Bộ trưởng “đi trên dây” ứng cử ĐBQH khóa 14

Thế nhưng, khi trả lời trước Quốc hội tại kỳ họp thứ 11, QH khóa XI ông cũng có những phát ngôn hết sức ấn tượng khi ví việc điều hành ngân sách những năm gần đây như “đi trên dây”. Phóng viên Infonet đã có cuộc phỏng vấn Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng về những vấn đề liên quan đến điều hành ngân sách.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng

Infonet: Thưa Bộ trưởng, còn vài ngày nữa là đến ngày bầu cử QH khóa XIV, lần đầu tiên ứng cử ĐBQH, ông có cảm giác như thế nào?

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng: Tôi rất vinh dự được Trung ương đề cử, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam hiệp thương giới thiệu, cán bộ công chức, viên chức nơi công tác và cử tri nơi cư trú tín nhiệm, thống nhất giới thiệu ứng cử đại biểu Quốc hội khóa XIV. 

Nếu trúng cử, tôi sẽ tiếp tục nỗ lực, phấn đấu làm tốt trách nhiệm là người đại biểu của nhân dân và chương trình hành động đã đề ra. Tôi cũng sẽ có nhiều điều kiện hơn để lắng nghe ý kiến của nhân dân và cử tri; làm cầu nối giữa cử tri và Quốc hội; có nhiều thời gian đi thực tế hơn để nắm bắt tâm tư nguyện vọng của nhân dân, có thêm thực tiễn tham gia xây dựng pháp luật đảm bảo tính khả thi, bảo vệ quyền lợi hợp pháp, chính đáng của nhân dân. 

Đối với tôi, dù chưa tham gia làm ĐBQH nhưng với cương vị là người đứng đầu ngành Tài chính, tôi cũng đã nhiều lần trả lời trước Quốc hội những vấn đề mà Quốc hội quan tâm. Dù chưa đến ngày bầu cử QH khóa XIV, nhưng tôi cho rằng tất cả các ứng viên đã được giới thiệu để bầu vào QH khóa XIV đều là những người có phẩm chất, năng lực tốt, vì vậy dù có trúng hay không trúng cử họ cũng sẽ không ngừng phấn đấu, đem hết sức mình để nâng cao đời sống cho nhân dân.

Infonet: Thưa Bộ trưởng, đến giờ nhiều người vẫn thắc mắc về phát ngôn “điều hành ngân sách như đi trên dây” của ông, ông có thể giải thích thêm điều này được không?

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng: Vấn đề này tôi đã nói rõ trước Quốc hội rồi. Thu ngân sách thời gian qua chúng ta dựa một phần trên dự toán giá dầu. Nhưng giá dầu thì bấp bênh, khi tính toán nguồn thu thì dựa trên mức giá dầu thô là 100 USD và thực tế khi kết thúc năm đã xuống tới 60 USD/thùng rồi có lúc xuống tới 30USD/thùng nhưng chúng ta vẫn chưa thể bỏ thu từ dầu thô ra khỏi cân đối ngân sách. 

Thế nhưng chi thì cố định, đó là chưa kể liên tục phải đối phó với thiên tai, dịch bệnh và những sự kiện bất ngờ khác vì thế việc điều hành cân đối giữa thu và chi có những lúc hết sức khó khăn “như đi trên dây” là thế. Phải làm sao để cân đối được giữa 2 vấn đề này thì mới đảm bảo được an ninh an toàn tài chính quốc gia.

Infonet: Ông là Bộ trưởng nhận nhiệm vụ vào giữa nhiệm kỳ QH khóa XIII, đúng lúc tình hình ngân sách hết sức khó khăn. Nay nhiệm kỳ QH khóa XIII sắp kết thúc, ông nhớ nhất điều gì trong thời gian điều hành vừa qua?

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng: Tôi về nhận nhiệm vụ Bộ trưởng Bộ Tài chính vào tháng 5/2013. Vào thời điểm này thu ngân sách đang gặp rất nhiều khó khăn. Tổng kết 6 tháng 2013 mà thu mới đạt 43% trong khi đó đáng lẽ là phải đạt 50%; đến 9 tháng mới đạt 66% trong khi đó đáng lẽ phải đạt 75%, đến tháng 10 tình hình vẫn hết sức căng, vì thế chúng tôi đã phải báo cáo với Chính phủ, với Quốc hội thực hiện một số giải pháp đặc thù, đồng bộ từ trung ương xuống địa phương nên đến cuối năm 2013 chúng tôi đã thực hiện thắng lợi nhiệm vụ ngân sách năm 2013. 

