Nam như thế nào?

Nhà nghiên cứu Nguyễn Đình An: Về dư luận trong nước, tôi khẳng định là nhân dân sẽ ủng hộ Chính phủ. Chính phủ càng kiên quyết thì nhân dân càng ủng hộ. Mấy hôm nay, các phát biểu, các cuộc tập hợp tuần hành, trao kiến nghị… không chỉ của đồng bào trong nước mà còn của kiều bào ta ở Nhật Bản, Thái Lan, Đức… cho thấy phát biểu của Thủ tướng chắc chắn sẽ nhận được sự đồng thuận của nhân dân.

Còn về dư luận quốc tế, chúng ta cũng thấy hầu hết các nhà nghiên cứu quốc tế về biển Đông đều bày tỏ sự ủng hộ đối với Việt Nam. Về phía chính thức thì các phát biểu của người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ, Chánh Văn phòng nội các Nhật Bản trong thời gian qua, rồi tuyên bố mới nhất của lãnh đạo cấp cao ASEAN… cũng đã thể hiện điều này. Tôi cho rằng đây là một thắng lợi của chúng ta.

Nhưng tất nhiên chúng ta còn phải làm nhiều hơn nữa để người ta hiểu rõ thiện chí của chúng ta trong vấn đề này. Bởi đối tượng mà chúng ta đấu tranh hiện nay là một nước cực lớn với 1,3 tỉ dân, có nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, dự trữ ngoại tệ đã lên đến 3.500 tỉ USD thì họ có thể có nhiều chiêu thức để đe dọa, lừa mị, thao túng dư luận thế giới. Vì vậy chúng ta không được chủ quan mà phải tiếp tục mở ra những mặt trận truyền thông có tính toàn cầu để tranh thủ sự ủng hộ của quốc tế đối với chúng ta, như là nhân dân thế giới đã ủng hộ Việt Nam trong kháng chiến chống Mỹ.

Còn về phía dư luận Trung Quốc, theo ông sẽ tiếp nhận thái độ của Việt Nam qua bài phát biểu của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng như thế nào?

Nhà nghiên cứu Nguyễn Đình An: Tôi thấy đây là một vấn đề mà chúng ta phải lưu ý để tranh thủ. Đã có một số học giả và một số người Trung Quốc từng có quan hệ hữu nghị với Việt Nam bày tỏ thái độ không tán thành những sự xâm phạm, uy hiếp của Trung Quốc đối với Việt Nam. Là người từng có thời gian gần 5 năm học tập, công tác ở Trung Quốc, tôi nghĩ nhân dân Trung Quốc với nhân dân Việt Nam thì bao giờ cũng hữu hảo thôi.

Nhưng trong bối cảnh nhà cầm quyền và bộ máy truyền thông của Trung Quốc hiện nay luôn tỏ thái độ hung hăng và xuyên tạc sự thật thì chúng ta cần phải tính làm thế nào cho thật hiệu quả để người dân Trung Quốc hiểu được bản chất của vấn đề. Tôi tin là có thể làm được. Trong chống Mỹ, người ta nói có một “mặt thứ 6 của Lầu Năm góc”. Đó là cuộc đấu tranh phản chiến của nhân dân Mỹ. Bây giờ trong cuộc đấu tranh này, chúng ta cũng phải làm thế nào để ở chính Trung Quốc có được những tiếng nói, những hành động ủng hộ chính nghĩa của chúng ta.

Ngay sau khi hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN ra tuyên bố riêng về vấn đề biển Đông, và ngay trước thời điểm khai mạc hội nghị cấp cao ASEAN 24, Trung Quốc đã lên tiếng “dọa” ASEAN không được đưa biển Đông vào chương trình nghị sự. Thế nhưng vấn đề biển Đông vẫn trở thành chủ đề nóng tại hội nghị cấp cao ASEAN và nguyên thủ các nước ASEAN đã thống nhất ra tuyên bố chung “Nay Pyi Taw” hôm 11/5, kêu gọi các bên tự kiềm chế và không sử dụng vũ lực để giải quyết đối đầu trên biển Đông. Ông nghĩ gì về những diễn biến này?

Nhà nghiên cứu Nguyễn Đình An: Ta biết 10 nước ASEAN đều có quan hệ với Trung Quốc và cũng không phải dễ dàng gì mà đồng thuận trong vấn đề biển Đông. Do vậy, việc hội nghị cấp cao ASEAN ở Myanmar lần này đưa vấn đề biển Đông vào chương trình nghị sự và ra tuyên bố chung rõ ràng là một bước tiến, một thắng lợi của ASEAN và Việt Nam nếu so với hội nghị cấp cao ASEAN năm 2012 ở Campuchia không đạt được sự đồng thuận, không ra được tuyên bố chung.

Đây rõ ràng là một bước tiến đáng mừng. Muốn trở thành một cộng đồng kinh tế vào năm 2015 thì ASEAN phải đảm bảo được mình là một cộng đồng, tức là phải thống nhất, phải đồng thuận, phải có tiếng nói chung. Điều đó tại hội nghị cấp cao ASEAN ở Myanmar đã thể hiện được. Đương nhiên đây cũng là hệ quả của việc Trung Quốc đã đi quá giới hạn xa quá, khiến không ai có lương tri, có suy nghĩ bình thường mà không phản ứng.

Theo ông, Việt Nam cần làm gì tiếp sau những phát biểu mạnh mẽ của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tại hội nghị cấp cao ASEAN 24?

Nhà nghiên cứu Nguyễn Đình An: Trước mắt chúng ta phải tiếp tục đẩy mạnh đấu tranh bằng mọi biện pháp phù hợp để Trung Quốc chấm dứt hành vi ngang ngược đang diễn ra trên biển Đông, rút ngay và không điều kiện giàn khoan HD-981 và các tàu vũ trang, tàu quân sự ra khỏi lãnh hải, thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Đồng thời cùng với ASEAN đẩy mạnh thương lượng thực chất về Bộ quy tắc ứng xử COC. Tôi có cảm tưởng COC là một chuyện rất dài, nhưng tình hình hiện nay đòi hỏi phải kết thúc sớm, đi đến những kết luận cho rõ ràng.

Bên cạnh đó, chúng ta cần tiếp tục nêu cao chính nghĩa, nêu cao những yêu cầu hợp pháp thuận với Công ước quốc tế về luật biển năm 1982 và luật pháp quốc tế nói chung. Muốn vậy, chúng ta phải đẩy mạnh hơn nữa việc truyền thông ra quốc tế. Đặc biệt là tại các diễn đàn quốc tế đa phương, nhất thiết chúng ta cần tranh thủ mọi cơ hội, điều kiện để làm rõ vấn đề này.

Như tôi đã nói, đấu tranh với bá quyền Đại Hán dai dẳng lắm, chúng ta lại ở bên cạnh họ, có rất nhiều quan hệ ràng buộc với họ, thậm chí về kinh tế cũng có thể bị họ gây những sức ép rất đáng ngại. Nhưng tôi nghĩ rằng Chính phủ sẽ đủ bản lĩnh, đủ trí tuệ, và với sự hậu thuẫn mạnh mẽ của hơn 90 triệu dân Việt Nam thì chúng ta có thể có cách đối phó theo cách truyền thống của chúng ta là “lấy nhỏ thắng lớn”, “lấy chính nghĩa thắng hung tàn”. Nhất định chúng ta sẽ giữ vững được độc lập, chủ quyền của mình.

Xin cám ơn ông đã dành cho báo điện tử Infonet cuộc trả lời phỏng vấn này!