BNG: Tuyên bố của Chủ tịch Hội nghị không hoàn toàn là Tuyên bố chung của ASEAN

Buổi họp báo thường kỳ Bộ Ngoại giao ngày 4/5/2017 được các phóng viên trong và ngoài nước quan tâm đặt câu hỏi về Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 30 được tổ chức tại Manila, Philippines vừa kết thúc tuần trước.

Philippines là quốc gia chủ nhà và Tổng thống Rodrigo Duterte là Chủ tịch ASEAN 2017 được cho là sẽ tạo nhiều điểm nhấn mới cho hoạt động của ASEAN, đặc biệt là các quan điểm khác biệt của Chủ tịch ASEAN năm nay về vấn đề Biển Đông.

Trong buổi họp báo, Người Phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng đã nhận được nhiều câu hỏi liên quan đến tuyên bố của Chủ tịch ASEAN 2017 về vấn đề Biển Đông.

Người Phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng. Ảnh: Huy Phạm

Theo các chuyên gia cũng như phóng viên theo dõi sự kiện, Tuyên bố Chủ tịch ASEAN 2017 đã không nhắc đến các cụm từ thường thấy trong các tuyên bố về Biển Đông của Cộng đồng ASEAN: "quân sự hóa", "xây đảo", "tôn trọng đầy đủ tiến trình ngoại giao, pháp lý".

Còn theo nhận định của hãng tin DPA, tuyên bố Chủ tịch ASEAN 2017 chưa thực sự thể hiện rõ ràng quan điểm chung của các quốc gia thành viên, từ đó nhìn thấy sự thiếu đồng thuận của các nước thành viên trong vấn đề Biển Đông.

Trả lời những thắc mắc của phóng viên, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng cho biết, đó là Tuyên bố của Chủ tịch Hội nghị chứ không phải Tuyên bố chung của Hội nghị.

“Tại Hội nghị, có nhiều ý kiến đề cập tới những diễn biến gần đây ở Biển Đông. Cũng theo thông lệ của ASEAN, việc có đề cập đến nội dung này trong Tuyên bố của Chủ tịch hay không là quyền của Chủ tịch”, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng cho biết, “nội dung của Chủ tịch được tham vấn và đưa vào (tuyên bố) ở mức độ như thế nào là do Chủ tịch quyết định”.

Người Phát ngôn cũng khẳng định, trong Hội nghị cấp cao ASEAN 30 vấn đề Biển Đông đã được đề cập đến và Tuyên bố Chủ tịch của Philippines đã nêu được lập trường chung, nhất quán của ASEAN.

Theo đó, “các nước ASEAN đã thống nhất được lập trường chung nhất quán là phải có trách nhiệm hợp tác, duy trì hòa bình, ổn định an ninh và tự do hàng hải, hàng không trên Biển Đông; kiềm chế, không đe dọa và sử dụng vũ lực, tôn trọng đầy đủ các tiến trình pháp lý và ngoại giao; giải quyết các tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước quốc tế về Luật biển 1982 (UNCLOS); thực hiện đầy đủ tuyên bố DOC và hướng tới quy tắc ứng xử COC.” 

Trước đó, vào ngày 28-29/4, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã dẫn đầu Đoàn đại biểu Việt Nam tham dự Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 30 tại Thủ đô Manila, Philippines theo lời mời của Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte. Hội nghị đã ra Tuyên bố Chủ tịch vào ngày 29/4 sau khi kết thúc.

Trong bản Tuyên bố Chủ tịch của Philippines, khi đề cập đến tranh chấp Biển Đông, tuyên bố cho biết: “Các quốc gia ASEAN nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì hòa bình, ổn định, an ninh và tự do hàng hải, hàng không trong các vùng biển tranh chấp.

ASEAN cũng bày tỏ sự quan ngại sâu sắc đối với những diễn biến gần đây và sự gia tăng các hoạt động trong khu vực, có thể làm gia tăng thêm căng thẳng và xói mòn niềm tin trong các nhà đầu tư trong khu vực”.

Tuyên bố nói thêm: “Chúng tôi tái khẳng định tầm quan trọng của việc tăng cường niềm tin và sự tin tưởng lẫn nhau, kiềm chế trong thực hiện các hoạt động, tránh các hành động có thể làm phức tạp tình hình và theo đuổi các giải pháp giải quyết hòa bình tranh chấp, không đe dọa vũ lực hay sử dụng vũ lực.

Chúng tôi nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thực thi đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về ứng xử giữa các bên ở Biển Đông (DOC). Chúng tôi lưu ý về mối quan hệ được cải thiện giữa ASEAN và Trung Quốc.

Chúng tôi hoan nghênh quá trình hoàn tất khung của Bộ quy tắc ứng xử của các bên ở Biển Đông (COC) vào giữa năm nay, để tạo điều kiện thuận lợi cho việc hoàn thành sớm một COC hiệu quả. Chúng tôi công nhận các lợi ích dài hạn sẽ đạt được ở một Biển Đông hòa bình, ổn định và phát triển bền vững”.

Tại cuộc họp báo ở Trung tâm hội nghị quốc tế Philippines (PICC) tối 29/4, Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte cho rằng việc các lãnh đạo ASEAN thảo luận về các công trình xây dựng của Trung Quốc ở Biển Đông là hành động vô ích, lưu ý rằng Philippines không đủ năng lực quân sự để ngăn chặn nó.