Chủ trương đầu tư công sai: "Chẳng lẽ kỷ luật tập thể?"

Đó là ý kiến của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng khi đề cập đến trách nhiệm người đứng đầu về phê duyệt chủ trương đầu tư, khi TVQH trao đổi về dự án Luật Đầu tư công vào sáng 11/4.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng trao đổi với đại biểu bên hành lang quốc hội (Ảnh: Nguyễn Dũng)

Theo ĐBQH Đỗ Văn Đương, Luật Đầu tư công phải đặt trong mối quan hệ chặt chẽ với Luật thực hành tiết kiệm và chống tham nhũng. Tuy nhiên ĐB đưa ra nhận định Luật này giống “như một dòng sông êm đềm”.

Ông Đương cũng đề nghị phải phân định được trách nhiệm cụ thể giữa người quyết định chủ trương và người quyết định dự án cụ thể. 

"Ví dụ quyết định chủ trương nạo vét sông Hậu, người biết rõ thực trạng nhất là bên Chính phủ, còn thông tin cụ thể thế nào chúng tôi (Quốc hội - PV) không nắm được. Hoặc tới đây Chính phủ trình đầu tư xây dựng Sân bay Long Thành, người quyết định chủ trương và người quyết định cụ thể dự án là một. Nếu xảy ra sai phạm thì thế nào? Vậy quyền của người quyết định đầu tư đến đâu?" - ông Đương đề nghị Luật Đầu tư công này phải nghiên cứu để phân định rõ trách nhiệm người quyết định chủ trương đầu tư với đầu tư cụ thể.

Mặt khác Luật Đầu tư công cũng chưa làm rõ được việc kiểm tra của cấp trên đối với cấp dưới, chưa rõ được vị trí, trách nhiệm của Quốc hội, HĐND đối với kiểm tra, giám sát dự án đầu tư công, cũng chưa rõ xử lý công trình đầu tư sai, chưa hiệu quả sẽ thế nào. “Khi xảy ra sai phạm phải xử lý kịp thời để khắc phục hậu quả trước. Đi liền với nó là quy trách nhiệm người quyết định đầu tư và những người có liên quan” – ĐB Đương nói.

Mục tiêu Luật Đầu tư công nhằm khắc phục lãng phí đầu tư không hiệu quả. Tuy nhiên theo ĐBQH Đồng Hữu Mạo (đoàn Thừa Thiên Huế) thì lĩnh vực đầu tư công, nhất là đầu tư xây dựng cơ bản gây nhiều bức xúc, vì nhiều công trình dở dang, phân tán, hiệu quả thấp… Thậm chí nhiều công trình đầu tư xong không sử dụng.

Tồn tại những hạn chế yếu kém đó nhưng cơ quan nhà nước lại rất ít đưa ra để phân tích, rút kinh nghiệm chứ chưa nói đến quy kết trách nhiệm. Theo ông Mạo, vụ Vinalines vừa rồi ta làm việc này nhưng những trường hợp như thế rất hiếm. Hiện chúng ta đang lờ các dự án đó đi.

Cho rằng Luật Đầu tư công “chưa gãi đúng chỗ ngứa”, ĐB Mạo đề nghị cần đánh giá một số công trình có vấn đề, hiệu quả thấp hay có dấu hiệu lãng phí. Thời gian đánh giá cũng phải cụ thể trong luật.

Bên cạnh đó cũng phải thực hiện đánh giá chất lượng công trình. Có thể quy trình làm không sai nhưng chất lượng còn kém, nên phải đánh giá lại. Từ đó quy ra lỗi do khâu giám sát hay thi công? Ai là người chịu trách nhiệm?...

“Nhiều công trình xây xong cứ để thế mà chẳng ai đánh giá cả. Nếu chủ đầu tư là cơ quan dân cử cũng phải rút kinh nghiệm. Tôi muốn Luật Đầu tư công phải nói đậm nét hiệu quả đầu tư công trình, đặc biệt với những công trình có vấn đề, hiệu quả thấp”.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng cho rằng, giữa quyết định dự án đầu tư và chủ trương đầu tư là hai việc hoàn toàn khác nhau. Nhưng không phải dự án nào cũng đưa ra Quốc hội, HĐND các tỉnh xin ý kiến.

Do vậy luật cần phải quy định rõ loại công trình nào phải có quyết định từ chủ trương rồi mới đến quyết định dự án đầu tư. Chủ trương đầu tư là của cơ quan dân cử, còn quyết định dự án đầu tư thuộc về người đứng đầu, có thể là Bộ trưởng, Thủ tướng Chính phủ. Vì thế trách nhiệm giữa phê duyệt chủ trương đầu tư và quyết định dự án đầu tư là khác nhau.

Tuy nhiên Chủ tịch Quốc hội cũng thể hiện băn khoăn về trách nhiệm người đứng đầu cơ quan dân cử khi phê duyệt chủ trương đầu tư.

“Quốc hội là cơ quan Lập pháp quyết định một số vấn đề quan trọng, không phải cơ quan Hành pháp. HĐND cũng không phải cơ quan hành chính địa phương nên không thể kỷ luật người đứng đầu được”.

Mặt khác, Chủ tịch Nguyễn Sinh Hùng còn phân tích thêm: “Quốc hội không có người đứng đầu. Chủ tịch Quốc hội chỉ là người chủ tọa. Không ai làm Chủ tịch Quốc hội mà nhận mình làm thủ trưởng cả. Tôi chưa bao giờ nhận mình làm người đứng đầu. Thỉnh thoảng cũng có ông nói tôi là thủ trưởng, nhưng họ nói như thế cho thuận miệng thôi”.

Khi Quốc hội không xác định người đứng đầu, Chủ tịch Quốc hội đặt câu hỏi: “Vậy các anh kỷ luật ai? Kỷ luật Thường vụ, hay Chủ tịch Quốc hội? Quốc hội đồng ý chủ trương, chẳng lẽ kỷ luật tập thể à? 500 người bỏ phiếu, không thể kỷ luật cả 500 người”.

Chủ tịch Nguyễn Sinh Hùng cũng nhấn mạnh, Quốc hội không nên can thiệp quá cụ thể vào dự án, mà nên để cho Thủ tướng, Bộ trưởng quyết định. Quốc hội chỉ phê duyệt chủ trương thôi.