Trung Quốc và Nga, ai khiến Mỹ “đau đầu” hơn?

Cách đây 3 tháng, hai đồng minh khác của Mỹ ở châu Á là Nhật Bản và Hàn Quốc cũng cảm thấy “mất bình tĩnh” khi Trung Quốc đột nhiên tự thành lập một vùng phòng không trên biển Hoa Đông.

Trong khi những căng thẳng ở châu Á liên quan đến Trung Quốc đã giảm bớt phần nào khi chính phủ Trung Quốc dường như tỏ ra thận trọng hơn trước sức mạnh của Mỹ thì tình hình ở châu Âu với sự can thiệp của Nga vào Ukraine lại đang leo thang.

Phó Tổng thống Mỹ Joseph Biden gặp Tổng thốngLithuania tạiVilnius hôm 19/3/2014.

Tuy nhiên, cả Nga và Trung Quốc được cho là đang tiếp tục có những bước đi làm “đau đầu” Washington khi cho rằng Mỹ đã mệt mỏi và kiệt sức sau nhiều năm tham gia vào các cuộc chiến và không muốn vướng vào những xung đột tốn kém ở nước ngoài thêm nữa.

Giờ đây Mỹ phải đối phó với hai cường quốc là Nga và Trung Quốc với sự lãnh đạo của hai con người mạnh mẽ là Tổng thống Nga Vladimir Putin và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Đặc biệt là ông Putin, một con người đầy quả quyết và quyền lực. Rất khó có thể giải mã được động cơ và các bước tiếp theo của ông Putin.

Cho đến nay, những phản ứng của chính quyền Obama đối với những hành động của Nga và Trung Quốc dường như là tương tự nhau. Đó là nhấn mạnh vào những cam kết của Mỹ đối với các đồng minh; phô trương sức mạnh như điều 2 máy nay ném bom B52 tới khu vực mà Trung Quốc lập vùng phòng không trên biển Hoa Đông; cung cấp cho các quốc gia Baltic hơn 10 chiến đấu cơ để tăng cường tuần tra không phận.

Phát biểu trong cuộc gặp tại Vilnius, thủ đô của Lithuania, với Tổng thống nước này, ông Dalia Grybauskaite, và Tổng thống Andris Bērziņš của Latvia, Phó Tổng thống Joseph Biden cho biết: "Chúng tôi kiên quyết đồng hành cùng với các đồng minh Baltic của chúng tôi trong việc hỗ trợ người dân Ukraine và chống lại sự xâm lược của Nga”.

"Chừng nào Nga vẫn cứ tiếp tục đi trên con đường đen tối này thì chừng đó họ sẽ phải đối mặt với việc ngày càng bị cô lập về kinh tế và chính trị", ông nói thêm.

Theo giới chức Mỹ, hiện tại vấn đề với Nga khó khăn hơn với Trung Quốc. Họ cho rằng, ông Putin đã “trắng trợn” xâm lược Crimea và khiến tình hình căng thẳng hơn khi tuyên bố rằng Nga sẽ bảo vệ người dân nói tiếng Nga trong các quốc gia khác. Trong khi đó, ông Tập Cận Bình tỏ ra e dè hơn với Mỹ.

Chính Trung Quốc cũng bày tỏ sự lo ngại về hành động mạnh mẽ của ông Putin. Trước đó, Trung Quốc đã không phủ quyết nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc về việc không chấp nhận cuộc trưng cầu dân ý ở Crimea. Thay vào đó, nước này chỉ bỏ phiếu trống.

Cờ Nga đang được treo lên tại căn cứ Hải quân Ukraine tại Crimea.

Nga phớt lờ các lệnh trừng phạt của châu Âu và Mỹ, thậm chí còn khẳng định những biện pháp này sẽ không thể gây ảnh hưởng đối với Nga và có tác động ngược lại đối với chính những nước này, trong khi Trung Quốc dường như đã để tâm tới sự lên án của các quốc gia khác và sự đoàn kết của Mỹ với các đồng minh tại khu vực này sau khi Bắc Kinh lập vùng phòng không trên biển Hoa Đông.

Bằng chứng là, theo NYT, Trung Quốc vẫn chưa dám thành lập một vùng phòng không tương tự trên Biển Đông theo như nhiều người dự đoán.

Mặc dù vậy, không ai có thể khẳng định rằng tình hình căng thẳng giữa Trung Quốc và các nước láng giềng đã dịu đi. Nhiều chuyên gia chính trị cho rằng Trung Quốc còn đáng lo ngại hơn cả Nga.

Họ cho rằng sở dĩ ông Tập Cận Bình đang thận trọng như vậy là vì muốn duy trì sự ổn định bên ngoài biên giới Trung Quốc để có thể xử lý tốt hơn những vấn đề lớn hiện nay của đất nước này như nền kinh tế đang phát triển chậm lại và vấn nạn tham nhũng.

Ông Ian Bremmer, người sáng lập của Tập đoàn Eurasia, chuyên tư vấn rủi ro chính trị cho biết: "Quân đội Trung Quốc đang phát triển đáng kể, khiến một loạt các đồng minh của Mỹ cảm thấy lo ngại".

Mặc dù ông Putin tỏ ra chẳng lo sợ gì với những lời đe dọa của Mỹ và các quốc gia châu Âu, nhưng theo nhiều chuyên gia, ông Putin vẫn có một chút “nể” sức mạnh của Mỹ.

R. Nicholas Burns, giáo sư ngành quan hệ quốc tế tại Đại học Harvard cho biết: "Ông Putin cũng là người có chừng mực và nể trọng sức mạnh của Mỹ. Rất khó xảy ra trường hợp, ông sẽ đe dọa một đồng minh nào đó của NATO như Estonia, Latvia hay Ba Lan”. Theo điều khoản của Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương, nếu một quốc gia thành viên NATO bị tấn công, các thành viên còn lại có trách nhiệm và nghĩa vụ bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ của nước đó.

Sở dĩ NATO không thể làm được gì trong cuộc khủng hoảng tại Ukraine bởi vì nước này không phải thành viên của NATO.

Ông Burns cũng cho rằng Tổng thống Obama nên đưa ra những đường giới hạn đỏ rõ ràng với Nga và Trung Quốc để có thể đối phó tốt hơn với động thái của hai nước này.

Phó Tổng thống Joe Biden đã bắt đầu chuyến công du tới các quốc gia Baltic hôm 18/3. Còn theo NYT, ông Obama sẽ gặp gỡ các đồng minh châu Âu ở Brussels vào tuần tới và tháng sau sẽ tới châu Á nhằm trấn an các đồng minh của mình sau những gì đang diễn ra ở Ukraine.