Clip: Thế giới năm 2012 trong 60 giây

Ở Syria, cuộc nổi dậy bắt đầu năm 2011 đã leo thang thành một cuộc nội chiến giữa một bên là các nhóm nổi dậy do phương Tây “chống lưng” với chính quyền của Tổng thống Assad được Iran và Nga hậu thuẫn.

Hồi tháng 8, đặc phái viên Liên Hợp Quốc Kofi Annan đã từ chức do không thể giúp chấm dứt được cuộc xung đột. Người tị nạn Syria đổ vào Thổ Nhĩ Kỳ, Li Băng và Jordan. Đến nay, căng thẳng giữa Syria và Thổ Nhĩ Kỳ cũng gia tăng.

Ở các quốc gia Trung Đông và Bắc Phi khác, chính quyền mới vật lộn với hậu Mùa xuân Ả rập. Tổng thống mới của Ai Cập, Mohammed Morsi vẫn đang vướng vào cuộc tranh giành quyền lực với tòa án. Trong khi đó, ổn định an ninh vẫn là vấn đề phức tạp đối với Libya.

Vụ tai nạn chìm tàu du lịch Costa Concordia

Tàu du lịch Costa Concordia bị chìm ngoài khơi nước Ý.

Ít nhất 30 người thiệt mạng khi một con tàu du lịch bị lật ngoài khơi Tuscany, Ý vào thứ Sáu, ngày 13/1/2012 – một ngày vô cùng “đen đủi” theo quan niệm của người phương Tây.

Khi tai nạn xảy ra, thuyền trưởng Francesco Schettino đã rời khỏi tàu trước cả hành khách và thủy thủ đoàn.

Con tàu nặng 114.000 tấn này, to gấp đôi con tàu Titanic huyền thoại và là tàu du lịch lớn nhất từ trước đến nay bị đắm, hiện vẫn đang neo trên một mỏm đá ngoài khơi hòn đảo Giglio.

Kinh tế toàn cầu vật lộn với tình trạng ảm đạm

Tăng trưởng của kinh tế châu Âu sụp đổ trong năm 2012: khối đồng euro được dự báo là tụt dốc tới mức thấp nhất kể từ hồi đầu năm 2009. Tỉ lệ thất nghiệp ở Tây Ban Nha đã đạt tới 25%.

Hoa Kỳ tăng trưởng rất chậm chạp nhưng hàng triệu người thất nghiệp khi nước này tiến tới “bờ vực tài khóa” – dự kiến Hoa Kỳ sẽ tăng thuế và cắt giảm chi tiêu trong năm 2013.

Trong khi đó tại khu vực châu Á, kinh tế Ấn Độ và Trung Quốc tăng trưởng chậm chạp. Hãng Goldman Sachs dự báo Trung Quốc, nền kinh tế lớn thứ hai trên thế giới, sẽ tăng trưởng với tốc độ 7% trong thập kỷ tới, giảm đi so với thập kỷ vừa qua.

Cuộc tấn công vào Đại sứ quán ở Benghazi

Đại sứ Mỹ ở Libya Christopher Stephens và 3 quan chức bị thiệt mạng hôm 11/9 trong vụ tấn công vào lãnh sự quán Mỹ ở Benghazi. Cuộc tấn công diễn ra cùng thời điểm với các cuộc bạo động chống Mỹ sau khi một đoạn phim mô tả Nhà tiên tri Mohammad là một kẻ ngu ngốc, đồng tính và trăng hoa. Tổng thống Barack Obama và các quan chức Mỹ thừa nhận rằng đây là một vụ tấn công “khủng bố” và một số quan chức an ninh cấp cao đã phải ra đi sau khi một cuộc điều tra được tiến hành cho thấy tình trạng quản lý rối ren ở Washington.

Căng thẳng Iran leo thang  

Một cơ sở hạt nhân của Iran.

