Vì sao bác sĩ và bệnh nhân không thể yêu quý nhau?

Người nhà bệnh nhân hành hung bác sĩ tại Bệnh viện Bạch Mai.

Sau vụ việc người nhà bệnh nhân hành hung bác sĩ tại Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Bạch Mai hôm 25/7 vừa qua, vấn đề an ninh bệnh viện lại dấy lên, an toàn của bác sĩ khiến nhiều người lo ngại. 

Căn nguyên của an ninh bệnh viện nhiều người đã phân tích nhưng vẫn chưa biết giải quyết như thế nào. Thạc sĩ Nguyễn Trung Cấp - Bệnh viện Nhiệt đới Trung ương, người có thâm niên nhiều năm làm việc cấp cứu hồi sức, cận kề sinh tử hàng ngày đã chia sẻ về nguyên nhân dẫn đến việc bệnh nhân và thầy thuốc không thể hướng chung đến cùng một mục tiêu.

Vậy tại sao thầy thuốc nhiều tuyến chưa có chuyên môn giỏi? Các trường Y thường có điểm tuyển sinh cao chót vót, nên không thể nói các bác sĩ có đầu óc kém. Ngành y là ngành đòi hỏi học dài và nhiều hơn các ngành khác. 

Để phấn đấu trở thành bác sĩ giỏi tốn kém rất nhiều cả về thời gian, công sức và tiền bạc, nhưng với cơ chế lương hiện tại thì dù giỏi hay không thu nhập của họ vẫn đổ đồng như thế. Vì vậy rất ít người muốn đầu tư cả đống tiền của, thời gian và sức lực ra học hành nghiên cứu mà hầu như không có cơ hội thu hồi lại vốn đầu tư. 

Tại sao thầy thuốc không dành thời gian quan tâm săn sóc, thể hiện sự tôn trọng người bệnh: Với mức cường độ một ngày khám cả trăm bệnh nhân, một bác sĩ phải điều trị vài chục bệnh nhân như hiện nay thì điều này là không thể. Hơn nữa, nếu đông người bệnh nghĩa là công việc thêm nặng nhọc mà thu nhập không tăng thêm đáng kể thì người bệnh không phải là nguồn sống mà là sự phiền hà đối với thầy thuốc.

Giá dịch vụ  y tế thấp quá mức tưởng tượng

Tại sao người bệnh không là nguồn sống của thầy thuốc: Bởi lẽ chính sách giá dịch vụ y tế hiện tại cực kỳ bất cập. Giá một lần khám ở bệnh viện hạng 3 thấp hơn giá một lần đánh giày. Giá một ngày điều trị ở bệnh viện hạng 1 thấp hơn giá một lần cắt tóc, làm đầu. Tiền bó bột gãy chân chưa bằng nửa tiền công nắn chỉnh khung càng xe máy. 

Thậm chí những kỹ thuật cao như lọc máu thì giá vẫn thấp hơn một lần thay nhớt ô tô. Rõ ràng quy định giá như vậy là một sự đánh giá thấp giá trị của người bệnh. Người bệnh không thể là nguồn sống của thầy thuốc. 

Vì thế nguồn sống của thầy thuốc phần chính phải dựa vào một số ít người bệnh “đặc biệt”: Người bệnh của phòng khám tư làm ngoài giờ, những người bệnh điều trị tự nguyện hay thậm chí là những người bệnh biếu phong bì. Vì thế nhóm bệnh nhân này thường được “quan tâm” hơn là điều đương nhiên.

Đã có nhiều thống kê về lao động tiền lương cho thấy lương chỉ đảm bảo được 65% đời sống cơ bản của công chức, viên chức. Trong đó lương ngành y đứng gần chót trong 18 ngành nghề được khảo sát. Vậy thì lương nhà nước không thể là động lực để thầy thuốc nỗ lực phục vụ. 

Hơn nữa, có một thực tế mà hầu như người dân không biết: Với những bệnh viện lớn, kinh phí nhà nước cấp chỉ đảm bảo một phần nhỏ trong kinh phí hoạt động bệnh viện: Với đa số các bệnh viện trung ương thường dưới 30%, có những bệnh viện tuyến dưới trên dưới 10%.

Hay nói cách khác, hầu hết các bệnh viện này kinh phí nhà nước cấp chủ yếu chi trả cho tiền điện nước, xăng dầu, xử lý rác thải và vệ sinh môi trường,vv… Tiền lương và những khoản đảm bảo đời sống cán bộ công nhân viên hầu như phải do các bệnh viện tự làm ra. 

Do giá viện phí thấp nên các bệnh viện phải duy trì số người bệnh đông, lượng nhân viên y tế ít thì mới có khả năng trả lương. Vì thế tình trạng quá tải và ít quan tâm sâu sát đến người bệnh là điều không thể tránh khỏi.

Mâu thuẫn giữa nhu cầu của người bệnh và khả năng đáp ứng của ngành y tế hiện nay là một thực tại không thể chối cãi. Chúng ta không thể thay toàn bộ đội ngũ nhân viên y tế hiện tại bằng cách tuyển dụng những thiên thần chỉ biết cống hiến mà không cần quyền lợi từ thiên đàng xuống làm bác sĩ, y tá. 

Chúng ta cũng không thể thay toàn bộ những người bệnh hiện tại bằng nhóm các người bệnh khác “thấu hiểu và tôn trọng ngành y tế” hơn. Chúng ta chỉ có thể thay đổi cơ chế vận hành của nền y tế. Rõ ràng việc kỳ vọng về một nền y tế vừa rẻ vừa tốt là hoàn toàn chủ quan duy ý chí. Đã đến lúc phải trả cho lao động y tế giá trị thực của nó theo quy luật thị trường. 

Y tế cần có sự đổi mới cơ chế triệt để. Khi người bệnh thực sự là nguồn sống của thầy thuốc, họ sẽ trân quý người bệnh và nỗ lực đầu tư để nâng cao trình độ. Khi viện phí đủ đảm bảo được việc trả lương thỏa đáng, đủ để đầu tư nâng cao chất lượng phục vụ các bệnh viện sẽ đầu tư nhân lực và hạ tầng để cạnh tranh thu hút người bệnh. 

Khi người dân chi trả đúng giá họ có quyền nhận về dịch vụ y tế tương xứng với đồng tiền mình bỏ ra. Họ có quyền tự do lựa chọn thầy thuốc, cơ sở điều trị cho mình. Việc khám chữa bệnh thực sự là giao dịch dân sự trên cơ sở đôi bên bình đẳng và tự nguyện và giải quyết các mâu thuẫn xảy ra theo luật sẽ không còn tình trạng người dân giải quyết bức xúc bằng nắm đấm, lưỡi dao như hiện nay.