Những vấn đề nổi cộm trong lĩnh vực xuất bản 6 tháng đầu năm 2015

Đây là điều đáng lo ngại trong diễn biến tư tưởng của một bộ phận sáng tác hiện nay, cũng như thể hiện sự thiếu nhạy bén về chính trị, thậm chí đồng quan điểm của một số biên tập viên, lãnh đạo nhà xuất bản (NXB) trong công tác biên tập, đọc duyệt nội dung".

Đó là một trong những nội dung đáng chú ý được đưa ra tại Hội nghị giao ban công tác xuất bản 6 tháng đầu năm 2015 của Cục Xuất bản, In và Phát hành, Bộ TT&TT, diễn ra sáng nay, 16/7/2015, ở Nghệ An.

Nhiều nội dung dễ gây kích động, thù hằn dân tộc

Những minh chứng cụ thể nhằm làm rõ hơn những vấn đề nổi cộm cần lưu ý về nội dung xuất bản phẩm trong thời gian gần đây đã được Cục Xuất bản, In và Phát hành nêu rõ.

Cụ thể là nhiều xuất bản phẩm đưa ra những nhận định, đánh giá và xem xét lại cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc, cho rằng cuộc kháng chiến chống Mỹ, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước là không đáng có hoặc như cuộc nội chiến “nồi da xáo thịt”. Với quan điểm sai lệch đó, nội dung của một số cuốn sách đã xóa nhòa ranh giới giữa cuộc kháng chiến chính nghĩa với các cuộc chiến tranh phi nghĩa khác, thậm chí coi những con người cách mạng là nguyên nhân bất hạnh của người dân miền Nam trong cuộc kháng chiến này. Ví dụ như các cuốn: “Chỉ còn 4 ngày là hết tháng Tư”,  “Chuyện nhà một thuở” (NXB Hội Nhà văn)…

“Chỉ còn 4 ngày là hết tháng Tư" của NXB Hội Nhà văn là một trong những xuất bản phẩm có quan điểm sai lệch, xóa nhòa ranh giới giữa cuộc kháng chiến chính nghĩa với các cuộc chiến tranh phi nghĩa khác.

Bên cạnh đó, cũng có nhiều xuất bản phẩm phản ánh hiện thực xã hội một cách sai lệch, không khách quan, có những nhận định, đánh giá tiêu cực đối với một số vấn đề chính trị xã hội, không phù hợp với chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước (như cải cách ruộng đất, các chính sách xã hội sau năm 1975, chính sách hòa hợp, hòa giải dân tộc…). Ví dụ như các cuốn: “30/4/1975 Sài Gòn - Sự kiện và đối thoại của một gia đình” (NXB Thế giới); “Viết về nước Mỹ - Lễ tạ ơn”, “Thông điệp gửi dương thế” (NXB Hội Nhà văn); “Chuyện phiếm Gã Siêu - 02 tập” (NXB Đà Nẵng)…

Và cũng có nhiều xuất bản phẩm có nội dung so sánh chế độ xã hội dưới góc nhìn lệch lạc, phiến diện và bộc lộ sự thiếu thiện cảm với chế độ xã hội chủ nghĩa, thậm chí thể hiện thái độ miệt thị, hằn học đối với xã hội, đất nước. Ví dụ như các cuốn: “Viết về nước Mỹ - Hoa ve chai trên đất Mỹ”, “Viết về nước Mỹ - nước Mỹ, người Mỹ trắng và tôi” (NXB Hội Nhà văn), “Ngôn ngữ của Chúa” (NXB Hồng Đức)...

"Mặc dù nội dung các cuốn sách trên chưa đến mức phải thu hồi, song dễ gây kích động, thù hằn dân tộc hoặc gây tâm lý hoang mang, hoài nghi cho bạn đọc về tính lịch sử, bản chất của chế độ xã hội chủ nghĩa và con đường phát triển của dân tộc. Đây là điều đáng lo ngại trong diễn biến tư tưởng của một bộ phận sáng tác hiện nay, cũng như thể hiện sự thiếu nhạy bén về chính trị, thậm chí đồng quan điểm của một số biên tập viên, lãnh đạo NXB trong công tác biên tập, đọc duyệt nội dung. Vấn đề này cần được cơ quan chủ quản giám sát chặt chẽ về phần nội dung xuất bản phẩm. Đồng thời, có phương án kiện toàn, bổ sung nhân sự lao động, nhân sự biên tập viên có chuyên môn, nghiệp vụ và bản lĩnh chính trị để thực hiện nhiệm vụ", Cục Xuất bản, In và Phát hành nhận định.