Israel và Hoa Kỳ lên kế hoạch thực hiện cuộc tập trận chung lớn nhất vào tháng 10 khi căng thẳng về chương trình hạt nhân Iran gia tăng. Iran khăng khăng cho rằng chương trình hạt nhân của mình chỉ vì mục đích hòa bình nhưng phương Tây cáo buộc Cộng hòa Hồi giáo đang nỗ lực chế tạo vũ khí hạt nhân. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu còn đe dọa đơn phương tấn công Iran.

Xung đột trên dải Gaza

Sau khi Tư lệnh quân đội của nhóm Hồi giáo Hamas thiệt mạng do bị Israel không kích, cuộc “đấu pháo” giữa Hamas và Israel leo thang căng thẳng khiến hàng trăm người Palestine thiệt mạng. Cuối cùng Ai Cập đứng ra làm trung gian hòa giải để hai bên tiến tới một thỏa thuận ngừng bắn.

Tình trạng thời tiết cực đoan

Trong năm qua, sau nhiều tháng trời bị hạn hán phá hoại mùa màng và làm khô cạn những dòng sông ở khu vực phía Tây, Hoa Kỳ lại bị cơn “siêu bão” Sandy tấn công. Nước Nga cũng gánh chịu nạn hạn hán nặng nề trong khi đó Philippines cũng bị bão lớn tấn công. Báo và hạn hán không phải là điều gì mới mẻ nhưng theo Ngân hàng thế giới, với các chính sách về khí hậu như hiện nay, nhiệt độ Trái Đất sẽ nóng lên 4 độ C vào năm 2100. Hậu quả sẽ là các cơn sóng nhiệt và hạn hán nghiêm trọng hơn nữa, khiến kho lượng thực của thế giới sụt giảm và mực nước biển dâng cao.

Trung Quốc thay đổi giới lãnh đạo, Triều Tiên phóng tên lửa thành công

Bộ Chính trị Trung Quốc ra mắt tại Đại hội Đảng Cộng sản lần thứ 18.

Tại Đại hội Đảng cộng sản lần thứ 18, Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào chuyển giao quyền lực cho Phó chủ tịch Tập Cận Bình. Đây cũng là cuộc chuyển giao của thế hệ lãnh đạo Trung Quốc 10 năm một lần. Trong khi đó, Bạc Hy Lai, ngôi sao chính trị một thời, đã bị giam giữ do bê bối giết người của vợ ông. Vợ ông, Cốc Khai Lai, khai nhận đa giết doanh nhân Neil Heywood và chính quyền thì cáo buộc ông tội tham nhũng.

Tại Triều Tiên, nhà lãnh đạo Kim Jong Un bước vào năm đầu tiên lãnh đạo đất nước sau khi cố Chủ tịch Kim Jong Il qua đời vào tháng 12 năm ngoái. Trong năm nay, Triều Tiên đã phóng thử thành công tên lửa đạn đạo tầm xa mang vệ tinh ra quĩ đạo Trái Đất.

Châu Âu đối  mặt với các cuộc biểu tình chống thắt lưng buộc bụng

Trong nỗ lực kiểm soát nợ công, các chính phủ châu Âu tiếp tục cắt giảm chi tiêu. Các cuộc biểu tình chống thắt lưng buộc bụng gia tăng khi mùa thu tới bắt đầu từ Nam Âu. Điển hình là vào tháng 10, tại Madrid, mỗi ngày diễn ra 6 cuộc biểu tình. Các cuộc biểu tình lan rộng đến nỗi ở đâu không có biểu tình thì ở đó lại được chú ý.

Một năm của các vụ bê bối

Ở Hoa Kỳ, Jerry Sandusky, một cựu trợ lý huấn luyện viên bóng đá tại bang Pennsylvania đã bị buộc tội quấy rối tình dục 10 em trai trong vòng 15 năm. Ông này đã bị kết án từ 30 tới 60 năm tù giam và cuộc điều tra được mở rộng theo hướng truy tố giới quan chức Đại học bang Pennsylvania về tội thông đồng.

Ở nước Anh, người dẫn chương trình quá cố của đài BBC Jimmy Savile được phát hiện là kẻ ấu dâm. BBC bị cáo buộc đã “dìm” một cuộc điều tra nhằm phơi bày tội ác của Savile. Cảnh sát cũng mở rộng cuộc điều tra ra các nhân vật công chúng khác.

