Nga: Đồng rúp vẫn giảm kể cả khi giá dầu tăng trở lại?

Có vẻ như những động thái của Ngân hàng Trung ương Nga (RCB) và các tổ chức tài chính khác có thể giữ vai trò quan trọng hơn so với dầu.

Tổng thống Vladimir Putin và chủ tịch công ty Rosneft Igor Sechin

Hợp đồng dầu thô ngọt nhẹ giao tháng 1 trên sàn Nymex (WTI) tăng 54 xu (tương ứng 1%) lên 56,47 USD/thùng. Truớc đó, vào đầu giờ giao dịch ngày thứ Tư, giá dầu chạm 54,21 USD/thùng, mức thấp nhất kể từ tháng 5/2009 trước khi nhảy vọt tới 5% lên gần 59 USD/thùng.

Trên sàn ICE Futures, hợp đồng dầu thô Brent giao tháng 2 cũng tăng 1,17 USD/thùng (tương ứng 1,9%) lên 61,18 USD/thùng sau khi chạm mức mức thấp nhất trong 5 năm vào đầu phiên.

Trong khi đó, tuần này, đồng rúp đã rơi vào trạng thái "rơi tự do" tồi tệ nhất. Các quan chức cho biết tình hình hiện tồi tệ không kém gì cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008, mặc dù có những dấu hiệu cho thấy đồng nội tệ của Nga đang có dấu hiệu phục hồi nhẹ.

Tuần trước, một quan chức hàng đầu của RCB tuyên bố, mối quan hệ giữa tiền tệ và dầu mỏ đã được chấp nhận rộng rãi, thậm chí được xây dựng thành các thuật toán thương mại, đồng rúp nên được đánh giá đi kèm với giá dầu.

Tuy vậy, có những bằng chứng cho thấy sự thể có thể ngược lại.

Hãng dầu khí quốc doanh khổng lồ của Nga, Rosneft, đã phát hành 625 tỷ rúp (tương đương 10,8 tỷ USD theo tỷ giá của ngày hôm đó) lượng trái phiếu có lợi tức thấp hơn so với trái phiếu chính phủ Nga, mặc dù có cùng thời hạn đáo hạn. 

RCB nhanh chóng bổ sung thêm lượng trái phiếu này vào danh sách các chứng khoán mà họ chấp nhận là tài sản thế chấp từ các ngân hàng tìm kiếm thanh khoản. Thỏa thuận này là không rõ ràng, và chúng ta không nắm được ai là người mua trái phiếu hoặc Rosneft sẽ sử dụng số tiền có được như thế nào. Tuy nhiên, ba khả năng có thể xảy ra trong tình hình hiện tại:

Bảng biến thiên đồng rúp so với USD và giá dầu thô Brent

Thứ nhất, các ngân hàng đã mua trái phiếu từ Rosneft, thường là những ngân hàng quốc doanh, có thể thế chấp trái phiếu để vay ngoại tệ từ RCB, và sau đó sẽ quy đổi sang nội tệ và “nộp” cho Rosneft. Điều đó sẽ cho phép Rosneft “đảo nợ” một khoản vay 6,88 tỷ USD từ các ngân hàng nước ngoài. Tuy nhiên, theo kịch bản này, RCB sẽ phải rút về lượng dự trữ ngoại hối của mình, đây là điều họ không hề muốn.

Thứ hai, Rosneft có thể đầu tư đồng nội tệ vào sản xuất. Công ty này đã thông báo rằng họ sẽ phân phối số tiền thu được cho một số công ty con trực thuộc. Tuy nhiên, vì các công ty con nhận được số tiền “phân phối” như nhau, điều này cho thấy lượng tiền họ thu được không phải là dành cho đầu tư.

Thứ ba, Rosneft sẽ sử dụng đồng rúp để mua USD để trả các khoản nợ trên thị trường. Tuy nhiên, điều này sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tỷ giá hối đoái của đồng rúp.

Có vẻ như một giả định hợp lý là RCB thực hiện một thỏa thuận miệng với giám đốc điều hành của Rosneff, ông Igor Sechin. Vì ông này là một người bạn thân của Tổng thống Vladimir Putin, nên điều này nghĩa là RCB cũng đã thỏa thuận ngầm với Kremlin, là giữ cho rúp “tránh xa” khỏi thị trường ngoại hối. Những ngân hàng đã mua trái phiếu sẽ liên quan đến thỏa thuận này: Họ có thể vay tiền của RCB và cũng sẽ dùng đồng rúp để thống lĩnh thị trường.

Tuy nhiên, đây là điều khó xảy ra, vì một thỏa thuận như vậy không thể được thực thi. Nguồn tiền của Rosneft được sử dụng như thế nào là điều rất khó để nắm bắt, bên cạnh đó, RCB cũng không có đủ quyền lực chính trị để theo dõi ông Sechin. Một tỷ giá hối đoái trong đó giá trị đồng rúp thấp rất có lợi cho Rosneft, vì họ chi phí bằng đồng rúp và tính doanh thu bằng USD.

Trong khi đó thì các ngân hàng nhà nước Nga cũng có thể dễ dàng tìm cách phá vỡ một thỏa thuận không chính thức bằng cách thông qua trung gian. 

Các nhà kỹ trị của RCB tỏ ra lo ngại rằng chính phủ sẽ buộc họ phải in đồng rúp để sử dụng trực tiếp cho các ngành công nghiệp, chủ yếu là các tổ hợp công nghiệp quân sự và các công ty nhà nước do bạn của Thủ tướng Putin điều hành. 

Rõ ràng, nếu RCB đồng ý thỏa thuận với Rosneft có nghĩa là họ đang mạo hiểm. Các nguồn vốn vay của các doanh nghiệp trong giao dịch đặc biệt như Rosneft sẽ gây sự mất ổn định tiền tệ và đẩy thị trường vào cảnh hoảng loạn, và đây là một cách chắc chắn để thúc đẩy sự mất lòng tin và đẩy đồng rúp vào trạng thái khủng hoảng đầu cơ bất kể điều gì xảy ra với giá dầu.

Nội dung được thực hiện qua thảm khảo nguồn tin từ Bloomberg News. Bloomberg News cùng tờ BusinessWeek là hai chuyên trang về kinh tế, phân tích tài chính và cung cấp dữ liệu cho các đối tác doanh nghiệp của Tập đoàn truyền thông Bloomberg.