Rồi những vướng mắc khi khi cải cách thủ tục về thuế, hải quan; hay những lần bàn để điều hành giá cả các mặt hàng thiết yếu, và dịch vụ. Nhưng có lẽ sự cố ngày 13 và 14/5/2014 là ngày tôi nhớ nhất. 

Hôm đó, lợi dụng việc người dân biểu thị lòng yêu nước, phản đối Trung Quốc hạ đặt giàn khoan trái phép trên vùng biển đặc quyền kinh tế của nước ta, một số kẻ quá khích đã đập phá tài sản của doanh nghiệp FDI, gây tổn hại tới uy tín của Việt Nam trước các nhà đầu tư nước ngoài. 

Hôm đó là thứ Sáu, trước tình thế này tôi cấp tốc lên gặp Thủ tướng, nói với Thủ tướng rằng chúng ta phải hành động ngay và đề nghị cho tôi 1-2 ngày để nghiên cứu, chuẩn bị các chính sách hỗ trợ cho các doanh nghiệp bị thiệt hại. 

Một ngày sau, chiều Chủ nhật, chúng tôi đã trình Chính phủ 10 giải pháp xử lý tình huống và đã được Thủ tướng chấp thuận, phê duyệt ngay. Sau đó, chính các lực lượng của ngành tài chính đã phối hợp với các cấp ủy, chính quyền địa phương thực hiện những giải pháp này. Vì thế các doanh nghiệp bị thiệt hại đã nhận được các hỗ trợ từ các chính sách thuế, hải quan, và tiền bảo hiểm đền bù theo các hợp đồng đã ký. Từ đó đã khôi phục được niềm tin của nhà đầu tư nước ngoài với Việt Nam và họ đã yên tâm tiếp tục đầu tư vào Việt Nam. Đây là điều mà không phải nước nào từng xảy ra sự cố tương tự như vậy cũng có thể làm được.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng tiếp xúc cử tri Ninh Bình

Infonet: Ngay sau khi về nhận nhiệm vụ tại Bộ Tài chính, ông đã chỉ đạo cải cách thể chế trong lĩnh vực thuế và hải quan, trước khi có Nghị quyết 19/2014 của Chính phủ? Vì sao ông lại có hành động như vậy?

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng: Xuất phát từ việc cần phải giải quyết căn cơ trong việc cân đối ngân sách. Muốn vậy phải cải cách thể chế để tháo gỡ khó khăn cho sản xuất phát triển vì nguồn thu phải là từ sản xuất mới ổn định.

Vì lẽ đó tôi đã yêu cầu phải cải cách ngay hai lĩnh vực trọng tâm là thuế và hải quan. Trong 5 năm qua, ngành Tài chính đã tham mưu cho Chính phủ trình Quốc hội thông qua 16 dự án Luật; 4 Nghị quyết của QH; 3 Nghị quyết của UBTVQH; 108 Nghị định và Quyết định của Chính phủ; 1099 Thông tư và Thông tư liên tịch của Bộ Tài chính… đó là một khối lượng văn bản quy phạm pháp luật khổng lồ được xây dựng để tạo môi trường thuận lợi cho SXKD, phát triển kinh tế, hội nhập quốc tế và thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam. 

Với lĩnh vực thuế, nếu như năm 2013 vẫn còn tới 531 giờ nộp thuế thì đến nay chỉ còn 117 giờ, đứng Top4 của ASEAN. Đã có tới 98% doanh nghiệp đăng ký nộp thuế điện tử. 

Với lĩnh vực hải quan cũng vậy, đã triển khai thủ tục hải quan điện tử ở tất cả các đơn vị hải quan trong toàn quốc; thực hiện thanh toán điện tử tại 34/34 Cục hải quan; thời gian thông quan hàng hóa với luồng xanh trong vòng 3 giây…

Vì thế tôi rất ủng hộ việc Chính phủ ra Nghị quyết 19 cải thiện môi trường kinh doanh. Có những vấn đề thâm căn cố đế bao nhiêu năm nay cần phải thay đổi. Tôi nói với các cán bộ thuế, chúng ta phải vượt qua chính mình vì chính chúng ta đẻ ra thông tư, nghị định, và kể cả luật làm vướng chân doanh nghiệp. Điều đó một phần do vấn đề tư duy, một phần vì vấn đề lợi ích, mà nay chúng tôi phá bỏ được.

Infonet: Cải cách như vậy sẽ ảnh hưởng đến quyền lợi của “một bộ phận không nhỏ” cán bộ thuế, hải quan. Ông có bị phản ứng từ phía họ không?

