Cháy ngôi nhà Lang hơn 100 tuổi: Có cứu được không?

Như Infonet đã đưa tin, chiều tối ngày 24/10, nhà Lang, ngôi nhà sàn của vị quan Lang duy nhất còn sót lại và đang được bảo tồn tại Bảo tàng Không gian Văn hóa Mường đã bị thiêu hủy trong một vụ hỏa hoạn.

Vụ việc xảy ra do một nhóm du khách, trong thời gian chờ đợi món ăn đã tự ý đốt lửa ở bếp Mường để nướng ngô khiến ngọn lửa bùng lên và cháy dữ dội. Điều đáng nói là thay vì báo nhân viên ở đây thì đám du khách đã hoảng sợ bỏ chạy khiến đám cháy không được dập tắt kịp thời, gây ra hậu quả nghiêm trọng.

Theo những nghệ nhân cao tuổi rành nghề mộc và kiến trúc; ngôi nhà Lang chỉ bị cháy phần mái trên và đầu cột, còn phần cấu trúc gỗ ở đế sàn vẫn còn nguyên vẹn, đó là phần rường cột căn bản của công trình này chỉ bị xém phần ngoài vỏ, vẫn còn cơ hội phục dựng lại được.

Ngôi nhà Lang, chủ yếu kết cấu bằng hệ khung gỗ, sàn vách gỗ, mái cọ, cùng gần 200 hiện vật nhiều chủng loại bằng đồng, gỗ, gốm, tre, vải... nguyên bản từ nền văn hóa Mường được chính chủ nhân của nó là ông Vũ Đức Hiếu, GĐ Bảo tàng Không gian văn hóa Mường sưu tập, giữ gìn, bảo tồn trong nhiều năm qua đã bị thiêu hủy hoàn toàn.

Theo ông Hiếu, tổn hại của vụ hỏa hoạn đối với riêng Bảo tàng, và với di sản văn hóa các dân tộc anh em nói chung trên đất nước Việt Nam, là chưa thể nào đo đếm ngay được. 

Ông Hiếu cũng khẳng định: "Tuy nhiên, không có mất mát nào lớn lao quá đến nỗi không thể bù đắp được. Do đám cháy được khu biệt và dập tắt nhanh chóng nên tất cả những kiến trúc quan trọng khác của Bảo tàng vẫn còn nguyên vẹn".

Ngôi nhà Lang cùng các hiện vật bên trong đại diện cho văn hóa của một tầng lớp cao cấp nhất trong xã hội Mường cổ xưa tuy đã bị cháy; nhưng đó cũng chỉ là một phân khúc quan trọng trong rất nhiều phân khúc quan trọng khác trải dài trên 5 hec-ta Bảo tàng. 

Những kiến trúc không kém phần quan trọng khác như “Nhà Ậu” (đại diện cho tầng lớp trung lưu trong xã hội Mường cổ); “Nhà Noóc”, “Nhà Noóc trọi” (đại diện cho tầng lớp bình dân, và cùng đinh nghèo khổ của xã hội Mường xưa). 

Bên cạnh đó, khu nhà trưng bày hiện vật của các nghề trong xã hội Mường (dệt vải, đánh cá, đi săn, làm nông nghiệp…); khu nhà sàn sáng tác cho các nghệ sĩ tạo hình đương đại; chùa Phượng; đền thờ thánh mẫu thượng ngàn của người Mường, vườn cây thuốc Mường, khu vườn đặt để các tác phẩm mỹ thuật trong nước và quốc tế… vẫn còn y nguyên và tiếp tục mở cửa đón khách đến thăm ngay hôm sau vụ hỏa hoạn. 

Ông Hiếu cũng cho biết thêm, và điều còn đáng mừng hơn nữa, “và khi tro bụi” rơi hết, với những quan sát của những nghệ nhân cao tuổi rành nghề mộc và kiến trúc; thì ngôi nhà Lang chỉ bị cháy phần mái trên và đầu cột, còn phần cấu trúc gỗ ở đế sàn vẫn còn nguyên vẹn, đó là phần rường cột căn bản của công trình này chỉ bị xém phần ngoài vỏ, vẫn còn cơ hội phục dựng lại được. 

"Đúng với tinh thần của người xưa đã nói: “còn da lông mọc, còn chồi nảy cây”, một di sản cũng có thân phận và đời sống như một con người, có sinh và có diệt. Nhưng có sinh không có nghĩa là không có diệt, và diệt cũng chỉ là khởi đầu của sự nảy mầm sinh. 

Một di sản mất đi, do không may hoặc cố ý, không có nghĩa là nó sẽ mất đi như một cú xóa ký ức. Nó sẽ còn lại mãi mãi trong ký ức và tâm thức của chúng tôi, chúng ta; để rồi đến lúc nào đó tái sinh trong một hình thức tươi trẻ hơn, mãnh liệt hơn", ông Hiếu lạc quan bày tỏ.