Ngoài ra, có một dòng văn học ngôn từ, đam mỹ đã được một số NXB xuất bản nhiều trong những năm qua (phần lớn là của nước ngoài) có nội dung sáo mòn, vô bổ, thậm chí là dung tục, không phù hợp với thuần phong mỹ tục Việt Nam, gây lệch lạc trong nhận thức của người đọc, đặc biệt là giới trẻ. Một số nhà văn, nhà nghiên cứu cho rằng loại sách này đã kích thích phần bản năng thấp và có thể gây hiệu ứng thỏa mãn tâm sinh lý tức thì nhưng không mang lại bất kỳ giá trị nào về thẩm mỹ và giáo dục.

Loại sách này được khai thác từ mạng Internet, chủ yếu ở diễn đàn đọc - dịch, không phải do các dịch giả chuyên nghiệp, có uy tín thực hiện. Thậm chí, có những diễn đàn còn sử dụng các phần mềm chuyển ngữ và để cho các thành viên tự biên tập lại nội dung. Một số NXB đã không biên tập, đọc duyệt kỹ lưỡng, dẫn đến có những cuốn vi phạm về nội dung, bị cơ quan quản lý xử lý. Cụ thể như: đình chỉ phát hành để sửa chữa nội dung các xuất bản phẩm “Ngủ cùng sói”, “Anh là định mệnh trong đời”  của NXB Văn học; hoặc xuất bản phẩm “Nở rộ” của NXB Thời đại; rút kinh nghiệm và không xuất bản các tập tiếp theo của xuất bản phẩm “Dụ tình” (NXB Lao động)…

Bên cạnh công tác xử lý vi phạm, nhằm định hướng cho bạn đọc hướng tới những giá trị văn học đích thực, Cục Xuất bản, In và Phát hành đã có văn bản chấn chỉnh các NXB trong việc đăng ký và xuất bản loại sách ngôn tình, đam mỹ nêu trên.

Nhiều sai phạm về hoạt động xuất bản

Cũng tại Hội nghị Cục Xuất bản, In và Phát hành đã thẳng thắn chỉ ra khá nhiều hành vi vi phạm quy định pháp luật của các NXB.

Cụ thể, về đăng ký xuất bản, một số NXB đăng ký đề tài không phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của nhà xuất bản (Ví dụ như các NXB: Hồng Đức, Mỹ thuật, Văn học, Giao thông vận tải, Thế giới, NXB Lao động xã hội, NXB Dân trí, NXB Hải Phòng, Thanh Hóa, Tri thức, Lao động, Đồng Nai...); hoặc đăng ký xuất bản các ấn phẩm không thuộc chức năng xuất bản của nhà xuất bản, và Cục Xuất bản, In và Phát hành cũng không có thẩm quyền cấp xác nhận đăng ký xuất bản, như: tập san, nội san, bản tin... (ví dụ như: NXB Thông tấn, NXB Thanh Hóa, NXB Hải Phòng, NXB Hội nhà văn, NXB Đà Nẵng, NXB Y học, NXB Thế giới, NXB Thanh niên, NXB Phụ nữ, NXB Giao thông vận tải, NXB Nông nghiệp, NXB Bách khoa Hà Nội...).

Vẫn còn hiện tượng đăng ký tên sách không phù hợp với tóm tắt nội dung; tóm tắt nội dung sơ sài hoặc trích nguyên tên sách vào phần tóm tắt nội dung; hoặc viết tắt, viết sai chính tả... Ví dụ như: NXB Dân trí, NXB Hội Nhà văn, NXB Đại học Huế, NXB Thế giới, NXB Mỹ thuật, NXB Đại học Kinh tế quốc dân, Đại học Quốc gia Hà Nội, NXB Tài chính...

