Tiếp xúc với chó bị ốm, 4 người tử vong vì dịch hạch

Bốn người Mỹ đã bị tử vong sau khi tiếp xúc với con chó bị ốm và chết do bệnh dịch hạch thể phổi. Cục y tế dự phòng Việt Nam đã triển khai các biện pháp giám sát chặt chẽ tại các cửa khẩu.

Dịch hạch lây nhiễm chủ yếu từ chuột và một số loài gặm nhấm khác.

Bệnh do trực khuẩn Yersinia pestis gây ra, lưu hành trong quần thể động vật thuộc những loài gặm nhấm (chủ yếu là chuột) và bọ chét ký sinh trên chúng.

Ở Việt Nam, bệnh dịch hạch thường phát triển mạnh vào mùa khô, phù hợp với mùa phát triển của chuột và bọ chét. Tuy nhiên, dịch cũng được ghi nhận vào các thời gian khác trong năm kể cả trong mùa mưa. Tuy nhiên, tại Việt Nam 12 năm trở lại đây không ghi nhận ca dịch hạch nào; 02 ca mắc bệnh cuối cùng (thể bạch huyết) được ghi nhận vào tháng 8/2002.

Bệnh dịch hạch ở người gồm các thể bệnh: thể hạch, thể nhiễm khuẩn huyết, thể phổi và thể màng não, thường gặp hơn cả là thể hạch (chiếm hơn 90% các thể bệnh).

Thể hạch biểu hiện bằng phát bệnh đột ngột, ớn lạnh, mệt mỏi, đau cơ, đau bụng, buồn nôn và đau đầu. Sau đó, bệnh chuyển sang giai đoạn toàn phát với các triệu chứng đặc trưng là nhiễm khuẩn, nhiễm độc và sưng hạch.

Hạch có thể to bằng ngón tay cái hoặc bằng quả trứng gà, lúc đầu đau và cứng chắc, sau đó, hạch mềm hoá mủ. Thể hạch có thể tiến triển thành nhiễm khuẩn huyết, thể phổi hoặc viêm màng não thứ phát. Nếu không được điều trị sớm và thích hợp, thể hạch rất dễ tiến triển đột ngột thành nhiễm khuẩn tối cấp với sốt cao 40 - 41 độ C, tình trạng nhiễm khuẩn, nhiễm độc, huyết áp giảm, mạch nhanh, nhỏ, vật vã, rối loạn tinh thần, hôn mê, thường bệnh nhân chết trong vòng 3 - 5 ngày.

Thể nhiễm khuẩn huyết, thể phổi, thể viêm màng não thường là thứ phát. Dịch hạch thể phổi rất nguy hiểm vì có thể lây truyền trực tiếp qua đường hô hấp từ người bệnh sang người lành và bùng phát thành dịch lớn. Bệnh nhân có dấu hiệu ở phổi cho đến ngày cuối cùng của bệnh, đờm loãng, có bọt dính máu, thường xuất hiện tràn dịch màng phổi, có biến chứng phù phổi cấp, tỷ lệ tử vong cao.

Trung quốc ghi nhận 01 trường hợp mắc bệnh dịch hạch thể phổi tại tỉnh Cam Túc. Theo Tổ chức Y tế thế giới, ngày 17/7/2014 Ủy Ban Kế hoạch hóa gia đình và Y tế Trung Quốc thông báo ghi nhận 01 trường hợp bệnh tử vong có kết quả dương tính với dịch hạch: Bệnh nhân nam 38 tuổi sống tại tỉnh Cam Túc (vùng Tây Bắc,Trung Quốc), khởi phát bệnh vào ngày 14/7/2014 với các triệu chứng sốt, ho.

Bệnh nhân nhập viện vào ngày 15/7/2014 và được cách ly tại bệnh viện, tử vong một ngày sau đó. Kết quả xét nghiệm PCR dương tính với dịch hạch vào ngày 17/7/2014.

Điều tra dịch tễ cho thấy bệnh nhân làm nghề chăm sóc vật nuôi và có tiền sử phơi nhiễm với con mac-mốt (thuộc loài gặm nhấm) trước đó. Dựa vào biểu hiện lâm sàng, điều tra dịch tễ và kết quả xét nghiệm, bệnh nhân được xác định là một ca dịch hạch thể phổi.

Tại Mỹ ghi nhận 04 trường hợp mắc bệnh dịch hạch tại hạt Adam, bang Clorado. Theo thông báo của Cơ quan đầu mối IHR của Mỹ, ngày 21/7/2014, nước này ghi nhận 04 trường hợp mắc bệnh dịch hạch (trong đó 03 trường hợp có triệu chứng viêm phổi và một trường hợp không rõ triệu chứng) tại hạt Adam, bang Colorado. Khởi phát từ ngày 28/6/2014 đến 5/7/2014.

Cả 04 bệnh nhân đều tiếp xúc với con chó bị ốm và chết ngày 26/6. Trước đó, con chó này có biểu hiện lâm sàng và bệnh lý của bệnh dịch hạch thể phổi và có thể có liên quan tới bệnh dịch hạch trên động vật trong số loài sóc chó (Bắc Mỹ) gần nhà các bệnh nhân.

Cơ quan y tế hạt Adam đã triển khai một số biện pháp phòng chống dịch bệnh, gồm: thông báo về tình hình và các biện pháp phòng bệnh; yêu cầu theo dõi thân nhiệt cho tất cả những người tiếp xúc gần với bệnh nhân (họ hàng, đồng nghiệp, cán bộ y tế), đăng tải các cảnh báo và thông báo cho người dân địa phương sinh sống tại khu vực có nguy cơ.

Để chủ động phòng chống dịch bệnh có thể lan truyền vào nước ta, Cục Y tế dự phòng - Bộ Y tế đã chỉ đạo các Trung tâm Kiểm dịch y tế quốc tế, Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh/thành phố tăng cường triển khai các hoạt động phòng chống dịch bệnh:

Giám sát chặt chẽ đối với người, phương tiện và hàng hóa nhập khẩu vào nước ta xuất phát từ vùng đang có dịch hạch thể phổi.

Phối hợp với các lực lượng chức năng kiểm tra giám sát chặt chẽ nhập khẩu động vật qua biên giới.

Tăng cường giám sát và xử lý theo quy định các vật chủ trung gian truyền bệnh dịch hạch trên các phương tiện vận tải và khu vực cửa khẩu.

Tăng cường vệ sinh môi trường khu vực cửa khẩu: loại bỏ chất thải, rác và nguồn cung cấp thực phẩm động vật gậm nhấm.

Khánh Ngọc