Có địa phương "vẽ" ra dự án ngàn tỷ để xin tăng ngân sách

ĐBQH Trương Trọng Nghĩa (TP.HCM) phản ánh thực trạng "bầu sữa" ngân sách Nhà nước đang bị “bòn rút” quá mức hiện nay tại phiên thảo luận ở hội trường về dự Luật Ngân sách Nhà nước (NSNN).

Đua nhau “vẽ” dự án “khủng” để xin tiền ngân sách

ĐB Trương Trọng Nghĩa (TP.HCM) cho hay, trước phiên thảo luận diễn ra một ngày ông có nhận được điện thoại của cử tri bày tỏ sự lo lắng, trong khi chúng ta đang siết lại kỷ luật NSNN để chống lãng phí, thất thoát thì thực tế lại diễn ra thực trạng tăng yêu cầu NSNN mà Quốc hội không kiểm soát được.

ĐBQH Trương Trọng Nghĩa (TP.HCM): Có thực tế địa phương "vẽ" ra dự án "khủng" hàng ngàn tỷ để tăng xin ngân sách.

Cụ thể, hàng năm số lượng các đơn vị hành chính tăng lên, tăng từ cấp huyện, phường, xã dẫn tới tăng bộ máy giúp việc, nhân sự, trụ sở…. Nhìn vào thì không thuộc NSNN, nhưng thực thế NSNN bắt buộc phải đáp ứng nhu cầu chi. Như tại các bộ, ngành, địa phương nói là tiết giảm chi phí, nhưng lại cứ đua nhau xây dựng dự toán, dự án xây dựng đến năm 2020, 2030 cần 50-70 tỷ đô la Mỹ mà thiếu sự kiểm soát của Quốc hội.

Có dự án rồi thì tỉnh nào, bộ, ngành nào cũng trình bày nhu cầu “cao, bức thiết” của địa phương để xin tăng chi ngân sách. Điều đó dẫn tới tâm lý, nếu xây dựng dự toán cần 10 đồng mà chỉ chi cho 3 đồng thì ít quá, nên phải tăng lên 5 đồng, 7 đồng. Mỗi nơi một ít cộng dồn vào làm cho nhu cầu ngân sách “bành trướng” không kiểm soát được.

“Không một nhà nước nào, kể cả các nước phát triển có thể nói rằng NSNN luôn luôn đủ cho nhu cầu. Nên đưa ra lý do nhu cầu quá cao, ngân sách quá thấp không phải lý do chính đáng để hàng năm chúng ta tăng tỷ lệ thất thoát NSNN lên được. Làm sao phải siết chỗ phình to số đơn vị hành chính này, siết chi NSNN chỗ này thì tiết kiệm chi NSNN mới khả thi”- ĐB Nghĩa nói.

ĐB Trần Du Lịch (TP.HCM) lại chỉ ra 4 tồn tại của NSNN, đó là sự lồng ghép quá lâu, thiếu minh bạch giữa NSNN của trung ương và địa phương đã tạo ra cơ chế xin cho kéo dài. Ngoài ra, kỷ luật ngân sách không nghiêm, tùy tiện, tồn tại quá nhiều các quỹ ngoài ngân sách, thiếu kỷ cương. Bên cạnh đó, tính tự chủ của địa phương chưa có, HĐND không biết quyết cái gì về ngân sách. Quy trình thiết lập, kiểm soát ngân sách rất thụ động.        

Kỷ cương ngân sách lỏng lẻo còn được các ĐB nhấn mạnh khi đưa nhiều ví dụ về chuyện có những khoản chi tiếng là tư nhưng đều được “hợp thức hóa” thành các khoản chi công, đơn cử như chuyện chi tiếp khách.

“Thực tế hiện nay nhiều trường hợp khó phân biệt, xác định khách nào là khách công, khách nào là khách tư, nên có những khoản chi tiếp khách bị “đội” lên khá lớn tại nhiều cơ quan, bộ ngành và các địa phương”- ĐB Trương Thị Huệ (Thái Nguyên) nêu thực tế. Vị nữ ĐB này đề xuất, để hạn chế việc lợi dụng các khoản “chi tư để lợi túi cá nhân” thì phải đưa ra hình thức khoán chi chặt chẽ.

“Các khoản tiền xăng xe, tiền tiếp khách… phải được thống nhất khoán hàng tháng và hình thức khoán này phải đi cùng với hiệu quả công việc” – ĐB Huệ kiến nghị.

Ngoài ra, các đại biểu cho rằng, cần phản ảnh đúng những khoản nợ phải trả của ngân sách. “Có những khoản vay Chính phủ vay rồi cho ai vay không biết, nhưng đến kỳ trả nợ thì đưa ra Quốc hội. Thiếu kỷ cương ngân sách khiến cho việc sử dụng tiền thuế của dân không hiệu quả”- ĐB Lịch nêu.

Thực trạng này cũng được ĐB Lê Văn Tân (Hà Nam) phản ánh. “Một số doanh nghiệp vay nợ có bảo lãnh của Nhà nước, khi không trả được,  Nhà nước phải trả nợ thay. Hay các khoản vay từ nước ngoài chưa được Quốc hội kiểm soát tổng thể, nhưng khi chi trả Quốc hội vẫn phải thông qua”- ĐB Tân nói và đề nghị Quốc hội được quyền kiểm soát tất cả các khoản vay và bảo lãnh này.

Bấm nút 2 lần phát biểu những điều “ruột gan” trước thực trạng thu chi ngân sách đang bất ổn hiện nay, Ủy viên Ủy ban Tài chính Ngân sách của Quốc hội Bùi Đức Thụ, ĐB tỉnh Lai Châu vẫn nhớ và đọc vanh vách từng con số thu – chi ngân sách mà không cần phải nhìn giấy . Ông chỉ ra tồn tại việc cho phép chi chuyển nguồn lớn lâu nay đã làm sai lệnh số thực chi mà Quốc hội quyết toán. Hiện số chi chuyển nguồn ngày càng lớn, chiếm hơn 1/4  tổng chi NSNN.

Thêm vào đó, việc cho ứng trước dự toán dẫn đến số bội chi NSNN không còn ý nghĩa, trong khi Hiến pháp quy định mọi khoản thu chi đều phải được dự toán.

“Phải kiên quyết không nên cho phép ứng trước dự toán năm sau”- ĐB Bùi Đức Thụ quả quyết.

Để Quốc hội có thể kiểm soát được tốt hơn các khoản chi NSNN, ĐB Trần Du Lịch đề xuất phải thay đổi lại cách làm ngân sách hiện nay. Theo đó, tại kỳ họp giữa năm, Quốc hội thảo luận việc phân bổ ngân sách, hỗ trợ những lĩnh vực nào, chi những lĩnh vực nào. Chính phủ sẽ dựa theo khuôn mẫu đó để thực hiện. Đến cuối năm, Quốc hội sẽ xem lại, như thế sẽ biết rõ việc nào chi đúng, chi sai.