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng: Đối với cải cách ngành Hải quan, áp dụng Hải quan điện tử, Indonesia có một dự án tương tự nhưng thất bại, nhưng chúng tôi đã triển khai rất tốt. Điều này đã được các doanh nghiệp khẳng định. Tới đây chúng tôi tiếp tục đẩy mạnh các nội dung khác như 1 cửa Quốc gia, 1 cửa Asean, kiểm tra thông quan chung…Chủ trương của chúng tôi trong ngành thuế, hải quan là cải cách thủ tục hành chính gắn với hiện đại hóa như khai báo nộp thuế, thông quan điện tử để giảm tình trạng doanh nghiệp tiếp xúc trực tiếp cán bộ, giảm nhũng nhiễu, giảm tệ hành chính.

Tất nhiên cải cách nào mà không gặp phản ứng của một số cá nhân không muốn. Nhưng lãnh đạo bộ đã thuyết phục anh em, vì lợi ích quốc gia chúng ta không thể làm khác được. Và tôi nói thẳng, ai không làm được thì phải đứng ra một bên. Tinh thần chung bây giờ là tốt hơn nhiều và kết quả đã rõ. Còn trong quá trình đó không thể tránh tình trạng con sâu làm rầu nồi canh, những cá nhân lợi dụng để trục lợi thì phải được xử lý theo quy định pháp luật.

Infonet: Vấn đề nợ công luôn là vấn đề được người dân quan tâm và Quốc hội chất vấn, là người giữ "túi tiền Quốc gia", ông nghĩ thế nào về việc này?

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng: Nợ công là vấn đề đại sự của mọi quốc gia bởi bội chi ngân sách, nợ công là những vấn đề tác động trực tiếp đến an ninh tài chính quốc gia. Bài học từ các nước trên thế giới cho thấy nếu để vỡ nợ công sẽ có tác động trực tiếp đến sự tồn vong của chính quyền. Chính vì thế khi bàn về Nghị quyết (Đại hội Đảng 12), tôi muốn đưa nợ công vào trong nghị Quyết đại hội chứ không chỉ vấn đề bội chi ngân sách. Tôi chủ trương minh bạch nợ công để mọi người phải có trách nhiệm. Đây là câu chuyện không chỉ của một mình Bộ trưởng Tài chính mà của rất nhiều Bộ, ngành khác nhau. Nghị quyết Trung ương và Nghị quyết Quốc hội như thế nào thì ra nợ công thế, ra bội chi vậy. Nhưng phải công tâm, nhìn lại nhiệm kỳ vừa qua, không có nợ công tăng nhanh thế thì chúng ta không thể có hệ thống đường sá giao thông, bệnh viện, trường học và bộ mặt nông thôn được cải thiện tốt như vậy. Dù sao, nợ công bây giờ phải quản lý chặt chẽ và hiệu quả. Vì thế, phải mất một năm chúng tôi mới làm được Chỉ thị 02 của Thủ tướng về tăng cường quản lý nợ công, trong đó có nhiều nội hàm như tăng cường trách nhiệm các cấp, các ngành; tăng cường vay về cho vay lại. Hơn thế nữa khi xây dựng kế hoạch đầu tư công kể cả đầu tư ngắn hạn hay trung hạn cũng đều cần phải căn cứ vào kế hoạch tài chính thì mới đảm bảo an toàn cho nợ công.

Infonet: Ý ông là cần quy trách nhiệm rõ ràng, nghiêm minh cho những người có quyền chi tiêu ngân sách?

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng: Đúng vậy! chúng tôi sẽ phải làm theo hướng đó. Ví dụ, trước thì ODA là cấp phát, do vậy trách nhiệm của các cấp, các ngành, các chủ đầu tư, ban quản lý dự án còn chưa rõ ràng và trách nhiệm chưa cao, làm ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn ODA, đồng thời dồn trách nhiệm trả nợ về ngân sách trung ương. Bây giờ chúng tôi ra cơ chế vay về cho vay lại gắn với tỷ lệ phù hợp cho từng dự án, từng địa phương trong quan hệ phân cấp ngân sách trung ương, ngân sách địa phương và quy rõ trách nhiệm của các địa phương, các chủ dự án phải có trách nhiệm thu hồi vốn, bố trí ngân sách địa phương để hoàn trả. Vì vậy các địa phương cần cân nhắc, tính toán kỹ hiệu quả kinh tế của dự án trước khi quyết định vay hay không vay để đầu tư. Điều này đảm bảo hiệu quả của vốn vay, và đảm bảo an ninh tài chính quốc gia và tránh được tình trạng sử dụng vốn ODA vô tội vạ.

Xin cảm ơn ông!