Bộ Tài chính: Nợ công tăng cao, vẫn phải tăng cường huy động vốn vay

Báo cáo đánh giá chi tiêu công của Việt Nam do Ngân hàng thế giới (WB) công bố cuối năm 2017 đã chỉ ra, chi ngân sách đang tiếp tục tăng cao. Trong đó chi thường xuyên chiếm tỷ trọng ngày càng lớn (70% tổng chi ngân sách hàng năm, thậm chí có năm lớn hơn). Cùng với chi nuôi bộ máy, chi trả nợ cũng ngày càng tăng và trở thành gánh nặng lớn cho ngân sách nhà nước.

Bên cạnh đó, nợ công, nợ Chính phủ, nợ nước ngoài của Việt Nam tiếp tục tăng lên. Dù Chính phủ vẫn đảm bảo trả nợ nhưng hệ số thanh toán trả nợ khá cao.

Mặt khác, lãi suất vay ưu đãi từ các nhà tài trợ nước ngoài tăng lên làm tăng chi phí huy động vốn và nghĩa vụ trả nợ. Đại diện WB cho rằng, nếu xu hướng này vẫn tiếp diễn, Việt Nam sẽ phải đối mặt với những quan ngại nghiêm trọng về bền vững tài khóa.

Liên quan đến vấn đề này, đại diện Bộ Tài chính cho biết, Bộ cơ bản đồng tình với nhận định của Ngân hàng Thế giới về việc nợ công có xu hướng tăng cao trong một số năm vừa qua, đặc biệt là giai đoạn 2011- 2015.

Theo lý giải của Bộ Tài chính, nợ công tăng nhanh trong giai đoạn này chủ yếu do bội chi ngân sách Nhà nước còn cao. Trong khi đó, Chính phủ vẫn phải huy động vốn trái phiếu cho các công trình, dự án trọng điểm.

“Trong điều kiện còn thâm hụt ngân sách thì đương nhiên nợ của Chính phủ sẽ tiếp tục tăng về giá trị tuyệt đối. Nghĩa vụ trả nợ gốc do đó cũng tăng lên. Mặt khác, trong giai đoạn 2011-2014, thị trường trái phiếu trong nước còn chưa phát triển, thanh khoản thị trường chưa cao nên Chính phủ phải huy động trái phiếu kỳ hạn ngắn, lãi suất cao dẫn đến áp lực trả lớn trong các năm 2015, 2016 và 2017”, đại diện Bộ Tài chính cho biết.

Cũng theo Bộ Tài chính, mặc dù tỷ lệ nợ công của Việt Nam vẫn trong giới hạn được Quốc hội cho phép song nếu xu hướng tăng nợ công tiếp tục cao như một số năm vừa qua thì Việt Nam có thể phải đối mặt với những rủi ro về tính bền vững nợ.

Với nhiều biện pháp được triển khai trong thời gian qua, đại diện Bộ Tài chính cho biết tỷ lệ nợ công/GDP tính đến cuối năm 2017 đã giảm. Dư nợ công đến năm 2017 ở mức 61,4% GDP, trong khi trước đó năm 2016 là 63,8%.

Nợ Chính phủ ở mức 51,8%GDP, còn năm 2016 là 52,8%GDP, trong giới hạn được Quốc hội cho phép. Nợ được Chính phủ bão lãnh cũng đã giảm, hiện bằng khoảng 9% GDP từ mức khoảng gần 12% trong một số năm qua.

Mặc dù nợ công cao và áp lực trả lớn song theo đại diện Bộ Tài chính, trong thời gian tới, trước nhu cầu đầu tư phát triển vẫn còn lớn, bội chi ngân sách vẫn còn cao (năm 2018 là 3,7%) nên vẫn phải tăng cường huy động nguồn vốn vay trong nước, nước ngoài.

Để thực hiện việc huy động vốn trong bối cảnh kiểm soát an toàn nợ công, nợ nước ngoài của quốc gia, Bộ Tài chính cho biết sẽ tiếp tục triển khai các giải pháp cơ cấu lại ngân sách nhà nước và nợ công như: đầu tư nguồn vốn vay công chỉ tập trung cho các dự án quan trọng, có tác động lan tỏa.

Bên cạnh đó, xác định rõ mức bội chi ngân sách và lộ trình cắt giảm; giảm tỷ trọng dự toán chi thường xuyên; tăng kỳ hạn vay, giảm lãi suất.

Việc giải ngân vốn vay ODA, vay ưu đãi chỉ giới hạn trong kế hoạch đầu tư công trung hạn, hạn mức được Quốc hội quy định không quá 300 nghìn tỷ đồng gia đoạn 2016-2020.

Đồng thời đảm bảo cân đối, bố trí đủ nguồn để trả nợ đầy đủ, đúng hạn các khoản gốc, lãi của Chính phủ, ưu tiên bố trí nguồn tăng thu, tiết kiệm chi cho chi trả nợ để giảm dư nợ Chính phủ, nợ công; chủ động cân đối nguồn vốn vay trong và ngoài nước theo hướng tối ưu hóa chi phí vay trước bối cảnh Việt Nam đã trở thành nước có thu nhập trung bình, không còn khả năng tiếp cận vốn vay ODA với ưu đãi cao như trước đây….