Chủ tịch Quốc hội “truy vấn”, Bộ trưởng Xây dựng trả lời vòng vo

Đại biểu Lê Nam (Thanh Hoá) gửi đến Bộ trưởng Bộ Xây dựng câu hỏi về tình hình ùn tắc giao thông gần đây tái phát rất nghiêm trọng. Riêng TP.HCM đã có tới 24 điểm thường xuyên kẹt xe, làm cho đời sống nhân dân rất khó khăn. Hà Nội đang tái phát và với tính chất rất nghiêm trọng do nhiều nguyên nhân, trong đó có một nguyên nhân là dân số cơ học tăng quá nhanh, chỉ một phường Hoàng Liệt đến năm 2017 sẽ nhận thêm 12.000 căn hộ, dân số của phường sẽ tăng thêm 200%... 

Đại biểu Lê Nam cho rằng, nguyên nhân quan trọng đó là vấn đề quy hoạch và quản lý xây dựng. Xin Bộ trưởng Bộ xây dựng cho biết vấn đề này như thế nào và quan trọng hơn là giải pháp sắp tới sẽ giải quyết thế nào?

Đại biểu Lê Nam

Trả lời câu hỏi này, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trịnh Đình Dũng cho biết: “Trong thời gian vừa qua vấn đề ùn tắc giao thông đã được các bộ, ngành, các địa phương vào cuộc rất quyết liệt và trực tiếp có chỉ đạo của Chính phủ. Đặc biệt trong đó có hai đô thị lớn là Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, việc đầu tư các công trình kết cấu hạ tầng giao thông, chúng ta thấy có nhiều công trình được xuất hiện, những nút giao thông, không gian đã được thực hiện. Việc tổ chức giao thông ở các đô thị cũng được thực hiện, triển khai rất có hiệu quả, nhưng tình trạng ùn tắc giao thông có xu hướng ngày càng gia tăng và nó trở thành thách thức rất lớn đối với phát triển kinh tế, làm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người dân. Vấn đề ùn tắc giao thông có nhiều nguyên nhân, đây là vấn đề lớn không chỉ ngắn hạn mà phải dài hạn và phải tổng thể chứ không thể giải quyết vấn đề ùn tắc giao thông một cách dễ dàng một sớm một chiều. Chúng tôi xin phân tích về nguyên nhân, có nhiều nguyên nhân, nhưng có ba nguyên nhân chính”.

Theo Bộ trưởng Trịnh Đình Dũng, nguyên nhân thứ nhất, do xu hướng tập trung hóa đô thị, tức là xu hướng dịch chuyển dân cư từ khu vực bên ngoài vào những đô thị trung tâm lớn, mà số lớn này đang diễn ra không chỉ ở Việt Nam, mà hầu hết ở các nước đang phát triển. Bởi vì, đô thị trung tâm như Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội dịch vụ tốt hơn, hạ tầng tốt hơn và các điều kiện sống tốt hơn, nhưng đặc biệt có nhiều việc làm hơn cho nên người dân bên ngoài muốn vào đây tìm kiếm việc làm, đồng thời những người có khả năng kinh tế cũng muốn vào đây để sinh sống, cải thiện cuộc sống. Chính vì thế mà nó làm tăng mật độ dân số ở những đô thị này, chẳng hạn như Hà Nội mật độ bình quân là khoảng 13.000 người/km2, nhưng mà có những quận như quận Đống Đa thì bình quân đến 40.000 người/km2, trong khi đó những đô thị tương ứng ở những nước phát triển cao là thủ đô Pari là 20.000 người/km2, còn những nước như Hồng Kông, Singapore chỉ có 5.000 - 6.000 người/km2. Thành phố Hồ Chí Minh cũng tương tự như vậy.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trịnh Đình Dũng

Vấn đề thứ hai là hệ thống hạ tầng giao thông Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh còn quá nhiều bất cập. Mạng lưới giao thông còn thiếu nhiều, diện tích đất dành cho giao thông cả động và tĩnh đều dưới 50% so với yêu cầu, thiếu hệ thống giao thông công cộng như tàu điện ngầm, tàu điện trên cao, tàu điện trên mặt đất, hệ thống xe bus nhanh. Nhu cầu vốn đầu tư cho hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông rất lớn, nhưng khả năng nguồn lực đầu tư còn rất hạn chế.

Thứ ba, do sự gia tăng của các phương tiện giao thông cá nhân ở Việt Nam, đặc biệt là trong thời kỳ kinh tế được phục hồi, giao thông cá nhân từ xe máy chuyển sang ô tô ngày càng nhiều hơn. Đến 90% các phương tiện giao thông cá nhân được thực hiện ở Việt Nam, còn lại 10% là giao thông công cộng. Như vậy là rất ít, so với thủ đô các nước hay thành phố tương tự ở các nước, như Seoul tới 70% dùng giao thông công cộng, Paris 45%, v.v...

