Cần kế hoạch dài hạn sử dụng trái phiếu chính phủ

Rà soát lại danh mục đầu tư

Theo Bộ trưởng Bộ Kế hoạch & Đầu tư Bùi Quang Vinh, để đảm bảo khả năng cân đối và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn trái phiếu Chính phủ, Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 1792/QĐ-TTg ngày 31/12/2011 về tăng cường quản lý đầu tư từ vốn ngân sách nhà nước và vốn trái phiếu Chính phủ nhằm tránh tình trạng đầu tư dàn trải, kéo dài thời gian, gây lãng phí, thất thoát và giảm hiệu quả đầu tư. Việc bố trí vốn trái phiếu phải đảm bảo một số nguyên tắc.

Các đại biểu thảo luận tại kỳ họp thứ 2, QH khóa XIII - Ảnh P.H

Trước hết, Chính phủ sẽ tiến hành rà soát và lập danh mục các dự án được đầu tư từ nguồn vốn trái phiếu Chính phủ. Theo đó, các Bộ, ngành và địa phương tổ chức rà soát và lập danh mục các dự án đầu tư phân loại theo các tiêu chí như dự án hoàn thành, đã bàn giao và đưa vào sử dụng trước ngày 31/12/2011 nhưng chưa bố trí đủ vốn (Nhóm 1); dự án có khả năng hoàn thành trong năm 2012 (Nhóm 2); dự án có khả năng hoàn thành trong năm 2013 (Nhóm 3) và danh mục các dự án còn lại (Nhóm 4).

Thứ tự ưu tiên bố trí vốn trái phiếu Chính phủ như sau: Tập trung bố trí vốn đối với dự án thuộc Nhóm 1; Ưu tiên bố trí vốn đối với dự án thuộc Nhóm 2, rồi đến Nhóm 3. Đối với dự án Nhóm 3 cần theo dõi tiến độ thực hiện phù hợp với Quyết định đầu tư, khả năng cân đối vốn và tình hình thực tế thực hiện trong 2 năm 2012 và 2013.

Đối với các dự án Nhóm 4 cần được phân loại thành 2 nhóm nhỏ với mục đích là chuyển đổi hình thức đầu tư, hoặc nếu không chuyển đổi được thì các Bộ, ngành địa phương phải chủ động tìm các nguồn vốn khác. Phương án cuối cùng là giãn tiến độ và tiến hành thực hiện sau năm 2015.

Dự kiến kinh phí trong cả giai đoạn 2011-2015 (gồm cả Chương trình 135 giai đoạn III, Chương trình 30a và Chương trình Mục tiêu quốc gia mới đang trình Quốc hội phê duyệt) là khoảng 276 nghìn tỷ đồng, trong đó ngân sách Trung ương khoảng 105 nghìn tỷ đồng (tỷ trọng 38,1%, tương ứng với khoảng 2,1% tổng chi ngân sách nhà nước giai đoạn 2011-2015), ngân sách địa phương khoảng 61,5 nghìn tỷ đồng (tỷ trọng 22,3%), vốn tín dụng khoảng 39,8 nghìn tỷ đồng (tỷ trọng 14,4%), nguồn vốn khác (huy động từ dân cư, cộng đồng, v.v...) khoảng 46,6 nghìn tỷ đồng (tỷ trọng 18%).

Cần cân đối trái phiếu và ngân sách

Ủy ban Tài chính Ngân sách QH về cơ bản thống nhất với đánh giá của Chính phủ về tình hình thực hiện vốn TPCP trong giai đoạn 2003 - 2010 và cho rằng, việc ban hành các Nghị quyết của Quốc hội về đầu tư từ nguồn vốn TPCP từ năm 2003 đến nay là chủ trương đúng đắn, góp phần quan trọng vào việc nâng cấp hệ thống cơ sở hạ tầng, tác động tích cực tới sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Việc thực hiện vốn TPCP trong giai đoạn 2003 - 2011 đã đạt được kết quả tích cực, với tổng vốn TPCP đầu tư cho các dự án, công trình là 236.770 tỷ đồng, đến hết năm 2010 giải ngân 171.880 tỷ đồng; đã có 1.952 dự án và tiểu dự án được hoàn thành đưa vào sử dụng, góp phần quan trọng vào việc hình thành hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông, thủy lợi, y tế, giáo dục, trong đó có một số công trình hiện đại mang tính đột phá chiến lược, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an ninh quốc phòng, an sinh xã hội và từng bước cơ cấu lại nền kinh tế, bố trí hợp lý dân cư, bảo đảm an toàn ở những vùng ngập lũ, sạt lở núi, ven sông, ven biển, nhất là ở nông thôn và những địa bàn đặc biệt khó khăn.

Tuy nhiên, nhiều đại biểu cho rằng, chất lượng công tác quy hoạch ở một số lĩnh vực còn nhiều hạn chế, thiếu tầm nhìn dài hạn; công tác khảo sát, đánh giá, xác định hiệu quả chưa sát, chưa đáp ứng yêu cầu, chưa tính toán chính xác quy mô, tổng mức đầu tư, thời gian triển khai, thực hiện, hoàn thành dẫn đến nhiều dự án phải điều chỉnh mục tiêu, quy mô, tiêu chuẩn kỹ thuật...

Việc phân bổ, giao kế hoạch chưa sát với thực tiễn, bố trí vốn không đủ, điều chuyển vốn không kịp thời, chưa có thứ tự ưu tiên. Một số công trình, dự án chưa hoàn tất thủ tục đầu tư, song vẫn được đưa vào danh mục bố trí vốn; một số dự án có khả năng bảo đảm tiến độ thực hiện hoặc khối lượng hoàn thành cao nhưng lượng vốn được bố trí rất thấp, cùng với việc triển khai thực hiện còn nhiều bất cập do năng lực quản lý của chủ đầu tư, năng lực nhà thầu còn hạn chế, ách tắc trong giải phóng mặt bằng đã làm chậm tiến độ hoàn thành, gây lãng phí, hiệu quả đem lại không cao...

Đại biểu Nguyễn Nguyệt Hường, Hà Nội nêu ý kiến: QH nên đề ra một chương trình dài hạn về phát hành trái phiếu Chính phủ trong các năm nhằm lên kế hoạch cụ thể sử dụng nguồn vốn từ trái phiếu Chính phủ; đưa vốn trái phiếu Chính phủ vào cân đối với ngân sách Nhà nước vì đây là một nguồn tài chính của đất nước.

Bên cạnh đó, cần thường xuyên kiểm tra, rà soát việc giải ngân và sử dụng vốn đầu tư phát triển đối với các công trình xây dựng để có thể nắm rõ thực chất hiệu quả sử dụng nguồn vốn này. Là cơ quan phê chuẩn ngân sách, QH cần nắm rõ và kiểm soát tốt hơn tình hình sử dụng ngân sách nhà nước, nâng cao trách nhiệm trước cử tri và nhân dân.

Hà Phương