Về lưu chiểu xuất bản phẩm, hiện tượng nộp xuất bản phẩm lưu chiểu chậm do để dồn nhiều mới nộp vẫn còn tiếp diễn ở một số NXB như: Xây dựng, Tôn giáo, Thanh Hóa, Hải Phòng, Nông nghiệp, Giao thông vận tải…

Đặc biệt, về việc ghi thông tin trên xuất bản phẩm, mặc dù cơ quan quản lý đã nhắc nhở nhiều lần nhưng hiện tượng ghi không đầy đủ hoặc không đúng quy định tại Điều 27 Luật Xuất bản vẫn chưa được khắc phục triệt để. Số lượng xuất bản phẩm vi phạm, bị xử lý về vấn đề này chiếm trên 44% tổng số xuất bản phẩm vi phạm, bị xử lý trong 6 tháng đầu năm (điển hình là các xuất bản phẩm của NXB Hội Nhà văn, NXB Thế giới, NXB Thuận Hóa, NXB Thông Tấn, NXB Đà Nẵng, NXB Mỹ thuật, NXB Văn hóa Văn nghệ Thành phố Hồ Chí Minh…).

Ngoài ra, về quảng cáo trên xuất bản phẩm. mặc dù Luật Xuất bản và Luật Quảng cáo đã có những quy định cụ thể về quảng cáo trên xuất bản phẩm, nhưng một số NXB chưa nghiêm túc thực hiện, dẫn đến việc xuất bản các xuất bản phẩm có nội dung quảng cáo sai quy định, bị cơ quan quản lý nhắc nhở và xử lý (ví dụ như: NXB Công thương, NXB Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, NXB Đồng Nai, NXB Đà Nẵng, NXB Thuận Hóa, NXB Thế giới …).

Dù còn nhiều vi phạm trong hoạt động xuất bản 6 tháng đầu năm 2015 nhưng nhìn chung , công tác xuất bản đã bám sát nhiệm vụ chính trị, văn hóa, tư tưởng, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của bạn đọc

Vẫn có những điểm sáng

Bên cạnh những bất cập, tồn tại nêu trên, Cục Xuất bản, In và Phát hành cũng đã chỉ rõ những kết quả đạt được trong 6 tháng qua trong lĩnh vực xuất bản.

Chẳng hạn, nội dung xuất bản phẩm của các nhà xuất bản đã bám sát nhiệm vụ chính trị, văn hóa, tư tưởng, thể hiện ở việc đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của bạn đọc và phục vụ tốt công tác tuyên truyền đường lối của Đảng, chủ trương, chính sách của Nhà nước trên mọi lĩnh vực đời sống.

Các nhà xuất bản đã xuất bản được nhiều xuất bản phẩm khẳng định thành tựu của Ðảng và nhân dân trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, tiến hành công cuộc đổi mới đất nước.

Bên cạnh đó, các nhà xuất bản còn tiếp tục đầu tư cho những xuất bản phẩm phục vụ nhiệm vụ chính trị trọng tâm khác như: xuất bản phẩm tuyên truyền, giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh theo tinh thần Chỉ thị số 03-CT/TW của Bộ Chính trị về tiếp tục đẩy mạnh học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh; xuất bản phẩm phục vụ chiến lược thông tin đối ngoại, bảo vệ chủ quyền quốc gia trong tình hình mới....

Nhiều loại sách khác cũng được các nhà xuất bản chú trọng đầu tư xuất bản phục vụ nhu cầu xã hội. Trong đó, sách văn học trong và ngoài nước có nhiều sáng tác của các tác giả trẻ có sự tìm tòi, thể nghiệm mới về mặt nội dung và phương thức thể hiện; Các loại sách sách thiếu niên, nhi đồng được đầu tư, cải tiến ngày càng đẹp về hình thức, phong phú về nội dung, đáp ứng được nhu cầu giải trí và có tính giáo dục cao, phù hợp với từng lứa tuổi...