Mỹ trách Nga đã gửi tên lửa cho Syria

Đổ máu sắc tộc ở nước láng giềng Iraq trong suốt ngày thứ Sáu cầu nguyện, một cuộc tấn công tin tặc vào một tờ báo phương Tây bởi phe thân Tổng thống Bashar al-Assad và những ý kiến chỉ trích việc một chỉ huy phiến quân quay cảnh ăn thịt một người lính bị giết đều là những lời nhắc nhở về hậu quả của cuộc nội chiến kéo dài 2 năm qua ở Syria.

Nhưng sự chia rẽ giữa các cường quốc thế giới đã ngăn cản một giải pháp phối hợp tìm kiếm hòa bình ở đây. Chỉ sau 10 ngày khi Nga và Mỹ đồng ý bỏ qua những khác biệt và thúc đẩy một hội nghị quốc tế khẩn cấp để chấm dứt chiến tranh, mọi thứ lại trở về đâu vào đấy bởi “sự khác biệt” giữa các “ông lớn”.   

Các tay súng chiến đấu tự do đang ngồi nghỉ tại một góc phố của thành phố Deir el-Zor, 16/5/2013

Sỹ quan quân đội cao cấp nhất của Mỹ, Tướng Martin Dempsey – Tổng tham mưu trưởng liên quân, đã mô tả chuyến hàng gần đây của Nga chở tên lửa hành trình chống tàu tới Syria là “thời điểm sai lầm và rất đáng tiếc”. Nga đã mạo hiểm kéo dài thêm cuộc chiến tranh đã giết chết hơn 80.000 người Syria và khiến 1,5 triệu người phải đi tị nạn chiến tranh.

Trong khi không đề cập trực tiếp đến những khẳng định của Mỹ về việc đã gửi tên lửa Yakhont, một phát ngôn viên của Tổng thống Vladimir Putin cho biết Nga sẽ tôn trọng hợp đồng cung cấp vũ khí cho Syria – một khách hàng mua vũ khí thường xuyên của Nga kể từ sau Chiến tranh Lạnh. “Đó là một quyết định đáng tiếc. Nó sẽ khuyến khích chế độ và kéo dài sự đau khổ”, Tướng Dempsey cho biết.

Với tầm bắn tới 300km, tên lửa Yakhoont có thể chứng minh một mối đe dọa cho các tàu chiến ở Địa Trung Hải. Các cường quốc phương Tây sẽ phải từ bỏ việc tiến vào gần bờ, can thiệp và hỗ trợ không quân cho lực lượng nổi dây như họ đã từng làm với Lybia cách đây 2 năm.

Hiện tại, một hội nghị quốc tế về vấn đề Syria vẫn chưa được lên lịch, dù mối lo ngại đang ngày càng tăng. Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Ban Ki Moon đã gặp Tổng thống Putin ở Nga trong thứ Sáu (17/5) và khẳng định cuộc gặp gỡ giữa các bên sẽ được sắp xếp sớm nhất có thể.

Tuy nhiên, các mâu thuẫn ngoại giao đang trở thành một sự cản trở lớn cho hội nghị này. Trong khi Pháp đề nghị một cách rõ ràng rằng họ phản đối bất kỳ cuộc họp nào có sự tham gia của nước đồng minh với chính phủ Assad – Iran, trong khi Nga lại cho rằng Tehran nên là một phần của giải pháp.

Căng thẳng leo thang

Mục tiêu lật đổ chính quyền của Tổng thống Syria Bashar al-Assad đang ngày càng trở nên khó khăn hơn với Mỹ bởi Nga vẫn cương quyết tôn trọng các hợp đồng vũ khí giữa họ với nước này.

Các phiến quân cùng những người ủng hộ Ả Rập và phương Tây sẽ gặp nhau tại Amman hôm thứ Tư (22/5)  để thảo luận làm thế nào để sắp xếp một cuộc họp. Nhưng sẽ không dễ dàng cho phe đối lập của ông Assad có thể đưa ra được một mặt trận thống nhất hoặc đồng ý gặp đại diện của tổng thống.

Sau nhiều tháng bế tắc ngoại giao, Washington và Matxcơva đã buộc phải triệu tập một hội nghị bởi số người chết tăng cao và sự tàn bạo đang có dấu hiệu leo thang vượt qua biên giới, cùng với những nghi ngờ phe chính phủ Syria đã sử dụng vũ khí hóa học.

Ba tuần trước, các cuộc không kích của Israel ở gần Damascus được cho là nhắm mục tiêu vào các xe vũ khí của Iran đang được chở tớ Lebanon. Cuộc không kích đã khiến cho nguy cơ xung đột Syria lan rộng xa hơn. Và điều này trở thành sự thật khi trong tuần trước, một vụ đánh bom đã xảy ra ở bên kia biên giới Thổ Nhĩ Kỹ.  

Một nhà ngoại giao phương Tây tại Liên Hợp Quốc ở New York cho biết thời gian tổ chức hội nghị hòa bình có thể là từ ngày 10 – 15/6, nhưng nó phụ thuộc vào sự sẵn sàng của các phe phái ở Syria. Một kế hoạch thay thế sẽ được tổ chức chỉ bao gồm hội nghị quốc tế, sau đó, phía các phe phái Syria sẽ gặp nhau vào một ngày khác khi họ đã chuẩn bị.  

Một số nhà lập pháp ở Washington sẽ yêu cầu Mỹ phải nhanh chóng thúc đẩy giải quyết việc chuyển giao vũ khí của Nga nhằm nhấn mạnh vai trò của mình ở Syria. Đặc biệt là khi mà chính phủ Tổng thống Barack Obama đã công nhận hồ sơ tình báo rằng các lực lượng Assad có khả năng sử dụng vũ khí hóa học.

"Chúng tôi có thể thấy quy mô quân sự đang nghiêng về Assad. Chúng tôi sẽ bảo vệ lợi ích quốc gia của Mỹ bằng cách hỗ trợ vũ trang cho phe đối lập, phấn đấu để xây dựng một tương lai Syria mới", Chủ tịch Ủy ban đối ngoại của Thượng viện, ông Robert Menendez cho biết.

Tuy nhiên, nhiều quan chức Mỹ lo ngại vũ khí phương Tây có thể rơi vào tay kẻ xấu. Tổng thống Obama hôm qua cho biết ông sẽ xem xét lựa chọn cả về ngoại giao và quân sự để tăng áp lực lên phe của ông Assad, nhưng nhấn mạnh rằng hành động của một mình nước Mỹ sẽ không đủ để giải quyết cuộc xung đột.