Bắt “bệnh kinh niên” từ thu chi ngân sách

Sáng 10/4, TVQH đã thảo luận cho ý kiến về công tác thu chi ngân sách nhà nước (NSNN) năm 2011. Nhiều đại biểu bày tỏ sự quan ngại khi việc thu chi luôn bị “vênh” nhau mà vẫn chưa đưa ra được những giải pháp khắc phục.

Theo báo cáo về việc thu chi NSNN năm 2011, tổng số thu 595.000 tỷ đồng (tương đương 26,2% GDP). Nếu tính cả 10.000 tỷ đồng từ nguồn kết chuyển sang từ năm 2010 thì tổng số thu nâng lên là 605.000 tỷ đồng. Nhưng tổng số chi của năm 2011 lại mất 725.600 tỷ đồng. Mức bội chi âm 120.600 tỷ, bằng 5,3% GDP.

Chủ nhiệm UB các vấn đề xã hội Trương Thị Mai phản ánh tình trạng người dân tiếp cận nguồn chi rất chậm. Đơn cử như các chính sách y tế, số người cận nghèo tiếp cận được chỉ khoảng 30%, số 70% còn lại đều không tiếp cận được mặc dù nguồn tiền đã được bố trí. Hay đối với người có công cũng vậy, dù tiền đã bố trí rồi nhưng vẫn không thể vận hành được. Bà Mai đề nghị các bộ ngành cần sát sao hơn trong việc giải ngân những khoản tiền đã bố trí.

Số người nghèo tiếp cận được với các chính sách về y tế, giáo dục chưa cao. Ảnh IT

“Bất cập về thu chi ngân sách tồn tại nhiều năm nay nhưng vẫn không giải quyết được. Vậy nó bị vướng ở chỗ nào? Ở đâu? Vì sao lại vướng? Có giải quyết được không? Bao giờ mới giải quyết được? Nguyên nhân do dự toán không sát hay tổ chức thực hiện không đạt yêu cầu?” – bà Mai chất vấn.

Nói về việc “vênh” nhau về thu chi, Chủ nhiệm UB Tài chính ngân sách Quốc hội Phùng Quốc Hiển cho rằng thực trạng này là một căn “bệnh kinh niên”. Bao giờ kế hoạch của Bộ Tài chính với địa phương cũng có sự “vênh” nhau. Địa phương thường xây dựng ngân sách cao hơn so với kế hoạch. “Từ nguyên nhân thấy rõ chúng ta phải sửa ngay bất cập về cơ chế” – ông Hiển đề nghị.

Ngoài ra chủ nhiệm Phùng Quốc Hiển cũng cho rằng công tác dự báo trong thời gian qua không được tốt. Ví dụ như giá dầu, hay vấn đề xuất nhập khẩu rất khó để bám sát thực tế. Việc thu tiền sử dụng đất đều có sự tăng nhanh so với dự toán… “Kinh tế của ta không ổn định. Dự toán và thực tế chênh nhau là tất nhiên. Nhưng chênh đến mức độ nào mới quan trọng”.

Vấn đề băn khoăn được Chủ nhiệm UB KHCN Phan Xuân Dũng đề cập đến là những giải pháp khắc phục bất cập lại chưa được đưa ra. Ông Dũng dẫn dụ thực trạng có quá nhiều chương trình mục tiêu quốc gia trên một địa bàn. Vấn đề này Quốc hội đã nêu, bản thân Bộ Tài chính cũng phân tích kỹ về những nguyên nhân chồng chéo và các giải pháp khắc phục. Thế nhưng sau 12 năm vấn đề này đã không được khắc phục, thậm chí còn phát sinh nhiều hơn. Hay như công tác chi tiền cho KHCN, việc cấp tiền hàng năm quá ngắn. Nhưng quan trọng là tiền cho KHCN rất thấp, không thừa mà chỉ có thiếu.

Đại diện Bộ Tài chính lý giải, việc vượt thu hàng năm cao do các địa phương phấn đấu tăng thu. Mặt khác địa phương lại đưa ra kế hoạch thực hiện cao hơn so với kế hoạch nên có sự “vênh” nhau.

Trước thực trạng bố trí nguồn chi ngân sách cho các lĩnh vực như giáo dục, y tế chưa đạt yêu cầu, lý do phía Bộ Tài chính đưa ra là mấy năm gần đây Chính phủ thực hiện nhiều cơ chế chính sách. Việc tổ chức vận hành phải có thời gian, xem đối tượng thừa hưởng có đúng hay không, nên mới xảy ra độ trễ.

Đánh giá cao những nỗ lực trong việc thu chi nguồn vốn NSNN trong thời gian qua, tuy nhiên Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng cũng cho rằng hiệu quả chi tiêu của các ngành, các cấp còn chưa thực sự hiệu quả. Chủ tịch Quốc hội đề nghị cần “xem xét xem có gây lãng phí không, việc quản lý của bộ ngành có tốt không?” Khi đưa vấn đề này ra tại kỳ họp tới, từng Bộ trưởng phải lên giải trình trước Quốc hội.

“Tổng kết ngân sách một năm nhưng để rút kinh nghiệm cho nhiều năm. Chỉ có từng ấy tiền nhưng nếu biết chi tiêu sẽ hiệu quả hơn. Tăng thu lẽ ra phải giảm nợ, nhưng đằng này có tăng thu, tăng tri nhưng lại tăng nợ, không chỉ trong mà còn nợ ngoài ngân sách. Tôi thấy chưa có chỗ nào thực hành tiết kiệm tốt. “Bệnh kinh niên” ở đây là dự toán thấp, nhưng thực hiện lại cao. Những vấn đề này cần mổ xẻ, rút kinh nghiệm” – Chủ tịch nói.

Trong 3 phương án tăng thu, thu hòa và thu hụt, Chủ tịch Nguyễn Sinh Hùng cho biết Quốc hội sẽ lựa chọn phương án tăng thu. Nhưng phải tính toán tăng thu thế nào cho phù hợp. Khuyến cáo không được thu sai luật, Chủ tịch cho rằng “nếu cứ thu đúng luật bao giờ cũng tăng thu”.