Hồi tháng 11, Giám đốc CIA đồng thời là tổng tư lệnh của hai cuộc chiến ở cả Afghanistan và Iraq, đã buộc phải từ chức sau khi có bằng chứng cho thấy ông này “quan hệ tình ái ngoài luồng”.

Bầu cử Mỹ

Bất chấp tỷ lệ thất nghiệp ở mức cao, đương kim Tổng thống Barack Obama đã đánh bại ứng cử viên đảng Cộng hòa Mitt Romney để tiến vào nhiệm kỳ tổng thống thứ 2 của mình. Dòng chữ “Thêm 4 năm nữa” trên trang Twitter của ông Obama là dòng chữ được chuyền lại qua nhiều nhất trong lịch sử trang mạng Twitter. Tuy nhiên, cử tri Mỹ đã giúp đảng Cộng hòa giành được đa số ghế tại Hạ viện. 

Tổng thống Mỹ Barack Obama trúng cử nhiệm kỳ 2.

Nước Mỹ và các vụ xả súng

Vào tháng 7, cả nước Mỹ bàng hoàng sau khi một tay súng đeo mặt nạ xả súng giết hại 12 người và làm 58 người khác bị thương tại rạp chiếu phim khi họ đang xem bộ phim Người Dơi. Đến tháng 8, một tay súng khác xả súng giết hại 6 người khi họ đang cầu nguyện tại một ngôi đền Silk ở bang Wisconsin trước khi tên này bị cảnh sát bắn chết.

Và trong tháng 12, lời kêu gọi tăng cường kiểm soát súng dâng cao sau khi một tay súng 20 tuổi xả súng tại một trường tiểu học khiến 20 em nhỏ và 8 giáo viên thiệt mạng. Tay súng cũng được phát hiện đã chết sau đó.

Vụ thảm sát Marikana

Trong một biến cố đẫm máu nhất ở Nam Phi kể từ khi chế độ Apartheid chấm dứt năm 1994, cảnh sát đã bắn đạn thật vào các công nhân đang giận dữ ở mỏ platinum Marikana hồi tháng 8 khiến 34 người thiệt mạng. Các luật của giới thợ mỏ cho rằng cảnh sát dã bắn hàng chục người từ phía sau còn cảnh sát thì cho rằng họ làm như vậy là để tự vệ.

Hàng loạt ngân hàng gặp bê bối

Hơn 10 ngân hàng ở châu Âu, Nhật bản và Hoa Kỳ đã bị điều tra vì bị nghi gian lận tỉ giá liên ngân hàng trong các hợp đồng trị giá hàng nghìn tỷ USD.

Hậu quả là trong tháng 12, 3 trong số 4 khoản phạt ngân hàng lớn nhất lịch sử được tiến  hành. HSBC đồng ý trả khoản tiền kỉ lục 1,92 tỷ USD vì các các buộc rửa tiền, UBS bị phạt 1,5 tỷ USD vì gian lận tỉ giá và Standard Chartered bị phạt 667 triệu USD vì vi phạm các lệnh cấm vận đối với Iran.

Olympics Luân Đôn

Olympic Luân Đôn 2012 diễn ra thành công tốt đẹp.

Trong năm qua, người Anh đã phá vỡ truyền thống “phớt Ăng lê” (lạnh lùng) của mình để tổ chức sự kiện thể thao lớn nhất thế giới – Thế vận hội Olympics – tại thủ đô Luân Đôn. Sự kiện diễn ra trôi chảy mà không có biến cố nào và ngay cả thời tiết cũng tỏ ra ủng hộ.

“Tia chớp” Usain Bolt đã phá kỉ lục chạy 100m nam, Michael Phelps “thu hoạch” được nhiều huy chương hơn bất kỳ vận động viên Olympic nào còn Thị trưởng Luân Đôn Boris Johnson thì mặc kẹt trên dây cáp khi đang quảng bá cho Olympic Luân Đôn 2012.