Bầu cử Tổng thống Iran: Mở cửa cho phương Tây hay tiếp tục tự lực?

Tổng thống Iran Hasan Rouhani,

Tờ Newsru của Nga đưa tin, Hội đồng Giám hộ Hiến pháp Iran đã công bố danh sách cuối cùng các ứng cử viên được quyền tham gia tranh cử Tổng thống Iran trong cuộc bầu cử ngày 19/5 tới đây. Trong số các ứng cử viên tham gia tranh cử, cuộc chạy đua thực sự sẽ chỉ diễn ra giữa các ứng cử viên gồm đương kim Tổng thống Iran Hasan Rouhani, cựu Bộ trưởng Công nghiệp và Mostafa Hashemi, cựu Bộ trưởng Văn hóa Mostafa Mir-Salim, cựu Thị trưởng Iran Mohammad Bagher Ghalibaf và cựu Tổng Công tố viên Ebrahim Raisi.

Tổng thống mới sẽ được bầu ngày 19/5 của Iran sẽ phải đương đầu với các mối đe dọa xuất phát từ các tuyên bố gần đây của Tổng thống Mỹ Donald Trump . Các chuyên gia phân tích chính trị nhận định rằng đây là cuộc bầu cử “quan trọng nhất trong lịch sử Iran” do hiện xuất hiện ngày càng nhiều tin đồn về việc lãnh tụ tinh thần tối cao Iran Ali Khamenei đang bị ốm nặng.

Dựa vào nội lực hay mở cửa cho phương Tây?

Đương kim Tổng thống Hasan Rouhani hiện được coi là ứng cử viên hàng đầu trong cuộc bầu cử Tổng thống sắp tới vì ông nhận được sự ủng hộ của đông đảo người dân. Trong thời gian cầm quyền, ông Rouhani đã giúp Iran ký kết được rất nhiều thỏa thuận quan trọng với các quốc gia EU, trong đó có thỏa thuận hạt nhân mang tính lịch sử với Iran vào năm 2015.

Nhờ thỏa thuận này, Iran đã được các quốc gia phương Tây dỡ bỏ một phần các lệnh cấm vận chống Iran. Vị Tổng thống được coi là ôn hòa Rouhani đang tìm kiếm các công nghệ từ phương Tây mà có thể tạo thêm các xung lực mới cho sự phát triển của nền kinh tế Iran. Để đạt được mục đích này, trong các cuộc đàm phán với nước Mỹ thời cựu Tổng thống Barack Obama, ông Rouhani đã có sự nhượng bộ mới khi chấp nhận từ bỏ chương trình hạt nhân của mình.

Đối thủ cạnh tranh chính của ông Rouhani là Ebrahim Raisi- người đại diện cho trường phái dựa vào nội lực là chính. Dưới thời Tổng thống Rouhani, lực lượng quân sự hùng mạnh là Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran đã bị gạt bỏ hầu hết tầm ảnh hưởng nhưng trong trường hợp ông Raisi được bầu làm tổng thống, lực lượng này sẽ có cơ hội quay trở lại với sức mạnh vốn có.

Việc gia tăng ảnh hưởng cho các cơ quan sức mạnh cũng có thể xảy ra nếu như cựu Thị trưởng Tehran Mohammad Ghalibaf thắng cử. Năm 2005, ông Ghalibaf đã trở nên nổi tiếng vì lực lượng cảnh sát Iran dưới quyền điều hành của Ghadibaf đã cho thành lập các đơn vị nữ cảnh sát phòng chống tội phạm đầu tiên của Iran và lực lượng này sử dụng trang phục màu đen. Cũng giống như ông Raisi, ông Ghadibaf cũng đã từng công tác trong các cơ quan sức mạnh Iran.

Thành công của các ứng cử viên trong cuộc bầu cử Tổng thống Iran sẽ phụ thuộc vào số lượng cử tri đi bỏ phiếu. Số lượng cử tri đi bầu cao sẽ đem lại lợi thế cho ông Rouhani vì điều đó cũng có nghĩa là đang ngày càng có nhiều người dân Iran có tư tưởng ủng hộ phát triển mối quan hệ với phương Tây hơn. Ngược lại, tỷ lệ cử tri đi bầu thấp có thể sẽ giúp các ứng cử viên theo đuổi trường phái khép kín của Iran giành chiến thắng.

Tổng thống Iran

Cựu Tổng thống Mahmoud Ahmadinejad không được tham gia tranh cử

Ngày 20/4 vừa qua, Hội đồng Giám hộ Iran đã chính thức công bố về việc cựu Tổng thống Iran Mahmoud Ahmadinejad sẽ không được tham gia tranh cử Tổng thống trong cuộc bầu cử sắp tới. Dưới thời ông Mahmoud Ahmadinejad, Iran luôn triển khai đường lối đối ngoại cứng rắn. Ông đã từng tuyên bố sẽ “xóa sổ Israel khỏi bản đồ thế giới”.

Việc ông Mahmoud Ahmadinejad không được tham gia tranh cử khiến ưu thế đang thuộc về đương kim Tổng thống Hasan Rouhani. Quan điểm của ông Rouhani là đưa Iran hội nhập với các tiến trình quốc tế. Ông Rouhani cũng đã xây dựng được mối quan hệ khá tốt với các quốc gia phương Tây theo chiều hướng thực dụng. Một mặt, Iran thúc đẩy mối quan hệ với Nga, nhất là trong lĩnh vực năng lượng hạt nhân. Nhưng mặt khác, Iran cũng thúc đẩy quan hệ với phương Tây vì Iran rất cần đến các loại công nghệ chỉ có thể mua từ phương Tây.

Phụ nữ có thể trở thành Tổng thống Iran?

Theo các thông tin chính thức từ Chính phủ Iran, cuộc bầu cử Tổng thống Iran năm nay đã thu hút một số lượng kỷ lục các ứng cử viên đăng ký tranh cử (1.600) ứng cử viên. Tuy nhiên, Hội đồng Giám hộ Iran chỉ phê chuẩn tư cách ứng cử viên cho 6 người và tất cả đều là đàn ông. Đây là điều dễ hiểu vì điều 115 Hiến pháp Iran nêu rõ rằng người đứng đầu Iran phải là đàn ông.

Ngoài vấn đề giới tính, các cơ quan chức năng sẽ nghiên cứu cụ thể tôn giáo của tất cả các ứng cử viên. Rất nhiều người đăng ký ứng cử đã bị loại vì niềm tin tôn giáo và lối sống của họ không phù hợp với các đạo luật Hồi giáo. Cựu Tổng thống Iran Mahmoud Ahmadinejad không được tham gia tranh cử cũng chính vì lý do này. Được biết, quan hệ giữa ông Mahmoud Ahmadinejad với lãnh tụ tinh thần tối cao Iran Khamenei không được tốt đẹp.