Nga - Thổ Nhĩ Kỳ làm lành đâu dễ

Đề nghị từ cả hai phía được đưa ra khá bất ngờ bởi cách đó vài tiếng, Thổ Nhĩ Kỳ vẫn cáo buộc Nga đã tấn công một bệnh viện ở Idlib, Syria, khiến 60 người thiệt mạng. Moscow bác bỏ lời cáo buộc trên và kêu gọi Ankara ngay lập tức rút quân khỏi miền bắc Iraq.

Ngay chiều ngày hôm đó (31/5), Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan cho biết ông muốn cải thiện quan hệ với Nga nhưng không biết phải bắt đầu từ đâu để đúng với ý của Moscow.

Tổng thống Nga Vladimir Putin (trái) vàTổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan.

Ông còn đặt câu hỏi nhằm nhấn mạnh mong muốn làm lành với Moscow: “Vì sao Tổng thống Nga Vladimir Putin lại hy sinh mối quan hệ tốt đẹp giữa hai nước chỉ vì sai lầm của một phi công”.

Cũng trong ngày này, Tổng thống Nga Vladimir Putin cho hay, Moscow mong đợi một lời xin lỗi chính thức và công khai, một sự bồi thường từ Thổ Nhĩ Kỳ về vụ máy bay Nga bị phía Ankara bắn hạ.

Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia trả lời phỏng vấn BBC, không có khả năng Ankara sẽ làm như vậy.

BBC dẫn lời chuyên gia ngoại giao Semih Idiz cho hay: "Thổ Nhĩ Kỳ muốn bước, nhưng không muốn để lại ấn tượng rằng đó là sự lùi bước. Ankara không phải chịu áp lực quốc tế nào trong vụ việc này. Tôi nghĩ họ sẽ không xin lỗi”.

Máy bay Su-24 của Nga bị Thổ Nhĩ Kỳ bắn hạ hồi tháng 11/2015.

Trong khi đó, bởi Nga đang duy trì một vùng cấm bay ở miền bắc Syria, sát với biên giới Thổ Nhĩ Kỳ nên Thổ Nhĩ Kỳ bị giảm khả năng hỗ trợ cho quân nổi dậy Syria và bảo vệ biên giới trước tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS).

Ông Soner Cagaptay, Giám đốc chương trình Nghiên cứu Thổ Nhĩ Kỳ tại Viện Washington về Chính sách Cận Đông nhận định: "Nếu có thể quay lại, ông Erdogan sẽ muốn sửa vụ bắn rơi máy bay Nga. Ông ấy hối tiếc rất nhiều về vụ đó. Tuy nhiên, với tính cách của ông Erdogan, tôi nghĩ rằng ông ấy sẽ rất khó xin lỗi. Nếu xảy ra, đó sẽ là lần đầu tiên ông Erdogan thừa nhận một thất bại trong chính sách đối ngoại”.

Nhiều người cũng nghĩ rằng một lời xin lỗi công khai sẽ làm mất lòng những người theo chủ nghĩa dân tộc. Trong khi đó, ông Erdogan đang rất cần sự ủng hộ của những người này để thực hiện những thay đổi từ trong quốc hội đến vai trò của tổng thống để giúp ông có quyền điều hành lớn hơn.

Hiện trường một vụ phóng rocket từ Syria sang thành phố Kilis, Thổ Nhĩ Kỳ hôm 19/4/2016.

Tiến sĩ Ahmet Kasim Han, chuyên gia Quan hệ Quốc tế Đại học Kadir Has tại Istanbul nhận định: "Cả ông Erdogan và đảng cầm quyền đều không thể gánh được cái giá phải trả nếu nói lời xin lỗi Moscow. Thổ Nhĩ Kỳ sẽ không xin lỗi trước khi các cuộc tranh luận về sự thay đổi chế độ kết thúc”.

Hơn nữa, Ankara cũng biết rõ, dù căng thẳng giữa hai nước có thể kéo dài nhưng không ai nghĩ nó sẽ biến thành một cuộc chiến tranh toàn diện.

Tuy vậy, một lời xin lỗi có thể làm dịu phần nào những căng thẳng giữa Moscow và Ankara vì những gì đang diễn ra ở Syria, Iraq. Thổ Nhĩ Kỳ cho rằng Nga đang dùng lực lượng dân quân người Kurd (PKK) để đạt mục đích ở Syria.

Hồi cuối tháng Tư, một nghị sĩ Nga cảnh báo Moscow có thể sẽ trang bị hệ thống tên lửa phòng không mang vác (MANPADS) cho PKK nếu Mỹ và các đồng minh cung cấp những loại vũ khí tương tự cho các nhóm nổi dậy Syria.

Hai tuần sau đó (ngày 13/5), một máy bay trực thăng Cobra Thổ Nhĩ Kỳ bị bắn hạ bởi PKK trên vùng Đông Nam Thổ Nhĩ Kỳ, khiến hai phi công thiệt mạng. Theo BBC, thiết bị bắn hạ máy bay trên là chính là MANPADS.

Ngày 30/5, Tổng thống Erdogan cáo buộc Nga cung cấp vũ khí cho PKK. Đáp lại, Moscow yêu cầu chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ cung cấp bằng chứng bởi PKK có thể đã mua vũ khí do Nga sản xuất tại các chợ đen ở Syria và Iraq.

Tiến sĩ Can Kasapoglu, Trung tâm Nghiên cứu chính sách kinh tế đối ngoại Thổ nhĩ Kỳ nhận định, nếu PKK sử dụng MANPADS chống lại các lực lượng Thổ Nhĩ Kỳ thì đó sẽ là một mối đe dọa nghiêm trọng đối với Ankara.

Quan hệ song phương Moscow - Ankara bị đóng băng kể từ khi một máy bay Nga bị các lực lượng Thổ Nhĩ Kỳ bắn hạ hồi tháng 11/2015. Trong khi Ankara tuyên bố Su-24 của Nga đã vi phạm không phận của nước này thì Moscow lại khẳng định máy bay Nga bị đánh lén sau lưng.

Nội dung được thực hiện qua tham khảo hãng tin BBC của Anh. BBC được thành lập năm 1922. BBC có các chương trình thông tin trên TV, trên đài phát thanh và trên Internet.