Bộ trưởng Tư pháp “ghét lãng phí và hình thức”

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường nhấn mạnh trong chương trình Dân hỏi Bộ trưởng trả lời tối 18/8 khi đề cập đến việc phổ biến và giáo dục pháp luật.

Người dân thấy bất ngờ và tỏ ra bức xúc khi đề cập đến quy định phạt xe không chính chủ. Bộ trưởng thấy như thế nào về vấn đề này?

Tôi xin được chia sẻ vấn đề này. Đúng vào cái ngày nghị định có hiệu lực bản thân tôi cũng nhận được điện thoại của người dân, thậm chí của ĐBQH tại Hà Nội về quy định đó và cũng tỏ ra bức xúc vì nhiều người dân bất ngờ.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường

Đây không phải là quy định gì mới. Trong Nghị định 34 của Chính phủ năm 2010 đã quy định về vấn đề xử phạt hành vi không chuyển quyền sở hữu đối với phương tiện mô tô và ô tô. Theo quy định mới tại Nghị định 71 của Chính phủ năm 2012, quy định mức phạt được nâng lên từ 5 – 8 lần. Việc xử phạt cao như vậy người dân mới bắt đầu chú ý.

Mặc dù nghị định đó được ban hành trước một tháng rưỡi, nhưng do hướng dẫn không đầy đủ nên người dân bị bất ngờ vì câu chuyện đó.

Thông tin về pháp luật thì luôn quan trọng và quyền người dân được thông tin về pháp luật, cũng như việc nhà nước đảm bảo để cho công dân có quyền được thông tin về pháp luật đầy đủ đã được hiện thực hóa trong luật phổ biến và giáo dục pháp luật rồi. Với vai trò Bộ trưởng Bộ tư pháp, Bộ trưởng sẽ làm gì để luật sớm đi vào thực tiễn, để phát huy hiệu quả và có thực chất?

Tháng 6/2012 Quốc hội đã thông qua Luật phổ biến giáo dục pháp luật và có hiệu lực từ 1/1/2013. Chỉ Việt Nam mới có luật này. Điều đó thể hiện quyết tâm của Đảng, Nhà nước trong việc tăng cường, thúc đẩy làm sao cho ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ công chức, của người dân trong xã hội có sự chuyển biến cơ bản.

Từ khi luật được thông qua đến nay, với trách nhiệm của mình, Bộ Tư pháp đã tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và đồng thời cũng thực hiện theo quyền hạn của mình đồng bộ các giải pháp để làm sao đưa luật này vào cuộc sống. Thủ tướng Chính phủ đã ban hành một quyết định để quy định thành phần, chức năng nhiệm vụ của hội đồng phổ biến giáo dục pháp luật từ trung ương đến huyện.

Về ngân sách do chưa ban hành được thông tư liên tịch về vấn đề này nên vừa qua Bộ Tư pháp với Bộ Tài chính đã thống nhất, có công văn hướng dẫn UBND các tỉnh lập kế hoạch phổ biến giáo dục pháp luật của năm 2014, từ đó lập dự toán NS cho năm 2014. Đa số hiện nay các tỉnh chưa tự đảm bảo được nguồn thu của mình, luật quy định rõ là NS trung ương và cuối năm nay Quốc hội sẽ quyết định NS để bổ sung cho các tỉnh.

Tôi cũng phải nói thêm rằng, luật quy định trách nhiệm của nhà nước, của hệ thống chính trị là đảm bảo cho người dân được thực hiện quyền được thông tin pháp luật. Nhưng mặt khác Luật cũng quy định người dân cũng có trách nhiệm phải tự nghiên cứu, tìm hiểu cũng như tự học tập về pháp luật. Đặc biệt là trách nhiệm của gia đình, trách nhiệm của các thế hệ ông, bà, bố, mẹ rèn luyện cho con cháu của mình có ý thức chấp hành pháp luật.  

Hội đồng phổ biến giáo dục pháp luật ở cấp cơ sở, ví dụ quận huyện, phường xã thì họ sẽ nằm ở đâu trong bộ máy chính quyền, và người dân có thể có được gì từ họ?

Lần này quy định hội đồng đó chỉ ở cấp trung ương và cấp tỉnh, cấp huyện thôi. Riêng cấp xã, mặc dù thực tế có đến 83% xã trong cả nước trước đây đã có hội đồng này, nhưng Quốc hội thấy rằng cấp xã là cấp thực thi pháp luật nên cấp xã không tổ chức hội đồng, mà chỉ có sự chỉ đạo của hội đồng từ trung ương đến cấp huyện, và cấp huyện chịu trách nhiệm.

Nếu trong địa bàn của huyện, hoặc quận đó mà xảy ra tình trạng người dân thiếu hiểu biết về mặt pháp luật, thiếu được cung cấp thông tin về mặt pháp luật, thì hội đồng đó có phải chịu trách nhiệm không?

Hội đồng có trách nhiệm tư vấn cho chính quyền cấp đó chứ hội đồng không có trách nhiệm cung cấp cụ thể thông tin đó. Thông tin đó sau này phải được đặt ở chỗ một cửa của cấp huyện. Hội đồng không phải là cơ quan thực hiện việc đó.

Họ không thực hiện nhưng họ có trách nhiệm trong việc để người dân thiếu kênh thông tin về pháp luật không, thưa Bộ trưởng?

Đương nhiên rồi vì họ là tư vấn mà. Nếu người dân, ví dụ như phụ nữ, hoặc thanh niên, học sinh thiếu điều kiện để tiếp cận với pháp luật thì thành viên của hội đồng đó phải có trách nhiệm tư vấn cho chính quyền cấp đó phải bổ sung cho đối tượng cụ thể kể trên.

Luật quy định ngày 9/11 hàng năm là ngày phố biến giáo dục pháp luật. Tại sao chúng ta phải có một ngày về pháp luật và tại sao lại là ngày 9/11 hàng năm? Liệu 364 ngày còn lại thì sẽ ra sao?

Chọn ngày 9/11 vì đó là ngày năm 1946 Quốc hội thông qua hiến pháp đầu tiên của đất nước. Tổ chức ngày pháp luật vào ngày này để tôn vinh hiến pháp và pháp luật. Làm sao để giáo dục ý thức thượng tôn pháp luật của cán bộ công chức, viên chức và người dân. 364 ngày còn lại thì ngày nào cũng là ngày phổ biến pháp luật.

Tôi ghét câu chuyện lãng phí và hình thức. Ngày 9/11/2013 này sẽ đi vào lịch sử. Dù năm 2013 rất khó khăn, chính phủ chỉ đạo phải tiết kiệm, chống lãng phí, đừng làm cái gì hình thức. Nhưng vì vấn đề lịch sử như vậy tôi cũng có ý kiến và hội đồng trung ương cũng đồng ý sẽ báo cáo Thủ tướng Chính phủ cho tổ chức một cái lễ gọi là ngày pháp luật đầu tiên mang tính quốc gia.

Xin cảm ơn Bộ trưởng!