Trong khi Bộ trưởng Trịnh Đình Dũng nêu ra các nguyên nhân ùn tắc giao thông thì Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng nhắc nhở: “Đồng chí Bộ trưởng, đồng chí trả lời thế thì bây giờ ai đi tìm nguyên nhân ùn tắc giao thông, chuyện đấy là chuyện khác. Vấn đề đại biểu hỏi đơn giản là quy hoạch thế nào, xây dựng trái luật và cao tầng phải chặt ngọn, trách nhiệm của Bộ xây dựng thế nào ở chỗ này. Đó là một biện pháp, chỗ đó là một việc gây ra ùn tắc giao thông, dân cư vào đúng rồi nhưng quy hoạch xây dựng đô thị dân cư thế nào? Thứ hai, tại sao cứ xây nhà cao tầng giữa phố, trách nhiệm Bộ xây dựng ở chỗ nào, quản lý thế nào? Sau khi xảy ra rồi thì các đồng chí ra chỉ thị phải thực hiện nghiêm, quản lý nghiêm, xử lý nghiêm. Nhưng ở đây hỏi về quy hoạch về quản lý, tôi hiểu ý của đại biểu Lê Nam hỏi như vậy".

Bộ trưởng Trịnh Đình Dũng tiếp tục trình bày về quy hoạch vùng Thủ đô Hà Nội, quy hoạch vùng Thành phố Hồ Chí Minh nhằm tạo ra các đô thị vệ tinh kết nối, để có thể giãn dân ở đô thị trung tâm và giảm áp lực dân số vào đô thị trung tâm.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng

Trước phần trả lời dài dòng của Bộ trưởng Bộ Xây dựng, Chủ tịch Quốc hội tiếp tục nhắc nhở Bộ trưởng Dũng nên đi vào trọng tâm câu hỏi. Chủ tịch Quốc hội nói: “Không ai yêu cầu trả lời những việc đấy. Đại biểu chỉ hỏi là quản lý quy hoạch, có quy hoạch chung rồi, làm sao mà cứ lộn xộn như thế? Có chủ trương di dời rồi làm sao bây giờ lại không di dời được, trách nhiệm của Bộ Xây dựng thế nào? Phải đi thẳng vào câu hỏi này mới giải đáp được vấn đề”.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng cho biết: “Tôi hiểu là đại biểu Lê Nam có hỏi là tình hình như thế thì trách nhiệm của Bộ Xây dựng liên quan đến quy hoạch thế nào. Quy hoạch ở đây là tổng thể quy hoạch đô thị, liên quan đến cả quy hoạch về xây dựng, quy hoạch giao thông và những vấn đề liên quan đến ùn tắc giao thông thì liên quan như thế nào. Trong thời gian ngắn muốn trả lời một cách tổng thể như vậy, sau đó trách nhiệm này là chung của Chính phủ, riêng Bộ Xây dựng không thể làm được hết. Trách nhiệm ở đây sau này các bộ, ngành cùng phải làm để giải quyết vấn đề ùn tắc giao thông. Như tôi vừa báo cáo ban đầu, vấn đề ùn tắc giao thông ở đây cần thiết phải có một lộ trình và có sự phối hợp đồng bộ cả về nguồn lực và những giải pháp khoa học”.

Không hài lòng với phần trả lời trên, Chủ tịch Nguyễn Sinh Hùng tiếp tục nêu quan điểm: “Trách nhiệm của Chính phủ thì đúng rồi, nhưng ở đây đại biểu chỉ hỏi là trách nhiệm của Bộ Xây dựng. Chính phủ thì đương nhiên là Thủ tướng đứng đầu, các bộ, các ngành phải làm nhưng đại biểu chỉ hỏi là trách nhiệm của Bộ Xây dựng về mấy việc, quy hoạch có rồi, bây giờ lại làm không đúng, giấy phép thấp tầng cứ xây cao tầng, phạt và cho tồn tại. Tại sao trong quá trình quản lý thì không biết, đến lúc xảy ra rồi lại đập phá thì hại cả cho dân. Chỗ này đồng chí phải trả lời sâu vào mới giải quyết được vấn đề".

Trước phần “truy vấn” này, Bộ trưởng Trịnh Đình Dũng cho biết, Bộ đã có câu trả lời như vậy còn nếu theo câu hỏi cụ thể thì Bộ Xây dựng sẽ có trả lời thêm.